Hidroloji

Sapanca Gölü'ndeki su seviyesi, yağmur ve kar yağışlarının etkisiyle yükselir.

Delta, akarsuların denize ulaştıkları yerlerde taşıdıkları maddeleri biriktirmesi sonucu oluştuğu için üçgen şeklindedir. Bu birikim, akarsuyun akış yönü ve taşıdığı malzemelerin etkisiyle üçgen bir yapı oluşturur.

Çöllerde su olmamasının başlıca nedenleri şunlardır: 1. Soğuk Su Akıntıları: Ilıman bölgelerdeki karaların batı kıyılarında soğuk su akıntıları görülür, bu da deniz yüzeyinin soğumasına ve hava kütlesinin soğumasına neden olur. 2. Yüksek Basınç Alanları: Çöller genellikle yüksek basınç alanlarında bulunur ve bu alanlar düşük nem ve yağışla karakterizedir. 3. Yüzey Şekilleri: Kumlu çöller, kumun suyu tutma kapasitesinin düşük olması nedeniyle oluşur. 4. İklim Değişiklikleri ve İnsan Etkisi: İklim değişiklikleri ve insan faaliyetleri, yağışın azalması ve sıcaklıkların artması sonucu çölleşmeye yol açar.

Altınova'nın soğuk olmasının nedeni, bölgenin iklim koşulları ve coğrafi konumudur. Altınova, Türkiye'de yer almakta olup, yazlar ılık ve kurak, kışlar ise uzun, soğuk ve parçalı bulutlu geçmektedir. Ayrıca, don ve buzlanma riski nedeniyle su saatlerinin korunması gerektiği de belirtilmiştir. Bu durum, soğuk hava koşullarının etkili olduğunu ve bölgenin doğal olarak soğuk bir iklime sahip olduğunu göstermektedir. İklim değişikliği etkileri de göz önünde bulundurulmalıdır. İklim değişikliği, bazı bölgelerde sıcaklıkların düşmesine ve daha soğuk hava olaylarının yaşanmasına neden olmaktadır. Bu faktörler, Altınova'nın genel olarak soğuk bir iklime sahip olmasına katkıda bulunmaktadır.

Yeryüzündeki su varlıkları, özelliklerine göre şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Yüzey Suları: Akarsular, göller, baraj gölleri, denizler ve okyanusları içerir. 2. Yeraltı Suları: Toprak ve kaya tabakaları arasında bulunan su kütleleridir. 3. Buzullar ve Kar Suları: Kutup bölgelerinde ve yüksek dağlarda bulunan buzullar ile dağlarda biriken karın erimesiyle oluşan suları ifade eder. 4. Atmosferdeki Su: Atmosferde bulunan su buharıdır ve yağışlarla yeryüzüne düşerek su kaynaklarının yeniden doldurulmasını sağlar.

Sahra Çölü'nün altında çeşitli jeolojik, hidrolojik ve arkeolojik yapılar bulunmaktadır: 1. Jeolojik Yapılar: Çölün altında tortul kayaçlar, kristalin kayaçlar ve volkanik kayaçlar gibi farklı jeolojik formasyonlar yer alır. 2. Yeraltı Su Rezervleri: Sahra'nın altında büyük yeraltı su rezervuarları bulunur. 3. Arkeolojik Kalıntılar: Çölün derinliklerinde antik kalıntılar, kaya resimleri, taş yapılar ve mezarlar gibi arkeolojik buluntular bulunmaktadır.

Yer altı ve yer üstü suları şu şekilde sınıflandırılabilir: Yer Altı Suları: 1. Kaynaklar: Yer altı sularının yeryüzüne kendiliğinden çıktığı yerlere denir. 2. Artezyen: Sıkışan yer altı suyunun kuyu kazılması sonucu yeryüzüne fışkırarak çıkmasıdır. 3. Jeotermal Kaynaklar: Yer altındaki suların ısının etkisi ile bazen çok sıcak veya buhar halinde çıkmasıdır. Yer Üstü Suları: 1. Akarsular: Yağış ve kaynak sularının belirli bir yatak boyunca akış gösteren sularıdır. 2. Göller: Karstik, tektonik veya volkanik etkilerle oluşan su birikintileridir. 3. Denizler ve Okyanuslar: Yer kabuğundaki büyük çukurlukları dolduran tuzlu sulardır.

