HMK

Kesinleşen karardan sonra Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) Madde 23 uygulanır. Bu maddeye göre: 1. Yargı Yeri Belirlenmesi: Bölge adliye mahkemesi veya Yargıtay, yargı yeri belirlenmesi ile ilgili kararları dosya üzerinden veya duruşma yaparak inceleyebilir. 2. Bağlayıcılık: Bölge adliye mahkemesinin veya Yargıtay'ın verdiği kararlar, davaya ondan sonra bakacak mahkemeyi bağlar ve bu mahkeme tekrar görevsizlik veya yetkisizlik kararı veremez.

HMK madde 353 ve madde 354 arasındaki temel fark, her iki maddenin farklı konuları düzenlemesidir. HMK madde 353, duruşmasız verilecek kararları düzenler ve bölge adliye mahkemesinin, ilk derece mahkemesi kararını esastan incelemeden hangi durumlarda kaldırabileceğini belirler. HMK madde 354 ise, istinaf mahkemelerinin genel yargılama usulünü ve duruşmalı inceleme süreçlerini düzenler.

HMK 305, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 305. maddesi anlamına gelir ve "Hükmün Tavzihi" başlığını taşır. Bu maddeye göre: 1. Hüküm yeterince açık değilse veya icrasında tereddüt uyandırıyor yahut birbirine aykırı fıkralar içeriyorsa, icrası tamamlanıncaya kadar taraflardan her biri hükmün açıklanmasını veya tereddüt ya da aykırılığın giderilmesini isteyebilir. 2. Hüküm fıkrasında taraflara tanınan haklar ve yüklenen borçlar, tavzih yolu ile sınırlandırılamaz, genişletilemez ve değiştirilemez.

HMK 166, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Davaların Birleştirilmesi ve Ayrılması başlıklı dördüncü ayırımını ifade eder. Bu maddeye göre: 1. Aynı yargı çevresinde yer alan aynı düzey ve sıfattaki hukuk mahkemelerinde açılmış davalar, aralarında bağlantı bulunması durumunda, davanın her aşamasında, talep üzerine veya kendiliğinden ilk davanın açıldığı mahkemede birleştirilebilir. 2. Davalar, ayrı yargı çevrelerinde yer alan aynı düzey ve sıfattaki hukuk mahkemelerinde açılmış ise, bağlantı sebebiyle birleştirme ikinci davanın açıldığı mahkemeden talep edilebilir. 3. Birleştirme kararı, derhal ilk davanın açıldığı mahkemeye bildirilir. 4. Davaların aynı veya birbirine benzer sebeplerden doğması ya da biri hakkında verilecek hükmün diğerini etkileyecek nitelikte bulunması durumunda, bağlantı var sayılır.

HMK 245. madde, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "Çağrıya Uyma Zorunluluğu" başlıklı maddesidir ve şu şekildedir: > (1) Kanunda gösterilen hükümler saklı kalmak üzere, tanıklık için çağrılan herkes gelmek zorundadır. Usulüne uygun olarak çağrıldığı hâlde mazeret bildirmeksizin gelmeyen tanık zorla getirtilir, gelmemesinin sebep olduğu giderlere ve beşyüz Türk Lirasına kadar disiplin para cezasına hükmolunur. Zorla getirtilen tanık, evvelce gelmemesini haklı gösterecek sebepleri sonradan bildirirse, aleyhine hükmedilen giderler ve disiplin para cezası kaldırılır.

HMK'nın 3. maddesi, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na göre, idari eylem ve işlemler ile idarenin sorumlu olduğu diğer sebeplerden kaynaklanan vücut bütünlüğünün kısmen veya tamamen yitirilmesi veya kişinin ölümüne bağlı maddi ve manevi zararların tazminine ilişkin davalara asliye hukuk mahkemelerinin bakacağını öngörüyordu. Ancak, bu madde Anayasa Mahkemesi'nin 16 Şubat 2012 tarihli kararıyla iptal edilmiştir.

