İslamFelsefesi

Cimrilik, İslam felsefesi bağlamında ele alındığında, iki farklı felsefi görüşe ayrılır: 1. Makul Cimrilik: Kişinin gelecekteki sıkıntılara karşı önlem almak ve yoksulluk korkusuyla sahip olduklarına sımsıkı bağlı kalması anlamında iyi bir davranıştır. 2. Makul Olmayan Cimrilik: Hırsın yoğunlaşmasından doğan cimriliktir ve kişinin sahip olduğu şeyleri hangi sebeple elinde tuttuğunu açıklayamaması durumunda ortaya çıkar.

En ünlü filozoflardan bazıları şunlardır: 1. Sokrates: Yunan filozofu, sorgulama yöntemiyle bilginin peşinden gitmiştir. 2. Platon (Eflatun): İdealizm felsefesi ile tanınır, Batı felsefesinin temellerini atmıştır. 3. Aristoteles: Platon'un öğrencisi, mantık, doğa, estetik ve politika üzerine önemli görüşler ortaya koymuştur. 4. Immanuel Kant: Aydınlanma Çağı'nın önemli düşünürü, bilgi teorisi ve ahlak felsefesi ile bilinir. 5. Friedrich Nietzsche: Nihilizm felsefesiyle tanınır, "Tanrı öldü" sözüyle bilinir. 6. René Descartes: Modern felsefenin kurucularından biri, "Düşünüyorum, öyleyse varım" özdeyişiyle tanınır. 7. İbn-i Sina: İslam dünyasının önemli filozoflarından biri, tıp ve fizik alanlarında önemli çalışmalar yapmıştır. 8. Farabi: İslam felsefesinin kurucusu, Platon ve Aristoteles'in felsefelerini İslam düşüncesi ile sentezlemiştir.

Çini motiflerinin geometrik olmasının nedeni, İslam felsefesi ile iyi uyum sağlaması ve soyut anlamlar ifade etmesidir. Ayrıca, geometrik desenler, tekrar eden ve simetrik şekilleriyle çini süslemelerinde kullanımı kolay ve estetik açıdan hoş bir görünüm sağlar.

Ekmel Varlık delili, İslam filozofu Farabi'ye aittir.

Meşşâî filozoflar, İslam felsefesinin önemli bir dalı olan ve Aristoteles'in öğretilerine dayanan filozoflardır. Bu filozoflar arasında şunlar yer alır: 1. El-Kindi (801-873): İlk Meşşâî filozof olarak kabul edilir. 2. Farabi (870-950): Aristoteles'in mantık külliyatını İslam dünyasına tanıtan ve "İkinci Öğretmen" olarak anılan filozof. 3. İbn Sina (980-1037): Aristotelesçilik ve Platonculuğu sentezleyen, İslam felsefesinin büyük doruklarından biri. 4. İbn Rüşd (1126-1198): Aristotelesçi felsefeyi İslam düşüncesine uyarlayan ve çifte hakikat öğretisini ortaya koyan filozof. 5. Gazali (1058-1111): Tasavvuf geleneğine dayanan, rasyonalizm ve mistisizm arasında denge kurmaya çalışan filozof.

İzafet ve izafe arasındaki fark şu şekildedir: - İzafet: Zihnî bir faaliyette iki veya daha fazla tasavvur arasında kurulan bağlantı, bir başka şeyle bağlantılı olarak kavranan şey anlamına gelir ve Aristoculuk ile İslâm felsefesinde on kategoriden dördüncüsü olarak kabul edilir. - İzafe: Bir şeye veya bir kimseye bağlama, mal etme, yakıştırma; katma, ekleme, ilâve etme anlamlarına gelir.

İşrâk felsefesinde nur, mutlak hakikatin sembolü olarak kabul edilir. En yüce nur, yani nurların nuru, Allah'tır.

İbn Rüşd, İslam felsefesinde Aristocu akım olan meşşailiğin temsilcilerindendir.

Orta Çağ'a damgasını vuran filozoflar, çeşitli akımlara mensuptur: 1. Patristik Felsefe: Kilise babalarının felsefesidir ve Hristiyan öğretilerinin temellendirilmesine çalışılmıştır. 2. Skolastik Felsefe: Hristiyan inancının temellendirilmesi ve sistematikleştirilmesi girişiminden doğmuştur. 3. İslam Felsefesi: İbn-i Sina, İbn-i Rüşd gibi filozoflar, İslam felsefesi üzerine yoğunlaşmış ve Antik Yunan felsefesini İslami düşünceyle birleştirmişlerdir. 4. Yahudi Felsefesi: Musevi düşünürler tarafından geliştirilmiş, özellikle Farabi ve İbn-i Sina'dan etkilenmiştir. Ayrıca, Orta Çağ felsefesinde Yeni Platonculuk ve Gnostisizm gibi akımlar da önemli yer tutar.

