İslamFelsefesi

"Sen sen olarak değilsin" ifadesi, Ezel dizisindeki Ramiz Dayı'nın kolunda yazılı olan dövmenin anlamı olarak bilinmektedir. Bu ifade aynı zamanda, İbn-i Arabi'nin "Kimsin Sen?" adlı şiirinde de geçmektedir ve insanın gerçek doğasının gizemine işaret ederek, benliğimizin sadece bir yanılsama olduğunu düşündürür.

Şemsüddîn Muhammed b. Mahmûd eş-Şehrezûrî, 13. yüzyılda yaşamış İşrâkî felsefe ekolünün önde gelen filozof ve yorumcusudur. Hayatı hakkında sınırlı bilgilere sahip olduğumuz Şehrezûrî'nin bazı özellikleri: Hemedan ile Erbil arasında bulunan Şehrezûr'da doğmuştur. Sühreverdî'nin Hikmetü'l-işrâk ve Kitâbü't-Telvîhât adlı eserlerine şerh yazmıştır. İbn Kemmûne ve Kutbüddin Şîrazi gibi sonraki İşraki düşünürleri derinden etkilemiştir. Başta mantık olmak üzere fizik ve metafizik konularına yer verdiği eserler kaleme almıştır. Şehrezûrî'nin günümüze sadece beş eseri ulaşmıştır.

Ahmet Arslan, antik Yunan felsefesi ve İslam felsefesi alanlarında uzmanlaşmış bir filozoftur. Dolayısıyla, antik felsefe akımına dahil edilebilir.

Üç Tehafüt'ün konusu, İslam felsefesi ve kelam ilminde önemli bir yer tutan filozofların görüşlerinin eleştirisidir. Bu bağlamda, ilk Tehafüt yazarı Gazzâlî, özellikle İbn Sînâ ve Fârâbî'nin metafizik fikirlerini hedef alarak, meşşâî filozoflarını eleştirmiştir. İbn Rüşd ise Gazzâlî'nin Tehafütü't Tehafüt adlı eseriyle filozofları eleştirmesine karşılık vermiş ve Gazzâlî'nin bazı suçlamalarının haksız olduğunu savunmuştur. Osmanlı döneminde ise Hocazâde ve Ali Tûsî gibi alimler, Tehafüt geleneğini sürdürerek, tartışılan konulara derinlik kazandırmışlardır.

Câhiz, çok yönlü bir yazar olup, çeşitli konularda kitaplar yazmıştır. Başlıca kitap türleri şunlardır: Hayvanlar ve bitkiler üzerine zooloji ve biyoloji kitapları (örneğin, "Kitâb el-Hayevân"). Ahlak ve toplumsal konular hakkında eserler. Edebî ve bilimsel eserler, Arapça dilinde teolojik, siyasal-dini polemik ve erken dönem İslam felsefesi üzerine kitaplar. Eğitim konulu eserler, özellikle "Risale't el-Muallimin" adlı eğitimi konu alan müstakil eser. Toplamda Câhiz'in 200'den fazla kitap yazdığı bilinmektedir.

Prof. Dr. Ahmet Arslan'ın bazı kitapları şunlardır: 1. "Felsefeye Giriş". 2. "İlkçağ Felsefe Tarihi" serisi (5 cilt). 3. "İbni Haldun". 4. "İslam, Demokrasi ve Türkiye". 5. "İslam Felsefesi Üzerine". 6. "Metafizik" (Aristoteles'ten çeviri). 7. "Erken İslam'da Mizah" (Franz Rosenthal'dan çeviri). 8. "İdeal Devlet" (Farabi'den çeviri). 9. "Mutluluğun Kazanılması" (Tahsilüs-Saade). 10. "İslam Hümanizmi" (Lenn E. Goodman'dan çeviri).

İbn Rüşd'ün psikoloji ile ilgili eseri, "Psikoloji Şerhi" veya orijinal adıyla "Telhîsu Kitâbi'n-Nefs" olarak bilinir.

Meşşai (Maşukiye değil) Felsefe Akımı, İslam dünyasında Aristoteles'in düşüncelerinin yorumlarını ve tesirlerini ifade eden bir felsefi akımdır.

Molla Sadrâ'nın felsefesi, "Hikmet-i Müteâliye" olarak adlandırılan bir ekolün kurucusudur. Temel ilkeleri: 1. Asâlet-i vücûd: Varlığın mahiyetten öncelikli olması, dış âlemde gerçekten bulunan şeyin varlık, mahiyetlerin ise itibari kavramlar olması. 2. Teşkîk-i vücûd: Varlığın derecelenmesi, kesretin gerçekten var olmasının mümkün olması. 3. Malûlün râbıt olması: Malûlün (evrenin) varlığının, râbıt (nispet) olması, yani bizzat kendisinin varlık olması. 4. Cevheri hareket: Hareketin sadece arazlarda değil, cevherde de gerçekleşmesi. Sadrâ, akılcılık ve sezgiciliği bir araya getirerek, İbn-i Sina Meşşailiği, Sühreverdi'nin İşraki felsefesi ve Muhyiddin Arabi'nin nazarî irfan ekolünden etkilenmiştir.

