HalkHikayeleri

"Gönül Dağı" türküsü veya dizisinde hangi şiirden esinlenildiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, "Gönül Dağı" türküsünün, büyük usta Neşet Ertaş'ın, sevdiğine olan aşkını anlattığı bir eser olduğu bilinmektedir. Türküdeki "dağ" kelimesi, ilk akla gelen "yer kabuğundaki yükselti" anlamına gelen dağ değil, "dağlamak" fiilinin isim hali olarak "büyük üzüntü ve acı" anlamında kullanılmıştır.

Efsane, gerçek veya hayali, belirli şahıs, hadise veya yer hakkında anlatılan hikayedir. Mit ve halk hikayesinden farkları şu şekildedir: Mitten farkı: Gerçeklik: Efsaneler, sahici olayları ve kişileri ele alır, ancak anlatılırken abartılı anlatımlar kullanılabilir. Bütünsellik: Efsaneler, evrensel bir resim çizme kaygısı taşımaz. Zaman: Efsanelerde zamanın önemi vardır; kahramanlar, zamanın değişimine göre farklılık gösterebilir. Halk hikayesinden farkı: İnanış: Halk hikayelerinin aksine, efsaneler doğru kabul edilir. Üslup: Efsaneler, kalıplaşmış ve kurallı biçimleri olmayan, konuşma diliyle anlatılan kısa anlatılardır.

İki halk hikayesi örneği: 1. Ferhat ile Şirin: - Mehmene Bânu'nun kardeşi Şirin için yaptırdığı köşkü süsleme işi, nakkaş Ferhat'a verilir. 2. Arzu ile Kamber: - Bir eşkıya baskınından sağ kurtulan tek çocuk olan Kamber'i evlatlık olarak büyüten ailenin kızı Arzu ile Kamber birbirlerine aşık olurlar.

Halk hikayeleri anonimdir çünkü genellikle belirli bir yazarı yoktur ve halk arasında nesilden nesile aktarılır. Ayrıca, halk hikayelerinin anonim olmasının diğer nedenleri arasında: Sözlü gelenek: Yazılı metinlerden çok, sözlü olarak anlatılması; Toplumsal kabul: Hikayelerin, toplum tarafından beğenilerek halk hikayesine dönüştürülmesi; Değişkenlik: Aynı hikayenin farklı bölgelerde veya anlatıcılar tarafından farklı varyantlarla anlatılması sayılabilir.

Dede Korkut'un en komik fıkrası olarak değerlendirilebilecek bir örnek, Deli Karçar'ın kız kardeşi için istediği mallarla ilgili olanıdır. Ayrıca, Beyrek'in düğün alanında damadı aşağılaması da mizahi bir örnek olarak gösterilebilir. Dede Korkut hikayelerindeki mizah, genellikle dilin kullanımı ve gerçek dışı sahnelerle sağlanır. Ancak, en komik fıkra olarak belirli bir örnek vermek zordur, çünkü mizah anlayışı kişiden kişiye değişebilir.

Dede Korkut, Oğuz Türklerinin destanlarında yer alan yarı efsanevi bir bilgedir. Bazı özellikleri: Bilgelik: Hikmetli sözler sahibi, keramet sahibi ve ulu bir kişidir. Müşavirlik: Hükümdarlara vezirlik ve müşavirlik yapmıştır. Töre ve kültür: Oğuz beylerinin ve halkın töresini bilen, halkın her müşkülünü halleden bir yol göstericidir. Şairlik: Kopuzun mucidi ve ilk halk şairi olarak kabul edilir. Doğaüstü yetenekler: Tüm hayvanların dilini bildiği ve hatta evrendeki varlıklara isim verdiği söylenir. Dede Korkut'un kişiliği, tarihsel süreçte farklı kimliklerle yorumlanmıştır.

Ercişli Emrah ve Selvihan'ın hikayesi gerçek değildir; bu, halk arasında oluşmuş bir hikayedir. Hikayenin kahramanı Ercişli Emrah'ın hayatı hakkındaki bilgiler genellikle bu halk hikayesinden çıkarıldığından, bu bilgilerin doğruluğu kuşkuludur. Hikayenin çeşitli kaynaklarda farklı versiyonları bulunmaktadır.