Farabi, "Muallim-i Sani" (İkinci Öğretmen) olarak anılır çünkü felsefeyi sistemli hâle getiren ve İslam felsefesini temellendiren önemli bir filozoftur. Bu unvanın verilmesinde etkili olan bazı nedenler: - Mantık alanındaki çalışmaları: Farabi'nin mantık alanında yaptığı katkılar ve özellikle Aristo'nun mantık eserlerini şerh etmesi, onu bu disiplinde Aristo'dan sonra gelen en önemli otorite yapmıştır. - Çok yönlü bilgi birikimi: Farabi'nin çeşitli bilim dallarında (matematik, fizik, müzik vb.) eserler vermesi ve bu alanlardaki derin bilgisi, onu geniş çapta bir alim olarak kabul ettirmiştir.

İbn Rüşd, İslam felsefesinde meşşai (Aristocu) akımın önemli temsilcilerinden ve öncülerinden biridir.

2. Şua'da bahsedilen şemalar şunlardır: 1. Tevhid ve Vahdet Şeması: Allah'ın birliğini ve vahdetini vurgulayan, tevhidin cemal ve kemalini gösteren bir şemadır. 2. Sanat ve Kudret Şeması: Kâinattaki sanatların, Hakîm olan Allah'ın sıfat, isim, kudret ve ilmiyle yapıldığını açıklayan bir şemadır. 3. Kolaylık ve Zorluk Şeması: Vahdette kolaylık, şirkte ise zorluk bulunduğunu belirten bir şemadır. 4. Birlik ve Düzen Şeması: Zerrelerden kâinatın en geniş dairesine kadar her şeydeki mükemmel düzen ve ölçünün, yalnız bir vahdetle olabileceğini açıklayan bir şemadır.

İbni Sina'nın eserlerinin Avrupa'ya çevrilmesinin nedenleri şunlardır: 1. Felsefi ve Bilimsel Katkılar: İbni Sina'nın felsefi düşünceleri, Aristoteles geleneğini geliştirmesi ve varlık felsefesi gibi konularda etkili olması, Avrupa'daki entelektüel çevrelerde ilgi uyandırmıştır. 2. Tıp Alanındaki Öncülüğü: "El-Kanun fi't-Tıbb" adlı eseri, tıp eğitiminin temel kaynaklarından biri olmuş ve Avrupa üniversitelerinde ders kitabı olarak kullanılmıştır. 3. Dil ve Erişilebilirlik: Eserlerinin Arapça'dan Latince'ye çevrilmesi, Avrupa'daki akademik çevrelerin bu eserlere erişimini kolaylaştırmıştır. 4. İslam ve Hristiyan Düşüncesi Arasındaki Köprü: İbni Sina'nın eserleri, İslam felsefesi ile Hristiyan felsefesi arasında bir köprü oluşturarak her iki düşünce sisteminin etkileşimini sağlamıştır. 5. Dönemin Bilimsel Gelişmeleri: Orta Çağ Avrupa'sında üniversitelerin kurulması, bilimsel tartışmalara zemin hazırlamış ve İbni Sina'nın eserlerinin daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlamıştır.

Marifetin üç aşaması şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Duyusal Marifet: İnsanın zahiri duyuları vasıtasıyla açık maddi varlıkları tanıması. 2. Şuhûdî Marifet: Aklî marifetten daha üstün olup, varlık âleminin hakikatlerini müşahede ederek inceleme. 3. Rabbanî Marifet: Allah'tan doğrudan gelen ve gaybî kaynaklardan edinilen bilgi, üç mertebesi vahiy, ledünnî ilim ve ilhamî ilimdir.

MS 2-15. yüzyıl felsefesinde ele alınan başlıca problemler şunlardır: 1. Yaratıcının Varlığını Kanıtlama Problemi: Tanrı'nın varlığının akıl yoluyla ispatlanması. 2. İrade Özgürlüğü Problemi: İnsanın karar verme ve hareket etme kapasitesinin tartışılması. 3. Toplumsal Yaşama Yönelik Problemler: Devlet ve toplumun doğası üzerine yapılan tartışmalar. 4. Tümeller Problemi: Tümel kavramların (genel kavramların) ne olduğu ve nesnelerin bir parçası mı yoksa bağımsız bir varlıkları mı olduğu konusu. 5. Bilgi Problemi: Bilginin kaynağı ve nasıl elde edildiği üzerine yapılan incelemeler.

