Karagöz

Bozacı Karagöz, "Karagöz Oyunu" olarak da bilinen gölge oyununda yer alan bir karakterdir.

Karagöz'de Arnavut, bozacı rolündedir. Arnavut dışında, bozacı olarak Mestan Ağa, Bayram Ağa, Celo Ağa, Recep Ağa, Şaban Ağa ve Ramazan Ağa gibi isimler de kullanılmaktadır.

Tuzsuz Deli Bekir karakteri, Karagöz oyunlarında yer alan bir tiptir. Bu karakterin hikayesi şu şekilde özetlenebilir: Gerçek bir tip olarak ortaya çıkışı: Evliya Çelebi'ye göre, Tuzsuz Deli Bekir, XVI. yüzyılın sonlarında yeniçerilerin İstanbul sokaklarında zorbalığa başladığı devirde oyuna katılmıştır. Özellikleri: Oyundaki diğer karakterler üzerindeki prestiji, sevgi ve hayranlıktan ziyade tehdit ve zorbalığa dayanır. Farklı yorumlar: Bazı kaynaklar, Tuzsuz Deli Bekir'in bozulmuş, zorba yeniçerileri temsil ettiğini belirtir. Ayrıca, Tuzsuz Deli Bekir adında 1972 yapımı bir komedi filmi de bulunmaktadır.

Tuzsuz Bekri Mustafa ve Tuzsuz Deli Bekir aynı kişi değildir. Tuzsuz Deli Bekir, Karagöz ve orta oyununda yer alan bir karakter olup, mahallenin kabadayısı, belalı bir adam olarak tasvir edilir. Bekri Mustafa ise Osmanlı dönemindeki ünlü sarhoşlardan biridir ve zamanla Karagöz perdesine Tuzsuz Deli Bekir olarak yansıtıldığı düşünülmektedir. Ancak bu görüş bilimsel verilerle kanıtlanamamıştır.

Karagöz ve Hacivat, bir efsaneye göre, Orhan Gazi döneminde Bursa Ulu Cami inşaatında çalışırken esprili konuşmalarıyla diğer işçileri etraflarına topladıkları ve inşaatın ilerlemesini aksattıkları için padişahın emriyle idam edilmişlerdir. Ancak, Karagöz ve Hacivat'ın gerçekten yaşayıp yaşamadığı, yaşadıysa nerede ve ne ile meşgul oldukları kesin olarak bilinmemektedir; anlatılanların rivayete dayandığı düşünülmektedir. Ayrıca, 2005 yapımı Hacivat Karagöz Neden Öldürüldü? adlı bir Türk sinema filmi de bulunmaktadır.

Karagöz ve Hacivat'ın otuz kadar oyunu günümüze ulaşmıştır. Bu oyunlar, "Kâr-ı Kadîm" (eski oyunlar) ve "Nev icad" (yeni oyunlar) olarak iki ana gruba ayrılır, ancak tamamının günümüze kalan metinleri Tanzimat sonrası döneme aittir.

Karagöz ve Hacivat, gölge oyununda toplumun farklı kesimlerinden gelen karakterleri ve Osmanlı İmparatorluğu altında yaşayan çeşitli milletleri temsil ettikleri için yer alırlar. En yaygın rivayete göre, Karagöz ve Hacivat, 14. yüzyılda Sultan Orhan zamanında Bursa'da yaşayan ve bir camii inşaatında çalışan iki işçidir. Karagöz ve Hacivat karakterlerinin ilk olarak Türkler tarafından ortaya çıkarıldığı günümüzde birçok otorite tarafından kabul edilmektedir.

Karagöz, Türk gölge oyununun önemli bir karakteri olup, aşağıdaki nedenlerden dolayı önemlidir: Toplumsal mesajları: Karagöz, haksızlıklara karşı çıkan, doğruyu söylemekten çekinmeyen ve halkın sesini temsil eden bir karakterdir. Eğlendirici ve öğretici: Karagöz'ün abartılı anlatımları ve doğal halleri, izleyicileri güldürürken aynı zamanda kültürel değerleri ve sosyal konuları öğretir. Kültürel miras: Karagöz, Türk kültürünün önemli bir parçası olarak kabul edilir ve geleneksel gölge oyunu geleneğini canlı tutmaya yönelik çabaların bir sembolüdür.

Karagöz ve Hacivat'ta perde gazeli, oyunun girişinde Hacivat tarafından okunan, felsefi ve tasavvufi anlamlar içeren bir nazım türüdür. Perde gazellerinde, dünyanın geçici olduğu ve Karagöz perdesinin bir ibret perdesi olduğu gibi temalar işlenir. Perde gazelinin bir örneği şu şekildedir: >Off hay hak Nakş-i sun’un remz eder hüsnünde rü’yet perdesi Hâce-i hükm-i ezeldendir hakikat perdesi Sîreti sûrette mümkündür temâşa eylemek Hâil olmaz ayn-i irfâna basiret perdesi. Açıklaması: >Görünen perdedeki güzellikler (Tanrı'nın) yarattığı şekillerin sembolüdür Hakikat perdesi, tanrının ezelî hükmünden başka bir şey değildir Dış görünüşte iç anlamı görme olanağı vardır, dış görünüş kalp gözüyle seyredenlerin gerçeği görmesine engel olmaz.

Karagöz ve Hacivat'ın Bursa ile anılmasının birkaç nedeni vardır: Osmanlı Dönemi'nin kültürel merkezi olması. Bursa şivesi ve dil özellikleri. Yerel rivayetler. Karagöz Müzesi. Ancak, Karagöz ve Hacivat'ın kesin olarak Bursa'da doğduğuna dair net ve bilimsel bir kanıt bulunmamaktadır.