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 389 ve 391. maddeleri ihtiyati tedbirle ilgili düzenlemeleri içerir: 389. madde: 1. Mevcut durumda meydana gelebilecek bir değişme nedeniyle hakkın elde edilmesinin önemli ölçüde zorlaşacağından ya da tamamen imkânsız hâle geleceğinden veya gecikme sebebiyle bir sakıncanın yahut ciddi bir zararın doğacağından endişe edilmesi hâllerinde, uyuşmazlık konusu hakkında ihtiyati tedbir kararı verilebilir. 2. Birinci fıkra hükmü niteliğine uygun düştüğü ölçüde çekişmesiz yargı işlerinde de uygulanır. 391. madde: 1. Mahkeme, tedbire konu olan mal veya hakkın muhafaza altına alınması veya bir yediemine tevdii ya da bir şeyin yapılması veya yapılmaması gibi, sakıncayı ortadan kaldıracak veya zararı engelleyecek her türlü tedbire karar verebilir. 2. İhtiyati tedbir kararında; - Tedbir talep edenin adı, soyadı, yerleşim yeri ve Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, - Tedbirin sebebi ve delilleri, - Tedbirin konusu ve türü, - Teminat tutarı ve türü yer alır. 3. İhtiyati tedbir talebinin reddi hâlinde, kanun yoluna başvurulabilir ve bu başvuru öncelikle incelenip kesin olarak karara bağlanır.

Dava konusunun devri sözleşmesi, bir davada davaya konu olan hak veya şeyin, dava devam ederken davacı veya davalı tarafından üçüncü bir kişiye devredilmesi durumunu ifade eder. Bu devir, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 125. maddesi ile düzenlenmiştir. Maddeye göre, dava konusunun devri durumunda davacı, iki seçimlik hakka sahiptir: 1. Devreden tarafla olan davasından vazgeçerek, dava konusunu devralmış olan kişiye karşı davaya devam etme. 2. Davasını devreden taraf hakkında tazminat davasına dönüştürme.

HMK 119, 120 ve 115/2 arasındaki farklar şu şekildedir: 1. HMK 119: Dava dilekçesinde bulunması gereken zorunlu unsurları düzenler. 2. HMK 120: Dava açılırken yargılama harçlarının ve gider avansının yatırılmasını düzenler. 3. HMK 115/2: Dava şartı noksanlığının giderilmesi mümkün ise, bunun tamamlanması için kesin süre verilmesini öngörür.

HMK 200 maddesi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Senetle İspat Zorunluluğu başlıklı maddesidir. Bu madde şu şekildedir: > Madde 200 - (1) Bir hakkın doğumu, düşürülmesi, devri, değiştirilmesi, yenilenmesi, ertelenmesi, ikrarı ve itfası amacıyla yapılan hukuki işlemlerin, yapıldıkları zamanki miktar veya değerleri ikibinbeşyüz Türk Lirasını geçtiği takdirde senetle ispat olunması gerekir. Bu hukuki işlemlerin miktar veya değeri ödeme veya borçtan kurtarma gibi bir nedenle ikibinbeşyüz Türk Lirasından aşağı düşse bile senetsiz ispat olunamaz. > (2) Bu madde uyarınca senetle ispatı gereken hususlarda birinci fıkradaki düzenleme hatırlatılarak karşı tarafın açık muvafakati hâlinde tanık dinlenebilir.

HMK'nın 354 ve 355 maddeleri uyarınca duruşma yapılmadan verilecek kararlar şunlardır: 1. 354. madde uyarınca: Bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince inceleme, davanın özelliğine göre heyetçe veya görevlendirilecek bir üye tarafından yapılır. 2. 355. madde uyarınca: İnceleme, istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılır, ancak bölge adliye mahkemesi kamu düzenine aykırılık gördüğü takdirde bunu resen gözetir. Duruşma yapılmadan karar verilebilecek durumlar ise HMK'nın 353. maddesinde belirtilmiştir: Davaya bakması yasak olan hâkimin karar vermiş olması; Mahkemenin görevli ve yetkili olmasına rağmen görevsizlik veya yetkisizlik kararı vermiş olması; Diğer dava şartlarına aykırılık bulunması; Mahkemece usule aykırı olarak davanın veya karşı davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiş olması; Mahkemece, tarafların davanın esasıyla ilgili olarak gösterdikleri delillerin hiçbiri toplanmadan veya gösterilen deliller hiç değerlendirilmeden karar verilmiş olması.

