İdariHukuk

İdari işlemde şekil unsuru, idarenin işlemlerini gerçekleştirirken önceden belirlenmiş şekil kurallarına riayet etmesini ifade eder. Şekil unsurunun bazı özellikleri: Yazılılık: İdari işlemler kural olarak yazılı şekle tabidir. Gerekçe: İdari işlemler gerekçeli olmalıdır. Açıklık: Bireyleri bağlayıcı nitelikteki kararlarda, kararın içeriği ve sonucu açıkça belirtilmelidir. Usul: Bazı idari işlemler için belirli usullerin izlenmesi gereklidir. Şekil kurallarına uyulmaması, idari işlemi hukuka aykırı kılar ve iptal nedeni olabilir.

Danıştay'ın 2017/428 esas 2017/816 karar sayılı kararı, 16.03.2017 tarihinde verilmiş bir karardır. Bu karar, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 20/B maddesi uyarınca özel yargılama usulüne tabi bir uyuşmazlıkla ilgilidir. Danıştay, dava konusu işlemin tebliğ edildiği tarihten itibaren genel dava açma süresi olan 60 gün içinde açılan davanın süresinde olduğunu kabul etmiş ve süre aşımı nedeniyle davanın reddi yolunda verilen idare mahkemesi kararını bozmuştur.

Kurum işleminin iptali davası, idari yargıda açılır ve aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Dilekçe Hazırlığı: Dava, idare mahkemesi başkanlıklarına hitaben yazılmış imzalı dilekçeyle açılır. 2. Dava Açma Süresi: İptal davası, işlemin tebliğinden itibaren Danıştay ve idare mahkemelerinde 60 gün, vergi mahkemelerinde ise 30 gün içinde açılmalıdır. 3. İdareye Başvuru: Zorunlu olmasa da, dava açmadan önce idareye başvuru yapılabilir. 4. Görevli ve Yetkili Mahkeme: Genel görevli mahkeme idare mahkemesidir. Önemli Not: İdari işlemlerin iptali davası, uzmanlık gerektiren bir süreçtir. Profesyonel bir avukattan destek alınması önerilir.

Yetki, şekil, sebep, konu ve amaç, idari işlemin beş temel unsurudur. Yetki. Şekil. Sebep. Konu. Amaç.

İYUK 2. madde, İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "İdari Dava Türleri ve İdari Yargı Yetkisinin Sınırı" başlıklı maddesidir. Bu maddeye göre idari davalar üç ana kategoriye ayrılır: 1. İdari işlemler hakkında açılan iptal davaları. 2. İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları. 3. Kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara dair davalar. Ayrıca, idari yargı yetkisi, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlıdır ve idari mahkemeler yerindelik denetimi yapamazlar.

İdari işlemin unsurları şunlardır: 1. Yetki: İdari işlemi gerçekleştirecek organın bu işlemi yapma yetkisine sahip olması gerekir. 2. Şekil: İdari işlemler genellikle yazılı olmak zorundadır. 3. Sebep: İdari işlemin yapılması için hukuki ve fiili bir dayanak bulunmalıdır. 4. Konu: İşlemin konusu hukuka aykırı olmamalı ve mümkün olmalıdır. 5. Amaç: İdari işlemin amacı, kanunlara ve genel hukuka uygun olmalı, kamu yararını gözetmelidir. Bu unsurlardan birinin eksik olması veya hukuka aykırı olması, idari işlemin geçersiz olmasına yol açar.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 10. maddesinin 4. fıkrasının a, b, c, d, e ve g bentleri şunlardır: a) Türkiye’nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olan. b) Türkiye’nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş vergi borcu olan. c) İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı kararıyla hüküm giyen. d) İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, ihaleyi yapan idareye yaptığı işler sırasında iş veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde bulunduğu bu idare tarafından ispat edilen. e) İhale tarihi itibariyle, mevzuatı gereği kayıtlı olduğu oda tarafından mesleki faaliyetten men edilmiş olan. g) Bu maddede belirtilen bilgi ve belgeleri vermeyen veya yanıltıcı bilgi ve/veya sahte belge verdiği tespit edilen.