Sudûr teorisi, çeşitli nedenlerle eleştirilmiştir: 1. Allah'ın İrade ve Birliği: Gazâlî, sudûr teorisini, Allah'ın irade sahibi ve mutlak birliğini zedelediği için eleştirmiştir. 2. Mantıki Tutarsızlıklar: Sudûr teorisinin temel prensiplerinden biri olan "birden ancak bir çıkar" ilkesi, hem ilk aklın hem de diğer akılların varlığını açıklamakta yetersiz kalmaktadır. Bu, teorinin içsel tutarsızlıklarına yol açmaktadır. 3. Zamansal Yaratmanın Reddi: Sudûr teorisi, yoktan yaratmanın değil, zamansal yaratmanın karşıtı olarak görülür ve bu da eleştirilen bir yöndür. 4. Bilimsel ve Felsefi Temel Eksikliği: İbn Rüşd gibi bazı filozoflar, sudûr teorisinin bilimsel ve felsefi temellerden yoksun olduğunu savunmuşlardır.

İbn Tuffayl, İşrakî felsefe akımına mensuptur.

Şehrezûrî, İşrâkī felsefe akımının önde gelen filozoflarından biridir.

Kemal Paşazade, Fahreddin er-Râzî ekolüne mensup bir düşünürdür.

İbn Sînâ'nın "Uyûnu'l-Hikme" adlı eserinde ele aldığı konular şunlardır: 1. Teorik Hikmet: Doğa bilimleri, öğretim bilimleri ve metafizik olmak üzere üç kısma ayrılır. 2. Pratik Hikmet: Ahlak, ev yönetimi ve siyaset felsefesini içerir. 3. İlahi Felsefe: Tanrı'nın varlığı, sıfatları, ilk cevherlerin ispatı ve ahiret bilgisi gibi konuları kapsar. Ayrıca, eserde mantık ilmi de bir alet ilmi olarak yer alır.

"Faslu'l-Makal el-Keşf an minhaci'l-edille" adlı eser, İbn Rüşd'e aittir.

"Var mısın ki Yok Olmaktan Korkuyorsun?" kitabı, Mesud Topal tarafından yazılmış ve Farabi'nin düşünce dünyasını ele almaktadır. Kitapta anlatılan konular şunlardır: - Farabi'nin hayatı ve eserleri: Farabi'nin müzik, felsefe, botanik, matematik ve mantık alanındaki çalışmaları ve ilim dünyasına katkıları. - Varlık ve yokluk korkusu: İnsanın varoluşsal sorgulamaları ve yok olma korkusunun anlamı. - Bilgi arayışı: İnsanın bilgiye olan ihtiyacı ve hayatını anlamlandırma çabası. Ayrıca, kitapta Farabi'nin toplum ve devlet hakkındaki görüşleri de yer almaktadır.

Ömer Türker farklı alanlarda çalışmalar yürütmektedir: 1. Psikoloji: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi'nde psikoloji lisansı tamamlamış ve ergen ve yetişkin psikoterapisi üzerine uzmanlaşmıştır. 2. İslam Felsefesi: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nde öğretim üyesi olarak görev yapmakta ve metafizik, bilgi teorisi ve ahlâk üzerine çalışmalar yapmaktadır.

Al-Kindi çeşitli konularda görüşler öne sürmüştür: 1. Felsefe ve Din Uyumu: Al-Kindi, felsefe ile dinin uzlaştırılması gerektiğini savunur ve bu nedenle İslam felsefesinin temel konularından biri olan akıl ile vahyin uyumunu savunmuştur. 2. Tanrı'nın Sıfatları: Alemin yaratılmış olduğunu, dolayısıyla zamanın sonlu olduğunu ve Allah'ın mutlak birliğini savunmuştur. 3. Matematik ve Bilim: Hint rakamlarını ve ondalık sistemi İslam dünyasına tanıtmış, matematik, geometri ve astronomi alanlarında önemli katkılarda bulunmuştur. 4. Etik ve Erdem: Ahlakın önemini vurgulamış, bireylerin etik bir yaşam sürerek manevi mükemmelliğe ulaşabileceklerini savunmuştur.

MÖ 6. yüzyıl ve MS 2. yüzyıl felsefesinin MS 2. ve MS 15. yüzyıl felsefesine etkileri şunlardır: 1. Antik Yunan Felsefeleri: Platon, Aristoteles, Epiküros ve Yeni-Platonculuk gibi Antik Yunan felsefeleri, MS 2. ve MS 15. yüzyıl felsefesinin oluşumunda temel kaynaklar olmuştur. 2. Teolojik Etkileşim: Hristiyanlık ve İslam'ın doğuşu, felsefenin teolojiye yaklaşmasına ve inanç konularının akılsal kanıtlamalarında araç olarak kullanılmasına yol açmıştır. 3. Mantık ve Yöntem: Aristoteles'in mantığı, Tanrı'nın varlığına yönelik akılsal kanıtlamalara destek olarak kullanılmış ve her türlü tartışmada yöntem olarak belirlenmiştir. 4. Ahlaki ve Etik Etkiler: Stoa felsefesi, ahlak ve istenç konularında Hristiyan felsefesini derinden etkilemiştir. 5. Çeviri Faaliyetleri: Antik metinlerin çevirisi, hem İslam hem de Batı felsefesinde bilgi paylaşımını sağlamış ve ilerlemeyi hızlandırmıştır.

Tabiiyyun felsefesi, İslam felsefesi içerisinde natüralizm akımına verilen addır. Bu felsefe, her şeyi doğa içinde gören bir anlayışa sahiptir. Tabiiyyun felsefesine göre Allah, zaman, mekan ve nefs tabiatın dışında değil, içindedir.