Etik

Dharması yüksek insan, spiritüel anlamda "dharma" kavramının yüksek olduğu kişiyi ifade edebilir. Dharma, Sanskrit dilinde "doğru yol", "görev", "yaşam amacı" veya "doğanın yasası" anlamına gelir. Dharması yüksek bir insanın özellikleri: Ahlaki ve etik değerlere uygun hareket eder. Evrensel düzenle uyum içindedir. Bireysel sorumluluklarını yerine getirir. Toplumsal ve kişisel düzeyde doğru davranışları sergiler. Bu kavramlar metafizik ve spiritüel inançlara dayalıdır ve bilimsel bir temeli yoktur.

Byrd'ın Hemşireler İçin Etik Duyarlılık Testi (BHEDT), 2006 yılında Byrd tarafından hemşirelerin etik duyarlılığını ölçmek amacıyla geliştirilmiş 10 maddelik likert tipi (1-3) bir ölçektir. Özellikleri: Ölçek, hemşirelik uygulamalarındaki etik ikilemleri kapsayan 10 senaryodan oluşur. Her senaryo, katılımcıların seçebileceği 3 tane çoktan seçmeli cevap içerir. Cevaplar, etik duyarlılığın derecesini düşük, orta ve yüksek olarak puanlar. En düşük toplam puan 10, en yüksek toplam puan 30'dur. Güvenilirlik ve Geçerlilik: Cronbach Alpha katsayısı .77, test-tekrar test korelasyonu .96 olarak bulunmuştur. Dış ölçüt geçerliliği için kullanılan "Ahlaki Duyarlılık Anketi (ADA)" ile arasında ters yönde anlamlı bir ilişki saptanmıştır.

Etik ilkeleri ihlalinin sonucunda karşılaşılabilecek durumlara bazı örnekler: Akademik unvan kaybı. Disiplin cezaları. Öğretim görevinden çıkarılma. Tazminat davaları. Akademik yükselmenin gerçekleşmemesi. Etik ilkeleri ihlallerine örnek olarak intihal, sahtecilik, çarpıtma, haksız yazarlık, yanlış beyan, tekrar yayım ve dilimleme gibi davranışlar verilebilir.

İnsan Araştırmaları Etik Kurulu (İAEK), üniversite personeli veya öğrencilerinin yürüteceği ya da üniversite dışından araştırmacıların üniversite içinde yürütecekleri, veri kaynağı olarak insan kullanmayı gerektiren araştırmaların, evrensel araştırma etiği çerçevesinde, katılımcıların fiziksel ve ruhsal sağlığını tehdit etmeden gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla oluşturulan kurum içi denetleme organıdır. İAEK'nın diğer bazı amaçları: Araştırmacıların, çalışmalarına veri sağlayan katılımcıların hakları konusunda bilgi ve duyarlılıklarını artırmayı hedefleyen yazılı dokümanların oluşmasını sağlamak. İnsan deneklerin kullanıldığı çalışmaların, ilgili üniversitenin İnsan Araştırmaları Etik İlkeleri dokümanında yer alan ilkelerle uyumlu yürütülmesini sağlamak. İAEK, genellikle üniversite yönetimi tarafından belirli bir süre için atanan akademisyenlerden veya uzmanlardan oluşur.

Fair Play filminin konusu, acımasız bir yatırım fonunda gerçekleşen beklenmedik bir terfinin, yeni nişanlanmış genç bir çiftin ilişkisini derinden sarsması ve onları ayrılığın eşiğine getirmesidir. Emily ve Luke, New York’ta önemli bir finans ve yatırım şirketinde çalışan ve şirket kuralları gereği ilişkilerini gizli biçimde yaşayan, birbirlerine çok aşık bir çifttir. Film, güç, kazanma hırsı ve ego arasındaki çatışmaları gözler önüne sermektedir.

Ebelerin kültürlerarası duyarlılıklarının vicdan algılarına etkisi olumlu yöndedir. Suzi Özdemir, Esra Çömezoğlu ve Fatma Sayiner'in 2021 yılında yaptığı çalışmaya göre, ebelerin kültürlerarası duyarlılık düzeyleri arttıkça vicdan algısı düzeylerinin de arttığı belirlenmiştir. Bu sonuca dayanarak, ebelerin kültürel duyarlılık ve farkındalıklarının artırılması için düzenlenecek eğitimlerin, bakım verdikleri bireylere karşı vicdan algılarını olumlu yönde etkileyebileceği söylenebilir.

İş hayatında ahlakın önemli olmasının bazı nedenleri: Güven ortamı oluşturur. Motivasyonu artırır. İtibar kazandırır. Yasal uyumu teşvik eder. Uzun vadeli başarı sağlar.

