YönetimBiçimleri

Oligarşik yönetim biçiminin görüldüğü bazı ülkeler: Rusya. Ukrayna. Suudi Arabistan. Suriye. İran. Irak. Oligarşik yönetim biçimi, genellikle açıkça ilan edilmiş bir resmi sistem olarak kullanılmaz.

Cumhuriyet ve demokrasi arasındaki temel farklar şunlardır: Devlet yapısı ve yönetim şekli. Tarihsel gelişim. Kapsam. Temel haklar. Her cumhuriyet demokratik olmak zorunda değildir; örneğin, bazı diktatörlükler de cumhuriyet olarak adlandırılabilir.

Meşruti yönetim ve mutlakiyet arasındaki temel farklar şunlardır: Monarkın Yetkileri: Mutlakiyet sisteminde monarkın yetkileri sınırsızdır ve tek başına karar alır. Halkın Katılımı: Mutlakiyet sistemlerinde halkın devlet yönetimine katılımı yoktur. Anayasalar ve Hukuk: Mutlakiyet sistemlerinde anayasa veya yasa yoktur ya da çok sınırlıdır. Günümüzde mutlak monarşi çok yaygın değildir, ancak bazı ülkelerde meşruti monarşi, parlamenter demokrasinin bir parçası olarak önemli bir yer tutmaktadır. Örnek olarak, Osmanlı Devleti I. Meşrutiyet ve II. Meşrutiyet dönemlerinde meşruti monarşi ile yönetilmiştir.

Prens Sabahattin, idari adem-i merkeziyetçiliği savunmuştur. Onun adem-i merkeziyetçilik anlayışı, yerel yönetimlerin maliye, adalet gibi işlerin ilgili bölgenin yaşayanları tarafından üstlenilmesini öngörür. Ayrıca, Prens Sabahattin'in adem-i merkeziyetçilik anlayışında bir özerklik ya da federasyon düşüncesi yer almamaktadır; dolayısıyla siyasal bir özerklikten ziyade, yönetsel anlamda bir özerlikten söz ettiği söylenebilir.

Hakime göre yönetim, yönetim biçimlerinin hakimiyetin kaynağına göre sınıflandırılmasından biridir. Bu yönetim türleri şunlardır: Monarşi. Oligarşi. Teokrasi. Cumhuriyet. Hakime göre yönetim ifadesi, bu yönetim biçimlerinden herhangi birini ifade etmiyor olabilir.

Teokrasi ve monarşi arasındaki temel fark, yönetimdeki otorite kaynağının kim olduğudur. Monarşi, bir kişinin, genellikle bir kral veya kraliçenin, ölene veya tahttan çekilene kadar üstün gücü elinde tuttuğu bir hükümet şeklidir. Teokrasi, dine dayalı bir yönetim biçimidir. Özetle, monarşide otorite genellikle bir kişide ve soy yoluyla geçerken, teokraside otorite dini liderlerin elindedir ve din kurallarına göre yönetim sağlanır.

Siyasal rejim, bir devletin yönetim biçiminin genel adıdır. Siyasal rejimler, başlıca şu üç kategoriye ayrılır: 1. Demokratik rejimler. 2. Otoriter rejimler. 3. Totaliter rejimler. Ayrıca, rejim kavramı, düzenleme biçimi, diyet, akarsu hızının yıl içerisindeki değişiklikleri gibi farklı anlamlarda da kullanılabilir.

Hayır, "demos" ve "demokrasi" aynı şey değildir. Demos, Eski Yunancada "halk" anlamına gelir. Demokrasi ise, "halkın kendi kendini yönetmesi" demektir ve "demos" (halk) ile "kratos" (otorite) sözcüklerinin birleşiminden oluşur. Dolayısıyla, demokrasi kavramının temelinde "demos" (halk) yer alır, ancak demokrasi, halkın yönetimi anlamına gelen daha geniş bir terimdir.

