İslamBilimleri

İsnad, bir sözün, aracılar vasıtasıyla asıl sahibine ulaştırılması anlamına gelir. Merfu hadislerin isnadı muttasıl veya munkatı olabilir. Muttasıl isnad, kesintisiz olarak Hz. Peygamber'e ulaşan isnaddır. Munkatı isnad, sahabe veya başka bir ravinin düştüğü isnaddır.

Melâmi-Bektaşi Metaforunda İrşâd Paradigması: Mürg-i Dil, Şevki Koca tarafından yazılmış bir eserdir. Kitap, 1999 yılında Nazenin Yayıncılık tarafından İstanbul'da basılmıştır.

El-Mesahat kitabının yazarı Harezmi'dir (tam adı Ebû Ca'fer Muhammed bin Mûsâ el-Hârizmî). Harezmi, 9. yüzyılda yaşamış ünlü bir Türk-İslam bilim insanı olup, özellikle matematik, astronomi ve coğrafya alanlarında önemli katkılarda bulunmuştur.

Orhan Çeker'in "El Muhtarın Anahtarı" adlı eseri, toplam 3 ciltten oluşmaktadır. 1. Cilt: İbâdât, Muâmelât ve Edebu’l Kâdî bölümlerini içerir ve 531 sayfadır. 2. Cilt: Muamelat ve Edebül Kadi konularını kapsar. 3. Cilt: Aile, yeminler, helal-haram, cezalar ve feraiz konularını ele alır.

İşaratü'l-Tembihat, diğer adıyla el-İşârât ve't-Tenbîhât, İbn Sînâ tarafından yazılmıştır.

Suyûtî'nin el-İtḳān adlı eseri, Kur’an ilimlerine dair bir çalışmadır. Bu eserin bazı özellikleri: Telif Sebebi: Suyûtî, bu eseri Mecmaʿu’l-baḥreyn ve maṭlaʿu’l-bedreyn adlı tefsirine mukaddime olarak yazmıştır. İçerik: Kur’an’ın nüzûl sebepleri, isimleri, sûre adları, toplanması, tertibi, sûre, âyet, kelime ve harf sayıları, kıraatler, tecvidle ilgili konular, tilâvet âdâbı, tefsir metodolojisi ve müfessirlerin tabakaları gibi konuları içerir. Düzen: Konular, birbirine yakın olanlar birlikte ele alınarak seksen başlık altında düzenlenmiştir. Kaynaklar: Eserde, ilgili yerlerde kaynaklar zikredilmiş, görüşler Kur’an ve hadislerle, yoksa selef ulemasının sözleriyle temellendirilmiştir.

"Kurt Seyru Suluk" ifadesi, Türkçe'de bilinen bir terim değildir ve belgelerde bu isimle ilgili herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Seyr-u sülûk, tasavvufta bir terbiye disiplinini ifade eder ve manevi yolculuk anlamına gelir. Eğer bu ifade başka bir bağlamda kullanılıyorsa, daha fazla bilgi veya farklı bir kaynak sağlanması gerekebilir.

Mir’âtü’l-Usûl, Osmanlı âlimlerinden Molla Hüsrev (ö. 885/1480) tarafından yazılmıştır. Molla Hüsrev, önce Mirkâtü’l-Vusûl ilâ ‘İlmi’l-Usûl adıyla oldukça muhtasar bir eser kaleme almış, daha sonra anlaşılmasında güçlükler ortaya çıkınca bu eseri Mir’âtü’l-Usûl fî Şerhi Mirkâti’l-Vusûl ismiyle şerhetmiştir.

Taberânî'nin 107 kadar kitabı olduğu söylenmektedir. En meşhur eserleri arasında şunlar bulunur: el-Mu'cemü’l-kebîr; el-Mu'cemü'ş-sağir; el-Mu'cemü'l-evsat.

Kimyâ-yı Saâdet 4 cilt, 11. yüzyılın büyük sûfî âlimi İmam Gazâlî'nin eseridir ve İslam dünyasında büyük ilgi görmüştür. Kitapta ele alınan bazı konular: akaid; fıkıh; tasavvuf; adab-ı muaşeret; şeriat, tarikat ve hakikat. Ayet-i kerimeler, hadis-i şerifler ve selef-i salihinin sözlerinden örnekler içerir.

Mebâdiü'l-Usûl, Hindistanlı alim Saîd Ahmed el-Bâlenbûrî tarafından kaleme alınmış bir eserdir. Eser, Hanefi mezhebi usulüne dair olup, 2010 yılında Pakistan'da Mektebetü’l-Büşrâ tarafından yayımlanmıştır.

Davud-i Kayseri'nin bazı eserleri: Şerhu Füsûsi’l-Hikem. er-Resâil. Mukaddemat. Matlau Hususi'l-Kelim fi Meani Fususi'l-Hikem. Ledünni İlim ve Hakiki Sevgi. Aşk Şarabı ve Hayat. Tasavvuf İlmine Giriş. Nihayetü'l-Beyan fi Dirayetizzaman. Ayrıca, Keşfu'l-Hıcabi 'an Kelâmi Rabbi'l-Erbâbi ve Esâsü'l-Vahdâniyye ve Menbâ'i'l-Ferdaniyyeti gibi eserleri de bulunmaktadır.