Karagöz'ün karısı, Karagöz'ün karısı olarak bilinen ve genellikle kolunda sepet, ağzında tütün çubuğu olan bir karakterdir. Bazı kaynaklarda Karagöz'ün karısının Ankaralı olduğu belirtilmektedir. Karagöz oyunlarında kadınlar, "zenneler" olarak adlandırılır.

Karagöz'de Beberuhî, "Altı Kulaç" veya "Pişbop" lakabıyla anılan, küçük, yaşlı ve aptal bir cüce tipidir. Özellikleri: Konuşma: Hızlı ve yaygaracı bir şekilde konuşur. Davranış: Sık sık ağlar ve insanlarla, özellikle Karagöz ile dalga geçer. Meslek: Başkalarının ayak işlerini yaparak geçinir. Kıyafet: Farklı renklerde külahlar ve entariler giyer, ayaklarında çarık vardır. Beberuhî, Karagöz oyunlarında genellikle komik ve canlı bir unsur olarak yer alır.

Karagöz oyunlarının en önemli ve uzun süren bölümü olan fasıl, bu bölümde bir olay örgüsünün gelişmesi ve olayların akışına uygun olarak diğer karakterlerin de oyuna dahil olması nedeniyle önemlidir. Fasıl bölümünde, senaryo gereği hangi tiplerin rolü varsa sırayla oyuna katılır ve rollerini yerine getirip çıkarlar. Fasıl bölümü, Karagöz oyunlarının ana bölümü olup en eğlenceli kısım olarak kabul edilir.

Hacivat'ın ölüm yeri, Orhan Gazi döneminde Bursa Ulu Cami inşaatı olarak rivayet edilir. Karagöz ve Hacivat, cami inşaatında çalışırken esprili konuşmaları nedeniyle diğer işçileri etraflarına toplar ve inşaatın ilerlemesini aksatırlar. İdam sonrasında, Karagöz ve Hacivat'ı çok seven ve ölümlerine üzülen Şeyh Küşteri, onların kuklalarını yaparak perde arkasından oynatmaya başlar.

Hacivat, Karagöz oyununda yer alan bir karakterdir. Hacivat hakkında bazı bilgiler: Eğitim: Medrese eğitimi almıştır ve Arapça, Farsça bilmektedir. Kişilik: Kurnaz, içten pazarlıklı, gösteriş meraklısı ve yarı aydın bir tiptir. Konuşma: Süslü bir dil kullanır ve konuşmalarında sık sık Arapça ve Farsça kelimeler araya sokar. Rol: Karagöz'ün tam tersidir; daha kültürlü, aklı başında ve güvenilir bir karakterdir. Hacivat'ın gerçek bir kişi olup olmadığı bilinmemekte, bu karakter hakkındaki bilgiler rivayetlere dayanmaktadır.

Hacivat Karagöz selam sabah metninin ne anlattığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, Karagöz ve Hacivat'ın yer aldığı bazı metinler şu sitelerde bulunabilir: frmtr.com; cocukakademi.com; forum.shiftdelete.net; somuncubaba.net; islamiforumlar.net.

Evet, radyo tiyatrosunda Karagöz ve Hacivat oyunları bulunmaktadır. Karagöz ve Hacivat'ın yer aldığı radyo tiyatroları şu platformlarda bulunabilir: trtdinle.com. cafrande.org. soundcloud.com. radyotiyatrosu.net.

Hacivat'ın dekorunda bulunan bazı unsurlar şunlardır: Perde: Karagöz perdesi genellikle 180x100 cm ebatlarında ve beyaz renklidir. Peş tahtası (destgâh): Perdenin altında bulunan ve üzerinde tasvir, nâreke, tef ve ışık kaynağı gibi malzemelerin hazır bulunduğu tezgâh. Hayâl ağacı: Karagöz ustasının, her iki eli tasvirlerin çubuklarıyla doluyken, perdede olması gereken üçüncü veya dördüncü tasvirleri perdeye sabitlemek için kullandığı çatal biçimli destek gereci. Göstermelik: Oyun başlamadan önce perdede duran, canlı veya cansız varlık tasvirleri. Işık kaynağı: Eski zamanlarda mum ışığı veya şem'a (bir tür yağ kandili) kullanılmaktaydı, modern zamanlarda ise elektrik ampulleri kullanılmaktadır. Nâreke: Kamıştan yapılmış, kavala benzer bir düdük. Tef: Karagöz ustası veya yardımcısı tarafından çalınan bir müzik aleti.

Karagöz oyununda kötü karakter olarak değerlendirilebilecek bazı tipler şunlardır: Tuzsuz Deli Bekir. Efe. Matiz. Cadı ve Cin. Karagöz oyunundaki kötü karakterler, oyunun genel yapısına ve senaryosuna bağlı olarak değişebilir.

Hayal Perdesi ifadesi, farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar taşıyabilir. İşte bazıları: Tiyatro: 2013 yılında Selin İşcan'ın genel sanat yönetmenliğinde kurulan Hayal Perdesi, ulusal ve uluslararası toplulukların yaratıcı performanslarına ev sahipliği yapan bir tiyatrodur. Sinema Dergisi: 2003 yılında fanzin olarak yayınlanmaya başlayan Hayal Perdesi, 2010 yılından itibaren e-dergi formatında, 2015'ten sonra ise matbu olarak yayımlanan bir sinema dergisidir. Gölge Tiyatrosu: Karagöz ve Hacivat ile bütünleşmiş gölge tiyatrosu, beyaz bir perdenin arkasında yakılan mum veya kandilin ışığında, hayalcinin çubuklara tutturduğu mukavva veya deriden yapılmış şekilleri oynatması ve seslendirmesi esasına dayanır.