Türkiye'de 26 ana su toplama havzası bulunmaktadır.

Su buharlaşırken geçtiği aşamalar şunlardır: 1. Buharlaşma (Evaporasyon): Suyun sıvı hâlden gaz hâline geçmesi. 2. Terleme (Transpirasyon): Bitkilerin kökleriyle aldıkları suyu yapraklarından su buharı olarak atmosfere bırakması. 3. Yoğunlaşma (Kondansasyon): Atmosfere yükselen su buharının soğuk hava katmanlarıyla karşılaştığında minik su damlacıklarına veya buz kristallerine dönüşmesi ve bulutları oluşturması. 4. Yağış (Presepitasyon): Bulutlarda toplanan su damlacıklarının yer çekiminin etkisiyle yeryüzüne düşmesi, farklı şekillerde (yağmur, kar, dolu vb.) olması.

Kızıldeniz'in bu kadar tuzlu olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Sıcaklık: Kızıldeniz, Dünya'nın en sıcak denizlerinden biridir ve sıcaklık arttıkça suyun buharlaşma hızı da artar. 2. Yağış: Kızıldeniz'e düşen yağış miktarı çok azdır, bu da denizdeki suyun seyrelmemesine ve tuz konsantrasyonunun yüksek kalmasına neden olur. 3. Deniz Sirkülasyonu: Kızıldeniz, Hint Okyanusu ile sınırlı bir bağlantıya sahiptir, bu da denizdeki suyun karışmasının zorlaşmasına ve tuz konsantrasyonunun yüksek kalmasına yol açar.

Toprak ile su arasındaki ilişki oldukça karmaşık ve hayati öneme sahiptir. Temel noktalar: - Yağışlarla birlikte su, toprakla ilk buluşmasını yapar. - Toprağın suyu emme ve tutma kabiliyeti vardır, bu sayede yağışların çoğunu emerek yer altına sızmasını sağlar. - Topraktaki su, bitkilerin, tarımsal ürünlerin ve diğer canlıların su ihtiyacını karşılar. - Su, toprakta filtrelenerek insanlar için hayati öneme sahip olan temiz suya dönüşür. - Topraktaki su miktarı, hangi tür ürünlerin yetiştirileceğini, ne zaman ekilip/dikileceğini ve sulama şeklini belirler.

Akarsularda denge profiline ulaşma süresi, yeryüzü şekillerinin oluşum zamanına bağlıdır. Türkiye'deki akarsular, denge profiline ulaşmamıştır çünkü Türkiye'nin yeryüzü şekilleri yakın bir jeolojik dönemde (IV. Zaman başları) oluşmuştur. Denge profiline ulaşma süresini etkileyen diğer faktörler arasında akarsuyun yatak eğimi, akımı, akış hızı, yük miktarı, yatağı çevresindeki bitki örtüsü ve zeminin özelliği de bulunur.

Arid saha, "kurak bölge" veya "çorak arazi" anlamına gelir. Baraj, karayolu, otoyol gibi yapıların dolguları için malzeme temin edilen alan da arid saha olarak adlandırılabilir.

Akarsuların biriktirme yapabilmesi için aşağıdaki koşulların sağlanması gerekir: Eğimin azalması. Akış hızının azalması. Yük miktarının artması. Akımın düşmesi. Bu faktörler, akarsuyun gücünün azaldığını gösterir ve biriktirme süreci başlar.

Akarsuların yatak sabitliği, yatak eğiminin azalması durumunda bozulur. Akarsuların yatak eğiminin azalmasına ve dolayısıyla yatak sabitliğinin bozulmasına neden olan bazı durumlar şunlardır: Taban seviyesinin alçalması. İklim değişiklikleri. Tektonik hareketler.

