Mani

En güzel manilerden bazıları şunlardır: 1. Kısa Ramazan Manisi: "Sahura kalkın, iftara varın, Ramazan ayı ne de güzel bir zaman!". 2. Komik Ramazan Manisi: "Davul çalınır, uykudan kalkın, Ramazan geldi, oruç tutmaya başlayın!". 3. Uzun Ramazan Manisi: "Davulum çaldı, sahura kalkın, Ramazan geldi, hepimiz oruç tutalım, İftar saati beklerken sabırla, Sevgiyle, hoşgörüyle Ramazanı kutlayalım". 4. Çocuklar İçin Ramazan Manisi: "Ramazan geldi, bayram yaklaşıyor, Küçükler büyür, büyükler daha da büyüyor!". 5. Eğlenceli Mani: "Ağaçta kestane, Dökülür tane tane, Benim bir arkadaşım var, Dünyada bir tane".

Kemaliye'de mani söyleme geleneği, Osmanlı döneminde erkeklerin gurbete gitmesi üzerine kadınların özlem ve hasretlerini dile getirmek için ortaya çıkmıştır. Kadınlar, sevdiklerinin ardından maniler yazarak onları yad etmişler ve bu maniler, Mani Yolu adı verilen özel bir yolda sergilenmektedir.

Düz mani ve kesik mani arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Dize Sayısı: Düz mani, genellikle 7'li hece ölçüsüyle yazılmış dört dizeden oluşur. 2. Anlam ve Yapı: Düz maninin her dizesi anlam bakımından birbiriyle ilişkilidir. 3. Uyak Düzeni: Her iki mani türünde de uyak düzeni "aaxa" şeklindedir.

Gelin alma manilerinden bazıları şunlardır: 1. "Gelme benim odama, karışma benim modama, saçlarını yolarım, gözükürüm adama". 2. "Bahçelerde lahana, kıydım koydum sahana, hiç ömrümde görmedim böyle gavur kaynana". 3. "Kaynanamı nitmeli, merdivenden itmeli, kaynar sacın üstüne, tavuk gibi atmalı". 4. "Çayırdan ot yolarım, parmağıma dolarım, çok söyleme kaynana, saçlarını yolarım". 5. "Evimizin önü marul, sular akar harıl harıl, n'olur anam gel bir daha, kızım diye bana sarıl".

Konya Yöresi Manileri ve Atasözleri: Maniler: 1. "Ay doğar sini gibi, ikindi günü gibi, yâr kokusu geliyor Bursa'nın gülü gibi". 2. "Yer altında hazineyim, ben bir gümüş çiziyim, ver Allah muradımı, boynum eğri gezmeyim". 3. "İki çaylar akmıyor, yâr yüzüme bakmıyor, iki evlenen yiğitler hiç Allah'tan korkmuyor". 4. "Bisiklete binersin, kâkülünü düzersin, o yâr beni gördükçe gözlerini süzersin". 5. "Karşıdan gel göreyim, bıçak bağın göreyim, dudak sende yüz bende, sen iste ben vereyim". Atasözleri: 1. "Eti sevdiren suyu, insanı sevdiren huyu". 2. "Himmetsiz evliyanın kümbeti başına". 3. "Elin oğlu oğul olmaz, düştüğünde elin almaz". 4. "Gelin var kızdan iyi, tavuk var kazdan iyi". 5. "Aç kurt arslana saldırır".

Yöresel maniler çeşitli konularda yazılmış anonim halk edebiyatı nazım türleridir. İşte bazı yöresel mani türleri: 1. Ramazan Manileri: Ramazan ayı ve davulcuları ile ilgili maniler. 2. Sevda Manileri: Aşk temalı maniler. 3. Gelin-Kaynana Manileri: Gelin ve kaynana arasındaki ilişkileri konu alan maniler. 4. Kesik Maniler: Birinci dizesi 7 heceden az olan maniler.

"Gezdim amma doyamadım" sözü, Bayburt yöresine ait bir manide geçmektedir.

"Yatma Yeşil Çimene" türküsünün hikayesi, Çanakkale yöresine ait bir mani olarak bilinmektedir. Türküde geçen bölüm şu şekildedir: "Yatma yeşil çimene Uyur uyanamazsın Yarim benim sevdama Niçin dayanamazsın. Al beni kıyamam seni". Bu maniler, Yenice ve köylerinde genç kızların dümbek (dümbelek) çalarak söylediği diğer bölümlerden biridir.

