Felsefe

Arkhe, Antik Yunan felsefesinde "başlangıç", "ilk", "ilk neden" veya "temel yapı taşı" anlamlarına gelir. Logos ise "yasa", "akıl", "cümle", "düşünce" ve "ölçü" gibi birçok anlama gelen çok boyutlu bir sözcüktür.

Felsefe dersi için kullanılabilecek bazı materyaller: Kitaplar: Felsefe öğrenmek için çeşitli kitaplar okunabilir. Ders Anlatım Sunuları: OGM Materyal platformunda felsefe ders anlatım sunuları bulunmaktadır. Hipermetin Dokümanları: İnternet üzerinde felsefi bilgiler içeren hipermetin dokümanları kullanılabilir. Sanal Forumlar: Felsefi diyaloglar için sanal forumlar oluşturulabilir. Görsel Materyaller: Çizgi filmler ve çocuk kitapları gibi görsel materyaller, özellikle çocuklar için felsefe eğitiminde kullanılabilir. Filmler: "Robot Ron: Bir Sorun Var" gibi filmler, arkadaşlık gibi kavramlar üzerine düşünmek için kullanılabilir.

Simone de Beauvoir'ın kadın tanımı şu şekilde özetlenebilir: Kadın doğulmaz, kadın olunur. Kadın, erkeğin "öteki"sidir. Kadın, tarihsel süreçte erkek tarafından konumlandırılmıştır. Kadın, kendi özgürlüğünü ve varoluşunu keşfetmelidir. Beauvoir, kadının baskılanması ve erkek egemen toplumda ikinci sınıf olarak kalmasını eleştirir.

"En güzel araba benim arabamdır" cümlesi öznel yargı bildirir. Öznel yargılar, kişiden kişiye değişen, kişisel duygu ve düşünceleri yansıtan cümlelerdir.

Totoloji örneklerine aşağıdaki bileşik önermeler verilebilir: p ∨ p' ≡ 1; p ⇒ (q ⇒ p) ≡ 1; p ∨ (p ∧ q)' ≡ 1. Ayrıca, "İnsanlar erkek veya kadındır" önermesi de bir totoloji örneğidir; her durumda doğru olacağı için bu önerme hep doğrudur. Totoloji, aynı zamanda bir şeyi kendi kaplamıyla tanımlayan ve yeni bir bilgi vermeyen tanımlamalar için de kullanılır.

Marks ve Lenin'in demokrasi konusundaki bazı görüşleri: Lenin'e göre demokrasi, "iktidar halkın elindedir" anlamına gelir. Marks ve Engels, 1871 Paris Komünü deneyimi temelinde, kapitalist devletin yerine proletarya diktatörlüğünün nasıl bir biçim alması gerektiği konusunda çıkarımlar yapmışlardır. Lenin, demokratik merkeziyetçilik adını verdiği bir yönetim biçimi ortaya koymuştur. Lenin, ulusların kendi kaderini tayin hakkı ilkesini savunmuştur. Marks ve Lenin'in demokrasi konusundaki tüm görüşlerine ulaşmak için daha kapsamlı kaynaklara başvurulması önerilir.

Oruç Aruoba, birçok filozofun eserlerini Türkçeye kazandırmıştır. Çevirdiği bazı filozoflar şunlardır: David Hume; Friedrich Nietzsche; Immanuel Kant; Ludwig Wittgenstein; Rainer Maria Rilke; Hartmut von Hentig; Paul Celan; Matsuo Bashō. Aruoba, özellikle Wittgenstein'ın eserlerini Türkçeye ilk defa çevirmiştir.

Ksenophon'un okunması önerilen bazı kitapları: Anabasis (On Binler’in Dönüşü). İktisat Üzerine. Kyros’un Eğitimi. Hellenika (Yunan Tarihi). Şölen. Ksenophon, 40’tan fazla kitap yazmıştır, ancak en bilinen ve öne çıkan eserleri bunlardır.

Tümdengelim ve çıkarım aynı şey değildir, ancak tümdengelim bir çıkarım türü olarak kabul edilebilir. Tümdengelim (dedüksiyon), genel bir ilkeden özel bir yargıya varma sürecini anlatır. Örneğin, "Bütün insanlar ölümlüdür, Ali bir insan olduğuna göre, Ali de ölümlüdür" ifadesi, tümdengelim akıl yürütme yöntemine örnektir.

Zaman döngüsü, genellikle belirli bir zaman periyodunun sürekli olarak kendini tekrar ettiği bir senaryo olarak tanımlanır. Zaman döngüsü temasını işleyen bazı filmler: Groundhog Day. Palm Springs. Source Code. Mitolojik anlatılarda da zamanın döngüsel olduğu ve olayların belirli bir düzende tekrarlandığı inancı yer alır.