Cumhuriyet ve cumhu arasındaki fark şu şekildedir: 1. Cumhuriyet: Devletin başında seçilmiş bir başkan veya cumhurbaşkanının bulunduğu, halkın egemenliğine dayalı bir yönetim biçimidir. 2. Cumhu: Bu terim, belgelerde veya kaynaklarda tanımlanmamış olup, muhtemelen bir yazım hatası veya yanlış anlama sonucu ortaya çıkmıştır.

Despotik yönetim, tek bir kişinin veya dar bir grubun sınırsız ve mutlak otoriteye sahip olduğu bir yönetim biçimidir. Bu tür yönetimlerde: Hükümetin veya liderin yetkileri sınırsızdır. Halkın siyasi katılımı kısıtlanmıştır. Bağımsız medya ve özgür basın genellikle yoktur. Muhalefet susturulur ve cezalandırılır. Toplum, korku ve baskı yoluyla yönetilir. Despotik yönetim, genellikle monarşik mutlakiyet, askeri diktatörlük veya totaliter rejimlerde görülür.

Aristokrasinin bazı özellikleri: Soylu sınıf hakimiyeti. Miras ve soya önem verilmesi. Söz hakkında sınırlı katılım. Toplumda eşitlik olmaması. İktidardakilerin bilgili ve yetenekli olması. Belirli bir grubun çıkarına önem verilmesi. Gelir eşitsizliği ve sosyal adaletsizlik.

Aristokrasi, siyasi iktidarın soylu bir azınlığın elinde bulunduğu yönetim şeklidir. Bu yönetim şeklinde: Seçkin sınıf hakimiyeti vardır; iktidarda soylular, bilgeler ve zenginler bulunur. Miras ve soya önem verilir; iktidara gelmek isteyen aile veya grup soylu olmalıdır. Söz hakkında sınırlı katılım vardır; kararlar seçkin bir grup tarafından alınır. İktidardakilerin bilge ve yetenekli olması beklenir. Genellikle belirli bir grubun çıkarları göz önünde bulundurulur. Aristokrasi, tarihsel olarak monarşilerin temelini oluşturmuş ve ekonomik, toplumsal gücü soylular sınıfının elinde tutmuştur.

Oklokrasi, bilgisi ve yetkinliği olmayan kişilerin yönettiği bir hükümet biçimidir. Özellikleri: Mutlak güç: Geniş halk kitlelerinin desteğini elinde tutan hükümet, mutlak güce sahiptir. Kaos ve şiddet: Genellikle kaos ve şiddetin olduğu, kanun ve düzenin ise olmadığı bir yönetim şeklidir. Eğitim seviyesinin düşmesi: Genellikle nüfus artışı ve eğitim seviyesinin düşmesi gibi durumlarla ilişkilidir. Kararsızlık: Kararlar bir güruh tarafından alındığı için ülkenin öngörülebilirliği yoktur. Terim, Yunanca "kalabalık" anlamına gelen "ochlos" kelimesinden türetilmiştir.

Özerk bölgeler, bir ülkenin belirli bir derecede özerkliği olan veya bir dış otoriteden özgürlüğü olan bölgeleridir. Bazı özerk bölge örnekleri: Åland, Finlandiya. Güney Tirol, İtalya. Puntland, Somali. Dağlık Badahşan, Tacikistan. Katalonya, İspanya. Aosta Vadisi, İtalya. Mordovya, Rusya. Aynoroz, Yunanistan. Balear Adaları, İspanya. Valon Bölgesi, Belçika.

