İslamFelsefesi

Ekmel Varlık delili, İslam filozofu Farabi'ye aittir.

İşrâk felsefesinde nur, mutlak hakikatin sembolü olarak kabul edilir. En yüce nur, yani nurların nuru, Allah'tır.

Orta Çağ'a damgasını vuran filozoflar, çeşitli akımlara mensuptur: 1. Patristik Felsefe: Kilise babalarının felsefesidir ve Hristiyan öğretilerinin temellendirilmesine çalışılmıştır. 2. Skolastik Felsefe: Hristiyan inancının temellendirilmesi ve sistematikleştirilmesi girişiminden doğmuştur. 3. İslam Felsefesi: İbn-i Sina, İbn-i Rüşd gibi filozoflar, İslam felsefesi üzerine yoğunlaşmış ve Antik Yunan felsefesini İslami düşünceyle birleştirmişlerdir. 4. Yahudi Felsefesi: Musevi düşünürler tarafından geliştirilmiş, özellikle Farabi ve İbn-i Sina'dan etkilenmiştir. Ayrıca, Orta Çağ felsefesinde Yeni Platonculuk ve Gnostisizm gibi akımlar da önemli yer tutar.

İbn Rüşd, İslam felsefesinde Aristocu akım olan meşşailiğin temsilcilerindendir.

İbn Rüşd, İslam felsefesinde meşşai (Aristocu) akımın önemli temsilcilerinden ve öncülerinden biridir.

İkinci Şuâ'da yer alan şemalar şunlardır: Birinci Makam: Tevhid ve vahdette cemal-i İlâhî ve kemal-i Rabbanî'nin tezahürü. İkinci Makam: Vahdaniyetin ikinci muktezîsi, yani tevhid ve hidayet yolunda sonsuz kolaylıklar, şirk yolunda ise sonsuz zorluklar. Üçüncü Makam: Tevhidin üç alâmeti. Bu makamlar, iman ve tevhidle ilgili önemli hakikatleri özetlemektedir.

Marifetin üç aşaması şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Duyusal Marifet: İnsanın zahiri duyuları vasıtasıyla açık maddi varlıkları tanıması. 2. Şuhûdî Marifet: Aklî marifetten daha üstün olup, varlık âleminin hakikatlerini müşahede ederek inceleme. 3. Rabbanî Marifet: Allah'tan doğrudan gelen ve gaybî kaynaklardan edinilen bilgi, üç mertebesi vahiy, ledünnî ilim ve ilhamî ilimdir.

MS 2-15. yüzyıl felsefesinde ele alınan başlıca problemler şunlardır: 1. Yaratıcının Varlığını Kanıtlama Problemi: Tanrı'nın varlığının akıl yoluyla ispatlanması. 2. İrade Özgürlüğü Problemi: İnsanın karar verme ve hareket etme kapasitesinin tartışılması. 3. Toplumsal Yaşama Yönelik Problemler: Devlet ve toplumun doğası üzerine yapılan tartışmalar. 4. Tümeller Problemi: Tümel kavramların (genel kavramların) ne olduğu ve nesnelerin bir parçası mı yoksa bağımsız bir varlıkları mı olduğu konusu. 5. Bilgi Problemi: Bilginin kaynağı ve nasıl elde edildiği üzerine yapılan incelemeler.

"Sohbetler" kitabını aşağıdaki kişiler okumalıdır: 1. Tasavvuf ve İslam felsefesi ile ilgilenenler: Kitabın içeriğinde tasavvufun kaynağı, konusu ve yöntemi gibi konular ele alınmaktadır. 2. Ömer Tuğrul İnançer'in sohbetlerini takip edenler: İnançer'in "Sohbetler" kitabı, Eskişehir'de verdiği tasavvuf sohbetlerini içermektedir. 3. Mahmud Ustaosmanoğlu'nun sohbetlerini sevenler: Ustaosmanoğlu'nun sohbetlerinin yer aldığı "Sohbetler" kitabı, onun irşad sohbetlerini içermektedir. 4. Tefekkür ve manevi gelişim arayanlar: Kitap, okuyucuya derin bir tefekkür sahası açarak, manevi gelişimine katkıda bulunabilir.

"Filozofların Tutarsızlığı" (Tehâfütü'l-Felâsife), Eş'ariyye mezhebinden İmam Gazali'nin, İbn-i Sina'nın erken dönem İslam felsefesini eleştirdiği eseridir. Kitapta anlatılan ana konular şunlardır: 1. Felsefe Eleştirisi: Gazali, filozofların metafizik için mantık kurallarını uygulamadıklarını ve bu nedenle fikirlerinin tutarsız olduğunu savunur. 2. Allah'ın Varlığı: Filozofların, Allah'ın varlığını ve Allah'tan başka tanrı olmadığını kanıtlayamadıklarını iddia eder. 3. İslam Dışı Unsurlar: İbn-i Sina'nın fikirlerinin tamamen İslam dışı olduğunu öne sürer. 4. Tartışma ve İtibarsızlaştırma: Gazali, bu eserle halkı yanlış düşünce ve inançlardan korumayı amaçlar ve filozofları halkın gözünde itibarsızlaştırmaya çalışır.

İrade özgürlüğü problemi, insanın seçme ve eylemde bulunma yetisi ile bu eylemlerin sonuçları arasındaki ilişkiyi ele alır. Bu problem, İslam felsefesi bağlamında şu şekilde şekillenir: - Cebriye mezhebine göre, insan davranışlarında tamamen mecbur olduğu için özgür değildir ve eylemlerinden sorumlu tutulamaz. - Mutezile mezhebine göre ise insan, aklı ve iradesiyle eylemlerini kendi seçer ve bu nedenle özgür ve eylemlerinden sorumludur. İslam filozofları ise irade özgürlüğünü akıl ekseninde değerlendirir ve Fârâbî'ye göre insan, kendi iradesiyle iyi ve kötüyü seçebilir.

İtibârî ve hakiki varlık kavramları, farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşır: 1. İtibârî Varlık: Bu terim, gerçekte var olmayan, ancak var kabul edilen varlıkları ifade eder. 2. Hakiki Varlık: Gerçekte var olan, somut ve özsel varlıkları ifade eder.

8. ve 12. yüzyıllar arasında yapılan çeviriler, Antik Yunan felsefesinin İslam ve Batı felsefesi üzerinde derin etkiler yaratmasına yol açmıştır. İslam felsefesi üzerindeki etkiler: Felsefenin kurumsallaşması. Felsefi terimlerin gelişimi. İslam düşüncesinin zenginleşmesi. Kelam ilminin gelişimi. Batı felsefesi üzerindeki etkiler: Yunan felsefesinin yeniden keşfi. Üniversitelerin kurulması. Orta Çağ felsefesinin gelişimi.

Muallim-i Salis İbn Miskeveyh, İslam felsefesinin üçüncü öğretmeni olarak kabul edilen Fars asıllı ünlü Şii filozoftur. Tam adı Ebû Ali Ahmed bin Muhammed bin Yakub bin Miskeveyh olan filozof, 940 yılında İran'ın Rey kentinde doğmuştur. İbn Miskeveyh, tarih, psikoloji, kimya, metafizik gibi alanlarda çalışmalarda bulunmuş ve eserler kaleme almıştır. 1030 yılında İsfahan'da hayatını kaybetmiştir.