Reddül Muhtar Türkçe tercümesi, İbn-i Abidin'in eseri, 18 ciltten oluşmaktadır. Şamil Yayınevi tarafından yayınlanan ve Ahmed Davudoğlu tarafından tercüme edilen bu eser, üç kitaptan oluşur: 1. Metin: Şeyhü'l-İslâm Muhammed bin Abdullah Timurtâşî'ye ait olup "Tenvirü'l-Ebsâr" adını taşır. 2. Şerh: Muhammed Alâaddin bin Ali el-Haskefî'nin eseri "ed-Dürrü'l-Muhtar". 3. Hâşiye: İbn-i ÂBİDİN Muhammed Emin'in yazdığı "Reddü'l-Muhtar ale'd-Dürrü'l-Muhtar şerhi Tenvirü'l-Ebsar".

İbnü'l-Arabî'nin en gizemli kitabı olarak genellikle "Şeceretü’n-Nu’maniyye" ve "Fusûsu’l-Hikem" eserleri gösterilmektedir. Şeceretü’n-Nu’maniyye: Bu kitap hakkında bilgi, Pelin Çift'in "Gündem Ötesi" programındaki bir bölümde ele alınmıştır. Fusûsu’l-Hikem: Anlaşılması oldukça zor bir kitap olarak kabul edilir ve peygamberlerle ilgili görüşleri, özellikle Allah kavramı üzerindeki cesur yaklaşımlarıyla dikkat çeker.

Hayır, Kadı İyaz ve Kadı İkis aynı kişi değildir. Kadı İyaz, tam adıyla Ebû’l-Fazl İyâz b. Mûsâ b. İyâz el-Yahsubî, 1083 yılında Septe’de doğmuş Maliki kadısı, hadis, fıkıh ve dil alimidir. Kadı İkis hakkında ise herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

Kadı Burhaneddin'in başlıca eserleri şunlardır: Divan: 1500 gazel, 119 tuyuğ ve 20 rubai içerir. İksirü’s-Sa’âdât fî-Esrâri’l-İbâdât: Dini içerikli, Arapça bir eserdir. Tercîhu’t-Tavzîh: Dini içerikli, Arapça bir risaledir.

Şerhu'l-Hikem eseri, farklı yazarlar tarafından kaleme alınmıştır: Hasan b. Mûsâ el-Bânî: "Şerhu'l-Hikem" adlı eser, vahdet-i vücûd anlayışının önemli temsilcilerinden Muhyiddin İbnu'l-Arabî'nin "Hikem" adlı eserine yapılan bir şerhtir. Abdullah Şerkâvî: "Minehü'l-Kudsiyye" olarak da bilinen ve "Hikem-i Atâiyye" üzerine yapılan bir şerhtir. Ahmed Avni Konuk: Muhyiddîn İbnü’l-Arabî’nin "Fusûsu’l-Hikem" adlı eserine yapılan bir şerhtir. Ahmed Mâhir Efendi: "el-Muhkem Fî Serhi'l-Hikem" adlı eser, İbn Atâullah İskenderî'nin "Hikem" adlı eserine yapılan bir şerhtir.

Molla Fenari'nin en önemli eseri olarak Fusûlü’l-Bedâyi’ fî Usûli’ş-Şerâyi’ kabul edilir. Molla Fenari'nin diğer önemli eserleri arasında şunlar da yer alır: Aynü’l-A’yân: İşârî tefsir türündedir ve Fâtiha sûresinin tefsiridir. El-Fevâidü’l-Fenâriyye: Esîrü’d-dîn el-Ebherî’nin İsâgûcî adlı mantık kitabına yazılmış önemli bir şerhtir. Şurûtu’s-Salât: Namazın şartları konusundadır. Misbâhu’l-Üns: Tasavvufa dair bir eserdir.

İhvân-ı Safâ topluluğunun kurucuları olarak genellikle Zeyd b. Rifâa, Ebû Süleyman Muhammed b. Ma’şer el-Büstî el-Makdisî, Ebü’l-Hasan Ali b. Hârûn ez-Zencânî, Ebû Ahmed el-Mihricânî ve Avfî kabul edilir. Ancak, topluluğun gerçek kurucuları ve üyeleri hakkında kesin bilgiler bulunmamaktadır; çünkü topluluk, düşüncelerini "Resâilü İhvâni’s-Safâ" adlı ansiklopedi niteliğindeki eserlerde gizlemiştir.

Tecâribü'l-Ümem ve Teâkubü'l-Himem, İbn Miskeveyh tarafından yazılmış bir tarih eseridir. Eser, tufandan iki asır sonra yaşayan İran hükümdarı Uşhenc ile başlayıp, 369/979 tarihine kadar olan olayları içermektedir.