Türklerde karizmatik yönetim, karizmatik liderlik özellikleri taşıyan yöneticiler tarafından gerçekleştirilen yönetim tarzını ifade eder. Karizmatik liderler, takipçileri üzerinde duygusal bir etkiye sahip olup, vizyon ve misyon duygusuna sahip kişilerdir. Türklerde karizmatik yönetimin bazı özellikleri: Kut Anlayışı: Karizmatik liderlik, "kut" inancına dayanır. Bu, Tanrı tarafından hükümdara bağışlanan bir kudreti ifade eder ve bu kudretin aynı ailenin üyeleri boyunca devam ettiğine inanılır. Danışma ve Tartışma: Eski Türklerde hükümdarlar, kararlarını almadan önce meclislerle istişare ederlerdi. Örneğin, Asya Hunlarında hükümdar, önemli kararlar almadan önce meclisten onay almak zorundaydı. Baba Figürü: Türk toplumlarında liderler, koruyucu ve güven verici bir baba figürü olarak görülür. Örnekler: Mustafa Kemal Atatürk, karizmatik liderlik özellikleriyle tanınan bir Türk liderdir.

Jean Bodin'in "Devletin Altı Kitabı" adlı eseri, 16. yüzyılda Fransa'da yaşanan mezhep savaşları ve iç çatışmaların ardından, güçlü ve saygın bir krallık monarşisinin gerekliliğini savunur. Bodin, bu eserde şu konuları ele alır: Mutlak egemenlik: Egemenlik, siyasî topluluğu kaynaştıran, birleştiren güçtür ve tek bir egemene tanınmalıdır. Karma yönetim eleştirisi: Bodin, kralın yetkilerinin artırılması gerektiğini ve karma yönetim savunucularının yanlış olduğunu savunur. İç barışın sağlanması: Eser, Saint-Barthélémy katliamından sonra iç barışın, kamu düzeni ve güvenliğinin tesisi için kaleme alınmıştır. Hukukun genel ilkeleri: Bodin, siyasal bilimin temellerini atarken hukukun genel ilkelerini de ortaya koyar. Bodin, bu eseriyle kralın mutlak iktidarını güçlendirmeyi, Fransa'nın birliğini sağlamayı ve kalkınma yollarını göstermeyi amaçlar.

Sokrates, aristokrasi veya anayasal monarşiyi savunmuştur. Sokrates'e göre, devletin yönetimi, uzman kişiler tarafından yapılmalıdır; herkes devlet yönetimine karışırsa çoğunluğun aklıyla “rastgele” kararlar alınabilir. Sokrates, ayrıca demokrasiyi şiddetle eleştirmiştir.

6. sınıf "Nasıl Bir Yönetim?" konusu ile ilgili yönetim biçimleri testlerini aşağıdaki sitelerde çözebilirsiniz: Testkolik. Sosyalbilgiler.biz. Wordwall.net. Wayground.com. Unikocu.com.

Platon ve Aristoteles'in demokrasi hakkındaki görüşleri şu şekildedir: Platon: Demokrasiyi istikrarsızlığa zemin hazırlayan bir rejim olarak görür. Yönetici olma hakkının, gerekli yetenek ve eğitime sahip şahıslarla sınırlı olacağı "ideal devlet"ten yanadır. Halkın yönetimini değil, uzun ve özenli bir eğitimden geçmiş bilgelerin yönetimini savunur. Aristoteles: Demokrasiyi, insanların sayı çoğunluğuna dayanarak dilediğini yapmalarından başka bir şey olarak görmez. Güçlü bir orta sınıf yaratarak zenginler ile yoksulların çıkarları arasında denge kurabilecek olan "politeia" adını verdiği rejimi savunur. Demokrasiyi, bir tür bozulma sonrasında ortaya çıkan sapkın bir rejim olarak görür. Platon ve Aristoteles, yönetimdeki seçkinci tavırlarından vazgeçemezler. Sokrates de demokrasinin siyasette ehil olmayan şahısları söz sahibi hale getirdiğini ileri sürer.

6. sınıf sosyal bilgiler dersinde ele alınan bazı yönetim biçimleri şunlardır: Demokrasi. Monarşi. Oligarşi. Teokrasi. Cumhuriyet. Ayrıca, aristokrasi, plütokrasi, teknokrasi ve meritokrasi gibi diğer yönetim biçimleri de bu konuda ele alınabilir.