Dava çeşitleri, mahkemeden talep edilen hukuki koruma veya dava konusu hakkın niteliğine göre farklı şekillerde sınıflandırılabilir. Mahkemeden talep edilen hukuki korumaya göre davalar: Edim (eda) davaları. Tespit davaları. Yenilik doğuran davalar. Dava konusu hakkın niteliğine göre davalar: Ayni davalar. Şahsi davalar. Karma davalar. Talep sonucunun niteliğine göre davalar: Kısmi davalar. Davaların yığılması (objektif dava birleşmesi). Terditli davalar. Seçimlik davalar.

İdari işlemin tebliğ edilmemesi, şekil unsuruna aykırılık teşkil eder. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 7. maddesinde, dava açma süresinin idare mahkemelerinde altmış gün olduğu ve bu sürenin yazılı bildirimin yapıldığı tarihi izleyen günden başlayacağı kurala bağlanmıştır. Sübjektif idari işlemlerin ilgililer bakımından hukuksal sonuç doğurabilmesi için, işlemin yöneldiği kişiye yazılı olarak tebliğ edilmesi gerekir.

İdarenin sebep uydurması, aslında "sebep saptırması" olarak adlandırılır ve idarenin, işlem tesisine esas aldığı sebebin gerçeğe aykırı olması veya hiç mevcut olmaması durumunu ifade eder. İdare, bir işlem yaparken dayandığı sebebin var olduğunu ispatla yükümlüdür. Ayrıca, idarenin sebep olarak gösterdiği olayın hukuki nitelendirmesinde hata yapması da işlemin hukuka aykırı olmasına neden olur. Örnek: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na göre, görev yerinde alkollü içki içen memura kademe ilerlemesinin durdurulması cezası verilir.

Yürütmenin durdurulması kararının kesinleşmesinin sonuçları: İdari işlemin uygulanması durur. Dava dosyaları öncelikle incelenir ve karara bağlanır. İdare, kararın gereğini yerine getirmekle yükümlüdür. Karar, idare için bağlayıcıdır. Kararın kalkması: Mahkeme davayı esastan reddederse, yürütmenin durdurulması kararı kendiliğinden sona erer. Dava kabul edilirse (işlem iptal edilirse), yürütmenin durdurulması kararı kalkar ve idarenin o işleminin hukuka aykırı olduğu tespit edilir.

İl düzeyinde soruşturma süreci, suçun niteliğine ve soruşturma türüne göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak soruşturma süreci şu adımları içerir: 1. Suç Şüphesinin Öğrenilmesi: İhbar, şikayet veya doğrudan öğrenme yoluyla suç şüphesi ortaya çıkar. 2. Soruşturmanın Başlatılması: Cumhuriyet savcısı, kamu davasının açılıp açılmayacağına karar vermek için soruşturma başlatır. 3. Araştırmalar ve Delil Toplama: Cumhuriyet savcısı, adli kolluk görevlileri aracılığıyla her türlü araştırmayı yapar ve gerekli bilgileri talep eder. 4. İddianame veya Takipsizlik Kararı: Yeterli delil elde edilirse iddianame düzenlenir, aksi takdirde kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilir. Disiplin soruşturmalarında ise, disiplin amirinin görevlendirdiği soruşturmacı tarafından süreç yürütülür. Soruşturma süreçleri karmaşık olabileceğinden, bir avukattan veya ilgili makamlardan destek alınması önerilir.