"Bayatılar" kelimesi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Edebiyat ve Müzik Terimi: Azerî ve Türkmen halk şiirinde mani türüne verilen ad ve aynı zamanda Azerbaycan halk müziğinde bir makamın adıdır. 2. Şarkı: 1989 yılında Eldar Mansurov tarafından bestelenen ve Brilliant Dadashova tarafından seslendirilen bir pop şarkısıdır.

6lı mani yazmak için, düz mani formatını takip etmek gerekmektedir. Düz mani, yedişer heceli dört dizeden oluşur. İşte bir örnek 6lı mani: Sarayım. Bülbül bekler. Sarayım. Yıktı kalbim. Sarayım. Bir haine dil verdim. Bu tür manilerde, kafiye düzeni "aaxa" şeklindedir.

Cinaslı mani, uyakları söylenişleri bir, anlamları ayrı sözcük ya da sözcüklerden oluşan manilere verilen isimdir.

Mahnı ve mani kavramları farklı anlamlara sahiptir: - Mahnı, Azerbaycan'da şarkı anlamına gelir ve Farsça kökenlidir. - Mani ise, genellikle 7'li ya da 8'li hece ölçüsüyle yazılan, konu sınırlaması olmayan ve lirik bir üslupla kaleme alınan halk edebiyatı nazım türüdür.

Ayaklı mani, kesik manilerin birinci dizesinin doldurularak söylenen şeklidir.

İşte bazı kısa mani örnekleri: 1. Ramazan manisi: "Besmeleyle çıktım yola, Selam verdim sağa sola, A benim ağalarım, Ramazanınız mübarek ola". 2. Eğlenceli mani: "Akşamdan pilavı pişirdim, Gene karnımı şişirdim, Ben çok mani bilecektim ama, Defteri yolda düşürdüm". 3. Aşk temalı mani: "Seviyorum kimi, En güzel birisini, Nasıl anlatsam sana, İlk harflerine baksana". 4. Doğa temalı mani: "Ağaçlar sıra sıra, Sıralanmış duruyor, Irmaktan akan sular, Ayna gibi parlıyor".

Qemli mani ifadesi, iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Edebiyatta Mani: Anonim halk edebiyatının bir nazım biçimi olan mani, genellikle dört mısradan oluşan, hece ölçüsüyle yazılan ve duygusal temaları işleyen şiirlerdir. "Qemli" kelimesi, bu tür manilerin aşk, özlem, keder gibi hüzünlü duyguları ifade ettiğini belirtebilir. 2. Ruh Sağlığı Alanında Mani: Mani, kişinin sevinç, güven ve etkinliğinin anormal şekilde arttığı bir ruh hastalığıdır. Bu bağlamda "qemli mani" ifadesi, daha çok duygusal çöküntü ve üzüntü ile karakterize edilen bir ruh halini ifade edebilir.

Karadeniz'de doğa ile ilgili söylenen bazı maniler şunlardır: 1. "Tarlalar biçiliyi, mısırlar kucam kuca. E kız sen da dermisun, olsun benum da evum burada". 2. "Dünya da yok eşleri, Karadeniz dağları". 3. "Yağmur yağıyor yağmur, peşine kar yağacak. Kız fındığa gidersen, ineği kim sağacak". 4. "Çanakçı yollarında, döne döne yoruldum. Emine'yi öperken, ayağımdan vuruldum".

Anonim Türk halk edebiyatının en eski türü mani olarak kabul edilmektedir.

Aaaba kafiye şeması, "mani tipi uyak" olarak adlandırılır.

Diyarbakır yöresine ait bazı maniler şunlardır: 1. "Diyarbakır diyarım, Yar yitirdim yanarım, Gelip geçen yolcudan Her gün onu sorarım". 2. "Gülmenem Bülbül menem gülmenem, Gönlü şad olsun gülsün, Ben dertliyim gülmenem". 3. "Karpuz içinde çiğit, Elinde altın divit, Dostlar size emanet, Bir ocakta bir iyit". 4. "Çay önünde karpuzlar, Uruldum yaram sızlar, Ben bu dertten ölürsem, Mezarım kazsın kızlar". 5. "Karpuz kestim sulandı, Yedim midem bulandı, Kırılası kollarım, İnce ince dolandı".

Gaziantep'in en meşhur manilerinden biri şu şekildedir: "Maşa maşaya benzer, güvey de paşaya benzer".