HMK madde 104'e göre, adli tatile tabi olan dava ve işlerde, bu Kanunun tayin ettiği sürelerin bitmesi tatil zamanına rastlarsa, bu süreler ayrıca bir karara gerek olmaksızın adli tatilin bittiği günden itibaren bir hafta uzatılmış sayılır. Bu nedenle, adli tatilin etkisi sürelerin işlemesinde bir erteleme olarak ortaya çıkar ve adli tatilin sona ermesiyle birlikte süreler bir hafta daha uzatılmış olur.

HMK 354 maddesi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun İstinaf başlıklı sekizinci kısmının birinci bölümünde yer alan "İnceleme" başlıklı maddedir. Maddede belirtilenler: - Bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince inceleme, davanın özelliğine göre heyetçe veya görevlendirilecek bir üye tarafından yapılır. - İnceleme sırasında gereken hallerde başka bir bölge adliye mahkemesi veya ilk derece mahkemesi istinabe edilebilir.

Davadan feragat, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 309. ve 310. maddeleri uyarınca aşağıdaki hallerde yapılabilir: 1. Şekil Şartı: Feragat, dilekçeyle veya yargılama sırasında sözlü olarak yapılabilir. 2. Zaman Bakımından: Feragat, hüküm kesinleşinceye kadar her zaman yapılabilir. 3. Şartlar: Feragat beyanı kayıtsız ve şartsız olmalıdır. 4. Kısmi Feragat: Kısmen feragat durumunda feragat edilen kısmın, dilekçede yahut tutanakta açıkça gösterilmesi gerekir. Önemli Not: Davadan feragat, kesin hüküm gibi hukuki sonuç doğurur ve bu nedenle geri alınamaz.

İstinaf başvuru süresi, HMK'nın 345. maddesinde düzenlenmiştir.

HMK 336/2 maddesi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Adli Yardım Talebi başlıklı bölümünde yer alır ve şu şekildedir: "Talepte bulunan kişi, iddiasının özeti ile birlikte, iddiasını dayandıracağı delilleri ve yargılama giderlerini karşılayabilecek durumda olmadığını gösteren mali durumuna ilişkin belgeleri mahkemeye sunmak zorundadır".

Karşı davaya karşı dava açılamaz.

HMK'ya göre dosyanın işlemden kaldırılması halinde aşağıdaki sonuçlar doğar: 1. Dava Derdest Kalır: Dosyanın işlemden kaldırılması kararı, davanın derdestlik halini devam ettirir. 2. Yenileme Talebi: Dosyası işlemden kaldırılmış olan dava, işlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak üç ay içinde taraflardan birinin dilekçe ile başvurusu üzerine yenilenebilir. 3. Harç Durumu: İlk bir ay içinde yenileme talebinde bulunulursa harç alınmaz; aksi halde yenileme harcı ödenir. 4. Açılmamış Sayılma: Üç ay içinde yenilenmeyen davalar, sürenin dolduğu gün itibarıyla açılmamış sayılır ve mahkeme tarafından kendiliğinden karar verilerek kayıt kapatılır. 5. Takipsizlik: İşlemden kaldırılmış davalı bir defadan fazla takipsiz bırakılırsa dava her ne olursa olsun hiç açılmamış sayılır.

HMK 344, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 344. maddesi anlamına gelir ve bu madde, harç ve giderlerin yatırılması ile ilgilidir. Maddede belirtilen esaslar şunlardır: 1. İstinaf dilekçesi verilirken, istinaf kanun yoluna başvuru için gerekli harçlar ve tebliğ giderleri de dahil olmak üzere tüm giderler ödenir. 2. Bunların hiç ödenmediği veya eksik ödendiği sonradan anlaşılırsa, kararı veren mahkeme tarafından bir haftalık kesin süre verilir. 3. Verilen kesin süre içinde harç ve giderler tamamlanmadığı takdirde, mahkeme başvurunun yapılmamış sayılmasına karar verir. 4. Bu karara karşı istinaf yoluna başvurulması halinde, 346. maddenin ikinci fıkrası hükmü kıyas yoluyla uygulanır.

HMK 401 ve 402 maddeleri istinaf açısından değişiklik göstermez. - HMK 401 maddesi, delil tespiti ve yetki konusunu düzenler. - HMK 402 maddesi, delil tespiti talebi ve kararını kapsar.