İbni Sina'nın eserlerinin Avrupa'da okutulmasının birkaç nedeni vardır: 1. Felsefi ve Bilimsel Katkılar: İbni Sina'nın felsefi düşünceleri, Aristoteles geleneğini geliştirerek Orta Çağ Avrupa'sında yaygın olarak benimsenmiş ve üniversitelerde öğretilmiştir. 2. Tıp Alanındaki Öncülüğü: "El-Kanun fi't-Tıbb" adlı eseri, tıp eğitiminin temel kaynaklarından biri olmuş ve Avrupa üniversitelerinde ders kitabı olarak kabul edilmiştir. 3. Eğitim ve Öğretim Yöntemleri: İbni Sina'nın eğitimde akıl ve mantığı ön planda tutan yöntemleri, Avrupa'daki üniversite sistemlerinin yapılandırılmasında belirleyici bir rol oynamıştır. 4. Dil ve Erişilebilirlik: Eserlerinin Arapça'dan Latince'ye çevrilmesi, Avrupa'daki akademik çevrelerin bu eserlere erişimini kolaylaştırmıştır. 5. İslam ve Hristiyan Düşüncesi Arasındaki Köprü: İbni Sina'nın eserleri, İslam felsefesi ile Hristiyan felsefesi arasında bir köprü oluşturarak her iki düşünce sisteminin etkileşimini sağlamıştır.

"Filozofların Tutarsızlığı" (Tehâfütü'l-Felâsife), Eş'ariyye mezhebinden İmam Gazali'nin, İbn-i Sina'nın erken dönem İslam felsefesini eleştirdiği eseridir. Kitapta anlatılan ana konular şunlardır: 1. Felsefe Eleştirisi: Gazali, filozofların metafizik için mantık kurallarını uygulamadıklarını ve bu nedenle fikirlerinin tutarsız olduğunu savunur. 2. Allah'ın Varlığı: Filozofların, Allah'ın varlığını ve Allah'tan başka tanrı olmadığını kanıtlayamadıklarını iddia eder. 3. İslam Dışı Unsurlar: İbn-i Sina'nın fikirlerinin tamamen İslam dışı olduğunu öne sürer. 4. Tartışma ve İtibarsızlaştırma: Gazali, bu eserle halkı yanlış düşünce ve inançlardan korumayı amaçlar ve filozofları halkın gözünde itibarsızlaştırmaya çalışır.

"Sohbetler" kitabını aşağıdaki kişiler okumalıdır: 1. Tasavvuf ve İslam felsefesi ile ilgilenenler: Kitabın içeriğinde tasavvufun kaynağı, konusu ve yöntemi gibi konular ele alınmaktadır. 2. Ömer Tuğrul İnançer'in sohbetlerini takip edenler: İnançer'in "Sohbetler" kitabı, Eskişehir'de verdiği tasavvuf sohbetlerini içermektedir. 3. Mahmud Ustaosmanoğlu'nun sohbetlerini sevenler: Ustaosmanoğlu'nun sohbetlerinin yer aldığı "Sohbetler" kitabı, onun irşad sohbetlerini içermektedir. 4. Tefekkür ve manevi gelişim arayanlar: Kitap, okuyucuya derin bir tefekkür sahası açarak, manevi gelişimine katkıda bulunabilir.

İrade özgürlüğü problemi, insanın seçme ve eylemde bulunma yetisi ile bu eylemlerin sonuçları arasındaki ilişkiyi ele alır. Bu problem, İslam felsefesi bağlamında şu şekilde şekillenir: - Cebriye mezhebine göre, insan davranışlarında tamamen mecbur olduğu için özgür değildir ve eylemlerinden sorumlu tutulamaz. - Mutezile mezhebine göre ise insan, aklı ve iradesiyle eylemlerini kendi seçer ve bu nedenle özgür ve eylemlerinden sorumludur. İslam filozofları ise irade özgürlüğünü akıl ekseninde değerlendirir ve Fârâbî'ye göre insan, kendi iradesiyle iyi ve kötüyü seçebilir.

İtibârî ve hakiki varlık kavramları, farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşır: 1. İtibârî Varlık: Bu terim, gerçekte var olmayan, ancak var kabul edilen varlıkları ifade eder. 2. Hakiki Varlık: Gerçekte var olan, somut ve özsel varlıkları ifade eder.