İdari işlemin kamu gücüne dayalı olması, idarenin sahip olduğu ayrıcalık ve yükümlülükler kullanarak gerçekleştirilmesi anlamına gelir. Kamu gücü ayrıcalıklarına örnek olarak şunlar verilebilir: Tek yanlı işlemler yapma yetkisi. Resen icra yetkisi. Hukuka uygunluk karinesi. Kamu gücü yükümlülüklerine örnek olarak ise şunlar verilebilir: Kamu ihalesi yapma zorunluluğu. Kamu yararı amacı. İdari işlemler, kamu gücüne dayanılarak gerçekleştirildiğinde, idare hukukuna tabi olur ve uyuşmazlık durumunda idari yargıya tabidir.

İptal davasından sonra şu durumlar gerçekleşir: İdari işlemin iptali. Uygulamanın durdurulması. Üçüncü kişilerin yararlanması. Mali sorumluluk. Tazminat davası. İptal davası sonucunda verilen kararlara karşı, idari işlemin davalı tarafınca, idari yargı mercilerinde itiraz yoluna gidilebilir.

İdari davalarda zamanaşımı süresi, idari eylemden zarar gören kişinin, bu eylemi yazılı bildirim üzerine veya başka suretle öğrendiği tarihten itibaren başlar. Her durumda, eylem tarihinden itibaren beş yıl içinde ilgili idareye başvuru yapılmalıdır. Bu süre içinde başvuru yapılmaması, davanın reddedilmesine yol açar; ancak zamanaşımı süresi dolmamış olur. Devam eden bir zarar varsa, zamanaşımı süresi işlemez.

KPSS'de en çok hangi hukuk sorusunun çıktığına dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, KPSS A Grubu Hukuk testinde en fazla soru çıkan dersler şunlardır: Anayasa Hukuku: %10, 4 soru. İdare Hukuku ve İdari Yargılama Usul Hukuku: %15, 6 soru. Ceza Hukuku: %15, 6 soru. Borçlar Hukuku: %15, 6 soru. Medeni Hukuk: %15, 6 soru. Ticaret Hukuku: %15, 6 soru. İcra-İflas Hukuku: %15, 6 soru. KPSS'de başarı için tüm derslere eşit önem verilmesi önerilir.

Yürütmeyi durdurmaya yapılan itirazın reddedilmesi durumunda, yürütmeyi durdurma kararı kesinleşir ve idarenin bu karara uyması zorunlu hale gelir. İtiraz üzerine verilen karar kesindir ve bu karara yeniden itiraz edilemez. İdare, yürütmenin durdurulması kararına uymak zorundadır; karara uyulmaması durumunda, idari işlemi uygulayan yetkililer hakkında hukuki ve cezai sorumluluk doğabilir.

İdari hakim olmak için en az 4 yıl hukuk fakültesi eğitimi almak gereklidir. Ayrıca, hukuk bilgisine programlarında yeterince yer veren siyasal bilgiler, idari bilimler, iktisat ve maliye alanlarında en az dört yıllık yüksek öğrenim yapmış olanlar da idari hakimlik sınavına başvurabilirler.

İdari yargılama yönteminin özellikleri şunlardır: Hukuka uygunluk ilkesi. Tarafların eşitliği ilkesi. Açıklık ve şeffaflık ilkesi. Hızlı yargılama ilkesi. İdari dava türleri. İdari hakim. Re’sen araştırma ilkesi. İdari yargılama usulü, kamu idaresinin işlemlerine karşı bireylerin hak arama yollarını düzenler ve idarenin hukuka uygun hareket etmesini sağlamayı hedefler.

Danıştay'ın bozma kararına uyulmadığında, Bölge İdare Mahkemesi (BİM) kendi kararında ısrar edebilir. BİM'in ısrar kararı, nihai bir karar sayılır ve temyize götürülebilir. Israr kararı temyiz edildiğinde, inceleme Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu veya Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu tarafından yapılır. Yeni deliller sunulamaz ve ilk derece mahkemesi veya BİM'nin yerine geçerek maddi vakaları yeniden değerlendirme yapılmaz.