Karagöz ve Hacivat'ın hikayesi şu şekilde özetlenebilir: Karagöz ve Hacivat, Bursa'da Ulu Cami'nin inşası sırasında çalışan iki işçidir; Karagöz demirci ustası, Hacivat ise duvarcı ustasıdır. Onları çok seven Şeyh Küşteri, ölümlerinin ardından Karagöz ve Hacivat'ın kuklalarını yaparak perde arkasından oyunlarını oynatmaya başlar. Karagöz ve Hacivat'ın gerçekten yaşayıp yaşamadığı kesin olarak bilinmemektedir; anlatılan hikayeler rivayete dayanmaktadır. Karagöz ve Hacivat'ın hikayesi hakkında farklı rivayetler de bulunmaktadır: Orta Asya kökeni: Orta Asya'da çadırlarda oynatılan "Kolkorçak" veya "Çadır Hayal" adı verilen bir kukla oyunuyla benzerlik gösterdiği düşünülmektedir. Mısır'dan gelme: Padişah Yavuz Sultan Selim'in 1517 yılında Mısır'ı ele geçirdikten sonra sanatçıları İstanbul'a getirdiği ve bu oyunun bu şekilde Osmanlı topraklarına geldiği iddia edilmektedir. Çingeneler: Çingenelerin Anadolu'ya geliş tarihleri ile Karagöz oyununun ortaya çıkış tarihinin karşılaştırılması, oyunun Çingeneler tarafından getirilmiş olabileceği teorisini güçlendirmektedir. Hindistan ve Cava Adaları: Oyunun Hindistan ve Cava Adaları'ndan gelen Çingeneler tarafından getirilmiş olabileceği de düşünülmektedir.

"Sen Yarim İdun" türküsünün hikayesi hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, türkünün bir aşk hikayesini anlattığı ve imkansız bir aşkı konu aldığı düşünülmektedir. Bazı kaynaklara göre, türkü, İstanbul'dan Kütahya'ya hiç dönmeyen ve daha sonra Esma adında kültürlü bir eşi olan bir adamın, eşine olan aşkından dolayı yazdığı bir şiirden türemiştir. Türkü, ilk olarak Yasemin Yıldız tarafından seslendirilmiş, daha sonra Özcan Deniz ve Fahriye Evcen'in yorumuyla geniş bir kitleye ulaşmıştır.

"Evvel Zaman İçinde" adlı kitap, iki farklı içeriğe sahip olabilir: 1. Hayal Tuncer'in "Evvel Zaman İçinde" adlı serisi, klasik halk hikayelerini çağdaş yorumlarla yeniden anlatan iki kitaptan oluşur. 2. Muhsine Helimoğlu Yavuz'un "Evvel Zaman İçinde" adlı kitabı ise Anadolu'nun çeşitli bölgelerinden derlenmiş halk masallarını içerir.

Karagöz ve Hacivat'ın en komik hikayesi olarak aşağıdaki iki örnek değerlendirilebilir: Güldürücü yarışma. Kaplan ve aslan. Karagöz ve Hacivat'ın hikayelerine şu sitelerden de ulaşılabilir: masalokuyorum.com; kunfeyekun.org; forum.modartpc.com.

James S. Gale'in "Kore Halk Hikayeleri" adlı derlemesinde elli üç hikaye bulunmaktadır. Ayrıca, "Kore Masalları" adlı kaynakta daha fazla hikaye olduğu belirtilmektedir. Kesin sayı, kaynağa ve derlemeye göre değişiklik gösterebilir.