Akarsu geriye aşındırmaya, yatağın kazılması en fazla su miktarının fazla olduğu ağız kısmında başlar. Geriye aşındırma, akarsuyun yukarı (kaynak) kesiminde veya akarsu boyuna profilinin dik olduğu yerlerde, örneğin nikpointlerde (knickpoints) görülür. Ayrıca, karstik arazilerdeki akarsulara katılan karstik kaynakların ağız kısımlarında da geriye doğru aşındırma meydana gelir. Bir diğer geriye aşındırma ise dikleşmiş vadi kesiminde ya da boyuna profildeki eğim kırıklığında, hızlı akan suyun erozyonun hızlanmasına yol açması ve nikpoint'in yukarı doğru göç etmesiyle oluşur.

Yer altı su kaynakları çeşitli tekniklerle tespit edilebilir: 1. Kuyu Kazma: En basit yöntem olup, su seviyesine ulaşıldığında yeraltı su kaynağının konumu belirlenmiş olur. 2. Jeofizik Yöntemler: - Elektriksel Direnç Tomografisi (ERT): Elektrik akımı yeraltı boyunca gönderilir ve toprak direncini ölçer. - Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Manyetik alanların toprak altındaki su seviyeleriyle nasıl etkileşime girdiğini inceler. - Yeraltı Radarı: Elektromanyetik dalgalar kullanarak yeraltındaki su taşıyan katmanları belirler. 3. Kuyu Deneme Sondajı: Yeraltı su seviyesini ve su kalitesini belirlemek için belirli derinliklerde sondaj delikleri açılır. 4. İzotop Yöntemi: Su akışını izlemek ve yeraltı sularının yaşını tahmin etmek için kullanılır. Bu yöntemler, yerin coğrafi, jeolojik ve hidrolojik özelliklerine bağlı olarak seçilir ve uzman bir profesyonel tarafından uygulanması önerilir.

Ekstrem doğa olayları oluşum nedenlerine göre dört ana kategoriye ayrılır: 1. Hava olayları. 2. Jeolojik olaylar. 3. Hidrolojik olaylar. 4. Biyolojik olaylar.

Dünyadaki su varlığı dengesiz bir şekilde dağılmıştır. Genel dağılım şu şekildedir: - Okyanuslar ve denizler: Dünyadaki suyun %97,5'i tuzlu su olarak bu alanlarda bulunur. - Tatlı sular: Dünyadaki tatlı suların %70'i buzullar ve buz tabakaları içinde donmuş haldedir. Diğer su kaynakları: - Göller ve nehirler: Dünyadaki tatlı suların %0,3'ü akarsularda, %0,009'u ise göllerde bulunur. - Bataklıklar: Tatlı suların %0,4'üne denk gelir.

Doğal afetler, çeşitli doğal süreçlerin sonucu olarak ortaya çıkar ve gazete haberlerinde genellikle şu nedenlerle ilişkilendirilir: 1. Jeolojik Nedenler: Levha tektoniği gibi jeolojik süreçler deprem ve volkanik patlamalar gibi afetlere yol açar. 2. Meteorolojik Nedenler: Sıcaklık ve rüzgarla ilgili olaylar sıcak hava dalgaları, kasırgalar ve dondurucu yağmurlar gibi meteorolojik afetlere neden olur. 3. Hidrolojik Nedenler: Sel, kuraklık, toprak kayması ve tsunami gibi afetler, su ile ilgili doğal süreçlerin sonucudur. 4. Biyolojik Nedenler: Bulaşıcı hastalıklar gibi biyolojik süreçler, biyolojik afetlere örnektir. Ayrıca, insan faaliyetleri de ormansızlaşma, madencilik ve tarımsal uygulamalar gibi yollarla doğal afetlerin tetiklenmesine katkıda bulunabilir.