Hidroloji

Evapotranspirasyon ve evaporasyon arasındaki fark şu şekildedir: - Evapotranspirasyon, suyun toprak yüzeyinden buharlaşma ve bitkilerden terleme yoluyla atmosfere taşınması sürecinin toplamıdır. - Evaporasyon ise sadece suyun sıvı halden gaz haline geçerek buharlaşması sürecini ifade eder.

Yamaç kaynağı, akarsuların vadileri boyunca yatağını derine doğru aşındırması sonucu oluşur. Yamaç kaynaklarının diğer bir nedeni ise dağ ve tepelerin yamaçlarındaki geçirimli tabakalardan suyun yüzeye çıkmasıdır.

Akarsuların su miktarının fazla olması yağış miktarına bağlıdır. Ayrıca, aşağıdaki faktörler de bu durumu etkiler: Akarsu havzasının genişliği: Büyük bir havza daha fazla suyu toplar ve daha yüksek bir debiye sahip olabilir. Akarsu yatağının eğimi: Daha dik bir eğim, suyun daha hızlı akmasına ve dolayısıyla daha yüksek bir debiye neden olur. Akarsuyun taşıdığı yük miktarı: Yük miktarının artması, akarsuyun akış hızının azalmasına yol açar. Bitki örtüsü: Akarsuyun çevresinde bulunan bitkiler suyu kendi bünyelerine çekerler, bu da akarsuyun akış hızını etkiler.

Hjulstrom diyagramı, nehirlerde katı madde taşınımını sınıflandırmak için kullanılan bir diyagramdır. Bu diyagramda iki farklı eğri bulunur: 1. Erozyon eğrisi: Akarsu içindeki çeşitli sedimanların erozyona uğraması için gereken minimum akış hızını gösterir. 2. Taşıma eğrisi: Akarsuyun kanalındaki malzemeleri taşıyabilmesi için ihtiyaç duyduğu minimum akış hızını ve bu malzemelerin bırakıldığı düşme hızını gösterir. Diyagramın eksenlerinde sediman partiküllerinin boyutu (mm) ve suyun hızı (cm/sn) gösterilir ve ölçek logaritmiktir.

Yapraklı kuyunun suyu, yeraltı sularından gelir.

Akarsu rejimleri dört ana tipe ayrılır: 1. Düzenli Rejim: Akımı yıl içerisinde fazla değişmeyen akarsuların rejim tipidir. 2. Düzensiz Rejim: Akımı yıl içerisinde büyük değişmeler gösteren akarsuların rejim tipidir. 3. Karma Rejim: Farklı iklim bölgelerinden geçen akarsuların rejim tipidir. 4. Sel Tipi Rejim: İlkbahar yağışları ve kar erimeleri ile bol su taşıyan, yaz aylarında ise suları yok denecek kadar azalan akarsuların rejim tipidir.

Arin Gölü'nün suyu, dağlardaki dereler ve pınarlar tarafından beslenir.

İnfilitrasyon ve nem hareketi şu şekilde gerçekleşir: 1. İnfilitrasyon: Yağış sularının toprak yüzeyinden toprağa sızmasıdır. Bu süreç, toprağın suyu iletebilme kapasitesine bağlıdır ve üç şekilde gerçekleşir: - Kapilarite etkisi: Gözenekli malzemenin suya doyan kısmındaki suyun kılcallık etkisiyle dikey olarak yükselmesi. - Buhar difüzyonu: Su buharının yüksek basınçlı ortamdan düşük basınçlı ortama yapı elemanının içerisinden geçmesi. - Rüzgâr sonucu: Rüzgârın çatlaklardan ve deliklerden çıkışı esnasında içindeki nemin bir kısmının bu çatlakta yoğuşarak birikmesi. 2. Nem hareketi: Toprakta suyun hareketi, sıvı halde veya gaz (buhar) halinde gerçekleşir.

Obsekant akarsu, ana akarsu ve ana eğime ters yönde akan akarsulara verilen isimdir.

Nil Nehri'nin suyunun siyah olmasının nedeni, yıllık taşkınlar sırasında kıyılara biriken koyu renkli tortulardır.

Dünyadaki tatlı ve tuzlu su oranı yaklaşık olarak şöyledir: - %3 tatlı su; - %97 tuzlu su (okyanuslar ve denizler).

