Hidroloji

İnfiltration ve percolation — suyun toprak ve kayaçlardan hareketini tanımlayan iki süreçtir. İnfiltration, yağış veya diğer kaynaklardan gelen suyun toprak yüzeyine girmesi sürecidir. Percolation ise infiltrationdan sonra gerçekleşir ve suyun toprak katmanları boyunca ve alttaki kaya oluşumlarına doğru hareketini tanımlar.

Tuz Gölü'nün suyu, yaz aylarında büyük ölçüde buharlaşır ve göl yüzeyi kurur.

Hidrolojinin alt dalları şunlardır: 1. Hidrometeoroloji: Yağış şekilleri, suyun atmosfere dönüşü ve suyun çeşitli yollardan buharlaşmasını inceler. 2. Potamoloji: Yüzeysel akış halindeki akarsu ve nehirleri inceler. 3. Limnoloji: Göl ve rezervuarlarda bulunan suların çeşitli durumlarını inceler. 4. Kriyoloji: Kar ve buzullarla ilgili olayları inceler. 5. Hidrojeoloji: Yeraltı sularının meydana gelişi, dolaşımı ve suyun zemine sızması konularını inceler.

HBV-EDU, hidrolojik süreçlerin öğretimi için geliştirilmiş bir modelleme aracıdır. Bu araç, inşaat mühendisliği ve yer bilimleri alanlarında eğitim gören öğrencilerin hidrolojik modelleme, kalibrasyon ve duyarlılık analizi gibi konuları uygulamalı olarak öğrenmelerine yardımcı olmak amacıyla tasarlanmıştır. HBV-EDU'nun geliştiricileri arasında Amir AghaKouchak, Emad Habib ve Navid Nakhjiri bulunmaktadır.

Deniz suyu çekilmesi, her yıl şubat ve mart aylarında sıkça görülür.

Bulutlar, ölü bir beldeye (kurak ve çorak bölgeye) sevk edilir, çünkü bu sayede oraya su indirilerek yeryüzünün diriltilmesi sağlanır. Bu olay, Kur'an'da, Allah'ın rahmetinin bir göstergesi olarak anlatılır ve ölülerin mahşerde diriltilmesine bir misal olarak sunulur.

Sapanca Gölü'nde kar olmamasının nedeni, kar yağışının yetersiz kalması ve dolayısıyla göle akan su miktarının azalmasıdır.

Denge profili ve kaide seviyesi akarsuların yatak aşındırması ile ilgili iki önemli kavramdır. 1. Denge Profili: Akarsuyun yatağını kaide seviyesine yaklaştırmasıyla ortaya çıkan iç bükey profildir. Bu profile ulaşan akarsularda: - Yatak eğimi azalır. - Akış hızı düşer. - Aşındırma gücü azalır. 2. Kaide Seviyesi: Akarsuyun yatağını aşındırabileceği en son seviyedir, genellikle deniz seviyesidir.

Baltık Denizi'nde tuz oranının düşük olmasının nedeni, bu denizi besleyen nehir ve akarsuların sayısına kıyasla buharlaşma oranının çok düşük olmasıdır.

Demre'de deniz çekilmesi süresi değişkenlik gösterebilir ve genellikle saatler veya birkaç gün sürebilir.

Kapalı havzalar, akarsuların sularını denize ulaştıramaması nedeniyle oluşur. Bu durumun başlıca nedenleri şunlardır: Yer şekilleri: Akarsuyun geçtiği alanın jeolojik yapısı ve yer şekilleri, denize ulaşmasını engelleyebilir. İklim: Kurak iklim bölgelerinde, nem ve ısı koşulları akarsuların akışını keserek kapalı havza oluşumuna yol açar. Geçirgen arazi: Akarsular, çok geçirimli bir arazide yer altına sızarak akışını kaybedebilir.

Allojen akarsular, düzenli akışı olmayan, kurak bölgelerde bulunan ve genellikle nemli bölgelerden doğup kurak alanlardan akan büyük nehirler olarak tanımlanır.

Türkiye'de 42 tane akarsu bulunmaktadır. Özellikleri: - Rejimleri genellikle düzensizdir. - Hidroelektrik enerji potansiyelleri yüksektir. - Denge profiline ulaşmamışlardır. - Ulaşıma elverişli değillerdir. - Boyları genel olarak kısadır (Fırat ve Dicle hariç). - Debileri düşüktür. - Akış hızları fazladır. - Bol alüvyon taşırlar. - Aşındırma güçleri fazladır.

Evet, akarsuyun hızı arttıkça taşıma gücü de artar. Akarsuyun taşıma gücü, suyun miktarı, akış hızı ve taşıdığı yük miktarı gibi faktörlere bağlıdır.

Aşırı yağan yağmur ve kar erimelerinin sonucunda akarsu yataklarının taşarak tarım ve yerleşim alanlarında yaşanan su baskınlarına "sel" denir.

Dalgaların yaklaşırken geri çekilmesinin birkaç nedeni vardır: 1. Gelgit (Med-Cezir) Etkisi: Ay ve Güneş'in çekim kuvveti, okyanuslar ve denizlerde su seviyesinde yükselme ve alçalmaya neden olur. 2. Atmosfer Basıncı ve Rüzgarlar: Hava basıncındaki değişimler ve şiddetli rüzgarlar, deniz suyunun belirli bir yöne itilmesine ve ardından geri çekilmesine yol açabilir. 3. Deprem ve Tsunami: Büyük depremlerden sonra deniz tabanında meydana gelen yer değişiklikleri suyun çekilmesine neden olabilir. 4. Yeraltı Su Hareketleri ve Jeolojik Değişimler: Deniz tabanındaki çatlaklar veya yeraltına sızan su akıntıları, bazı kıyı bölgelerinde geçici çekilmeye yol açabilir.

Hidrolojik çevrimde buharlaşma ve terleme iki farklı süreci ifade eder: 1. Buharlaşma: Suyun sıvı halden gaz haline geçerek atmosfere karışmasıdır. 2. Terleme: Bitkilerin kökleri aracılığıyla aldıkları fazla suyu yapraklarının alt kısımlarındaki gözeneklerden atmosfere iletmesidir.

Suyun yeryüzü ile atmosfer arasındaki dolaşımına su döngüsü denir.

En iyi yer altı su kaynağı olarak değerlendirilebilecek birkaç tür vardır: 1. Artezyen Kaynağı: İki geçirimsiz tabaka arasında sıkışmış olan yer altı sularının, üstteki tabakanın delinmesine bağlı olarak fışkırarak yeryüzüne çıkmasıdır. 2. Karstik Kaynak: Suda kolay çözünen kayaçlar arasında birikerek belirli yerlerden yeryüzüne çıkan sulardır. 3. Fay Kaynağı: Yer altı sularının, yer kabuğundaki kırıklar boyunca yeryüzüne ulaşması sonucu oluşur.

Koca derenin suyu, genellikle yağmur ve kar sularının yamaçlardan aşağı akmasıyla oluşur. Ayrıca, eriyen buzullar ve dik yamaçlardan gelen seller de derenin su kaynağına eklenir.