Alex Callinicos'un toplum kuramı, toplum kuramının modern felsefedeki merkezî temalarla, politik ekonominin gelişimiyle ve evrimsel biyolojinin etkinliğiyle bağlarını kurmayı amaçlar. Callinicos, Aydınlanma'nın insanlar üzerinde bir dizi baskı kuran bir yanılsamalar çağı olarak görülmesinin postmodernizmle birlikte moda haline geldiğini ve toplum kuramlarının büyük anlatılar olmakla eleştirildiğini belirtir. Alex Callinicos'un toplum kuramında ele aldığı bazı isimler şunlardır: Montesquieu, Adam Smith ve İskoç Aydınlanması; Hegel, Marx, Tocqueville, Mill, Maistre, Gobineau, Darwin, Spencer, Kautsky, Nietzsche, Durkheim, Weber, Simmel, Freud, Lukács, Gramsci, Heidegger, Keynes, Hayek, Parsons, Frankfurt Okulu, Lévi-Strauss, Althusser, Foucault, Habermas, Bourdieu, Beck ve Giddens.

Umberto Eco'nun "Gülün Adı" romanı, birçok nedenden dolayı popülerdir: Orta Çağ'ın derinlemesine işlenmesi. Geniş tarih bilgisi. Polisiye unsuru. Evrensellik. Edebi ve sinema değeri.

Rosa Luxemburg'un sosyalizmle ilgili bazı sözleri: "Ya sosyalizm ya barbarlık". "Proleter devriminin teröre başvurmaya ihtiyacı yoktur; öldürmekten nefret eder". "Sosyalizm mücadelesi, parti ve işçi hareketi, sınıf siyaseti ile kuram ve emperyalizm çözümlemeleri bütünlüğe kavuşamasa da, sosyalizme olan inancım ve mücadelem, reformizme ve revizyonizme karşı amansız duruşum, devrim arayışım ve düşünce zenginliğimle var olmaya devam edecek". "Bir halk isyanı, işçileri silahlandırarak değil, bilinçlendirerek gerçekleştirilmelidir". "Düşünce özgürlüğü ve demokrasi, sosyalizm içinde vazgeçilmezdir".

Olgunlaşma, psikolojide organizmanın doğuştan getirdiği potansiyeli yerine getirebilecek fizyolojik güce ulaşması olarak tanımlanır. Olgunlaşma ve aldanma kavramları farklı bağlamlarda ele alınabilir: Başaklar olgunlaşır. İnsan hayatındaki süreçler. Tasavvufta olgunlaşma.

"En önemli felsefi akım" kavramı, kişisel tercihlere ve bakış açısına göre değişebilir. Ancak, felsefe tarihinde öne çıkan bazı önemli felsefi akımlar şunlardır: Rasyonalizm (Akılcılık). Empirizm (Deneycilik). İdealizm. Materyalizm. Nihilizm. Pozitivizm. Hümanizm. Ayrıca, analitik felsefe, anarşizm, fenomenoloji, stoacılık, kuşkuculuk gibi akımlar da felsefe tarihinde önemli yer tutar.

Izdıraplı bir hayat yaşamak, acı, üzüntü ve sıkıntı dolu bir yaşam sürmek anlamına gelir. Izdıraplı kelimesi, "ızdırap veren" ve "sıkıntılı" anlamlarına da gelir. Gallup'un yaptığı bir araştırmaya göre, Türkiye'de her üç kişiden biri hayatının ızdırap çekecek kadar zor olduğunu düşünmektedir.

Sağduyu ve akıl aynı şey değildir, ancak birbirleriyle yakından ilişkilidirler. Akıl, felsefede kavram oluşturma ve bunlara göre hükmetme kapasitesi olarak tanımlanır. Bazı düşünürler sağduyuyu, akıl, duyum ve benzer yetilerden ayrı olarak var olan bir yeti olarak kabul etmişlerdir.

Yapay Zekâ'nın (YZ) insan gibi düşünüp hissetmesi şu anda mümkün değildir. YZ, belirli görevlerde insanlardan daha iyi performans gösterebilen dar YZ (Narrow AI) olarak adlandırılmaktadır. Bazı gelişmeler bu yönde umut vericidir: Nöromorfik çipler: Beyin sinyallerini taklit eden çipler geliştirilmektedir. Duygusal AI modelleri: İnsanların duygularını analiz edebilen modeller oluşturulmaktadır. Kendi kendine öğrenme: YZ, kendi kendine öğrenme konusunda ilerleme kaydetmektedir. Ancak, YZ'nin bilinç kazanması ve "Ben kimim?" diye düşünebilmesi gibi bir durum şu anda söz konusu değildir.

Platon'un üç büyük filozofu, Sokrates, Platon ve Aristoteles'tir. Sokrates: Platon'un öğretmeni olan Sokrates, Batı felsefesinin temel taşlarından biridir ve sorgulayıcı yaklaşımıyla tanınır. Platon: İdeal devlet yapısı ve bilgi anlayışı konularında derin düşüncelere sahip olan Platon, Sokrates'in öğrencisi ve Aristoteles'in öğretmenidir. Aristoteles: Platon'un öğrencisi olan Aristoteles, bilgi kuramı, ontoloji ve estetik konularında özgün fikirler ortaya koymuştur.

"Akıllı olmak bir şey değil, mühim olan o aklı yerinde kullanmaktır" sözü, René Descartes'a aittir.