En önemli madde döngülerinden biri su döngüsü olarak kabul edilir. Su döngüsü, yeryüzündeki suların buharlaşarak atmosfere karışması, burada yoğunlaşarak tekrar yeryüzüne yağış olarak düşmesi ve bu suyun bir kısmının yüzeysel akış veya yer altı akışı ile göl ve denizlere ulaşmasıyla gerçekleşir.

Menderesli akışın özellikleri şunlardır: 1. Yatak Eğimi Azalması: Menderesli akarsularda yatak eğimi azalır. 2. Akarsu Hızı Düşmesi: Akarsu hızı yavaşlar, bu da aşındırma gücünü azaltır. 3. Uzunluk Artması: Menderesler nedeniyle akarsuyun uzunluğu artar. 4. Biriktirme Faaliyetleri: Hem aşındırma hem de biriktirme faaliyetleri yaygındır, akarsuyun iç bükey kıyılarında tortu birikir. 5. Sık Sık Yatak Değiştirme: Menderesli akarsular sık sık yatak değiştirir.

Akarsuların taşıma kapasitesi, akış hızına bağlı olarak değişir: hız arttıkça, akarsu daha fazla malzemeyi taşıyabilir ve erozyon potansiyeli artar. Dolayısıyla, akarsuların taşıma kapasitesi hızlı akarsularda daha yüksektir.

Tersakan Çayı, Ladik Gölü'nden çıktıktan sonra halk arasında "toptepe" olarak bilinen yükselti nedeniyle yönünü değiştirerek güneye doğru akar.

Çoruh Nehri'nin hızlı akmasının birkaç nedeni vardır: 1. Yüksek Rakım ve Dağlık Bölge: Nehrin kaynağının yüksek rakımlarda olması ve dağlık bir bölgeden geçmesi, bol miktarda suyun hızlıca akmasına neden olur. 2. Dik Yatak ve Eğim: Nehrin yatağının dik olması ve eğimli araziden geçmesi, suyun daha hızlı akmasını sağlar. 3. Yağış Miktarı: Bölgede bol miktarda yağış olduğunda nehirdeki su seviyesi yükselir ve akış hızı artar. 4. Geniş Havzası: Nehrin havzasının geniş olması ve birçok küçük nehir ve dere tarafından beslenmesi de hızlı akmasına katkıda bulunur.

"Debisi yüksek" ifadesi, akarsu veya derenin taşıdığı su miktarının fazla olması anlamına gelir.

Hidrolog, su kaynakları ve bunlarda meydana gelen süreçleri inceleyen bir uzmandır. Görevleri arasında: Doğal ve yapay rezervuarların durumunu analiz etmek; Yeraltı sularının korunmasını sağlamak, kirlenme ve tükenmelerini önlemek; Su kaynaklarının rasyonel kullanımı ile ilgili sorunları çözmek; İnşaat projelerinin hidrolojik hesaplarını yapmak ve güvenliğini değerlendirmek; Sel ve taşkınların ölçeğini ve seviyesini tahmin etmek; Yeni su kaynaklarının araştırılması ve kullanılabilirliğinin belirlenmesi ile ilgili çalışmalar yürütmek. Ayrıca hidrologlar, veri toplama ve analiz için ileri teknolojileri kullanır ve proje yönetimi danışmanlığı sağlarlar.

Hidrografik ölçüm yöntemleri şunlardır: 1. Alan Çalışmaları: Akarsu yataklarının morfolojisi, su seviyesi, akış hızı ve su sıcaklığı gibi parametrelerin ölçülmesi. 2. Uzaktan Algılama: Uydu görüntüleri ve hava fotoğrafları kullanılarak su yüzeyinin görüntülenmesi, su hareketlerini ve akıntı hızlarını analiz etme. 3. Hidrolojik Modelleme: Matematiksel modeller kullanılarak suyun akış özellikleri ve su kaynaklarının davranışının simüle edilmesi. 4. GPS ve CSTD Cihazları: Su yüzeyindeki noktaların yatay koordinatlarının belirlenmesi ve derinliğin ölçülmesi. 5. Sonar ve Sismik Yöntemler: Deniz dibinin yapısının ve su altındaki yüksek basınç gibi doğa olaylarının ölçülmesi.

Zap Suyu'nun su kalitesi, yağmur, kar ve buzul sularıyla beslendiği için ilkbahar ve yaz başlarında iyi olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca, su kalitesi ölçümlerinde Zap Suyu'nun TDS değerinin normal sınırlar içinde olduğu ve bu değerin 86,5 m³/sn olduğu belirtilmektedir.