Göbek Attıran Dede olarak bilinen kişinin asıl adı Göbekçi İzzet Baba'dır. İzzet Baba'nın yaşadığı tarih kesin olarak bilinmemektedir. Bir rivayete göre, eskiden Meydancık Mahallesi'nde bulunan Gökdere'deki değirmenler, Gökdere'den gelen su ile çalışmaktaymış. Bir diğer rivayete göre ise, evinde otura otura dalak bağlayan kadın ya da erkek fark etmeksizin insanların doğru ona geldiği söylenir. Tüm bunlar, rivayetlerden günümüze gelen anlatımlardır ve adaklık olarak gösterilmesinin hiçbir doğruluğu yoktur.

Aşık Garip ile Şahsenem'in hikayesi gerçek değildir, bu bir halk hikayesidir. Bilim insanlarına göre Aşık Garip, yaşamış bir halk ozanı olabilir.

Siyah atın hikayesi, farklı bağlamlarda çeşitli şekillerde karşımıza çıkar: Tahir ile Zühre Hikayeleri: Siyah at, bu hikayelerde iki farklı şekilde yer alır. Mitolojik Temsil: Siyah atlar, mitolojide genellikle ölüm, karanlık ve felaketle ilişkilendirilir. Edebiyat ve Sanat: Edebiyatta siyah at, yalnızlık, acı ve ıstırap gibi temalarla ilişkilendirilir. Halk Hikayeleri: Örneğin, Hakkarinin Geçitli bucağında, Hazreti Ömer'in siyah bir at getirerek cennetten bir köşk kazandığı bir hikaye vardır. Gerçek Hikayeler: Bir hikayede, siyah bir atın vurulmuş halde bulunması ve bu atın hayal gibi gelip geçmesi anlatılır.

Hamile Dağı efsanesi, Elazığ'daki Hazar Gölü'nün bulunduğu yerde geçen bir hikayedir. Efsaneye göre: Çok eskilerde, kıtlık döneminde hamile bir kadın bir köye gider ve ekmek ister, ancak köylüler ona ekmek vermez. Kadın, "İnşallah bu köy su keser, ben de taş keserim" diye beddua eder. Allah, kadının duasını kabul eder ve köy sular altında kalır, kadın ise dağa dönüşür. Hazar Baba olarak da bilinen bu dağ, Elazığ'ın her yerinden görünür ve saçları, yüzü, karnı, ayakları ve elbisesinin kırışıklıklarıyla tam bir kadın görünümündedir.

Halk hikayelerinde ölüm ve ceylan gibi unsurların neden yer aldığına dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, halk hikayelerinin genel özellikleri ve bu hikayelerdeki bazı unsurların işlevleri şu şekilde açıklanabilir: Ölüm: Halk hikayelerinde ölüm, genellikle dramatik bir unsur olarak yer alır. Ceylan: Halk hikayelerinde kahramanlar, ceylan gibi hayvanlarla konuşabilir. Halk hikayelerinin kaynakları arasında, eski Türk, İslam ve İran gelenekleri yer alır. Ölüm ve ceylan unsurlarının neden yer aldığına dair daha spesifik bir bilgi için belirli bir hikaye veya varyantın incelenmesi gerekebilir.

Mavi Boncuk filminin hikayesi, altı yakın arkadaşın, ünlü şarkıcı Emel Sayın’ın sahne aldığı bir gazinoya eğlenmeye gitmesiyle başlar. Grup, gazinoda yüksek bir hesapla karşılaşır ve kötü muamele görür. Arkadaşlar, Emel Sayın'ı kaçırıp Baba Yaşar’ın evinin çatı katında saklarlar. Başlangıçta bir fidye planı olarak başlayan olaylar, duygusal bir yakınlığa dönüşür.

Halk hikâyelerinde fasıl ve döşeme şu anlamlara gelir: Fasıl. Döşeme. Ayrıca, halk hikâyelerinde sonuç ve dua, efsane gibi başka bölümler de bulunur.

Halk hikayelerinde kahramanlık, yiğitlik teması üzerine kurulu hikayeleri ifade eder. Kahramanlık temalı halk hikayelerine örnek olarak şunlar verilebilir: Köroğlu Hikayesi; Danişment Gazi Hikayeleri; Hayber Kalesi Hikayesi; Van Kalesi Hikayesi; Hz. Ali Hikayeleri.