Etik ve iş etiği arasındaki temel farklar şunlardır: Kapsam: İş etiği, genellikle işletme içindeki ve dışındaki tüm faaliyetleri kapsar. Odak Noktası: İş etiği, işletmenin karar alma süreçlerinden, çalışanların iş birliği ve rekabet etme şekillerine kadar çeşitli alanları kapsar. Temel Değerler: İş etiği, dürüstlük, adalet, saygı, sorumluluk ve güven gibi temel değerlere odaklanır. Uygulama: İş etiği, genellikle işletme politikaları ve prosedürleri aracılığıyla uygulanır.

Bireyler arası ilişkilerde dikkat edilmesi gereken bazı etik ilkeler şunlardır: Dürüstlük ve doğruluk. Eşitlik. Adalet. Saygı. Sorumluluk. Yardımseverlik. Sadakat.

Hayır, psikologlar tanıdıklarına danışmanlık veya terapi yapamazlar. Bunun nedenleri arasında: Çift yönlü ilişki çatışması: Tanıdık biriyle hem kişisel bir ilişkiniz (arkadaş, akraba, komşu vb.) hem de profesyonel bir ilişkiniz (terapist-danışan) olduğunda, roller birbirine karışır. Tarafsızlık kaybı: Psikolog, tanıdığı kişiyi önceden belli bir şekilde tanımış olduğu için, onu tarafsız bir bakış açısıyla değerlendirmekte zorlanabilir. Güvenli alan zararı: Tanıdık birine açılmak, kişinin mahremiyet duygusunu zedeleyebilir ve terapiye duyulan güveni azaltabilir. Gizlilik riski: Özel bilgilerin üçüncü kişilere sızma riski vardır. Sağlıklı sınırların bozulması: Tanıdık biriyle terapi sürecinde belirlenen kurallara uymak daha zor olabilir.

Faydacılığın temel ilkeleri: En fazla sayıda insanın en büyük mutluluğu: Eylemler, mutluluk ortaya çıkardığı oranda doğru, acı ürettiği oranda yanlış kabul edilir. Fayda ilkesi: Bu ilke, "eylemleri haz sağladıkları oranda doğru-iyi, acıya neden oldukları oranda yanlış-kötü olarak kabul eden ilke" olarak tanımlanır. Yüksek ve aşağı hazlar ayrımı: Mill, hazlar arasında yüksek hazlar (entelektüel hazlar) ve aşağı hazlar (bedensel hazlar) olarak bir ayrım yapar ve yüksek hazların daha üstün olduğunu belirtir. İç ve dış yaptırımlar: Eylemin sonucuna göre vicdani ses, kişiyi ödüllendirir veya cezalandırır; ayrıca toplumsal veya tanrısal kaynaklı yaptırımlar da vardır. Bireysel özgürlük ve gelişim: Birey, kendi yaşamını düzenleme ve geliştirme özgürlüğüne sahiptir; bu, kişisel mutluluk ve gelişim için önemlidir.

Etik değerler açısından çevre sorunları şu şekilde incelenebilir: Aşırı tüketim: Doğal kaynakların aşırı tüketimi ve kirletilmesi, çevre sorunlarının artmasına neden olmaktadır. Küreselleşme ve devlet politikaları: Küreselleşme ve bazı devlet politikaları, çevre sorunlarını derinleştirmektedir. Emeğin sömürülmesi: Emeğin sömürülmesi, çevre sorunlarına yol açan bir faktördür. Cinsiyete ve etniye dayalı ayrımcılık: Cinsiyete ve etniye dayalı ayrımcılık, çevre sorunları arasında yer almaktadır. İnsanmerkezci (antroposentrik) etik anlayış: Bu anlayış, yalnızca insanın ahlaki bir değere sahip olduğunu savunur ve diğer çevre unsurlarının insan için olduğunu öne sürer. Çevre etiği, bu tür sorunların çözümünde, çevresel etkinliklerde sorumluluğu ve insanların çevre ile olan ilişkilerinde iyi ile kötüyü belirlemeyi önemser.

İş yerinde yasak olan bazı hediye türleri şunlardır: Görev yapılan kurumla iş, hizmet veya çıkar ilişkisi içinde bulunanlardan alınan hediyeler: Karşılama, veda ve kutlama hediyeleri, burs, seyahat, ücretsiz konaklama ve hediye çekleri. Piyasa fiyatına göre makul olmayan işlemler: Taşınır veya taşınmaz mal veya hizmet satın alırken, satarken veya kiralarken yapılan işlemler. Hizmetten yararlananların verdiği hediyeler: Eşya, giysi, takı veya gıda türü hediyeler. Görev yapılan kurumla iş veya hizmet ilişkisi içinde olanlardan alınan borç ve krediler. Ayrıca, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 29. maddesinde hediye alımına dair daha detaylı yasaklar bulunmaktadır. Kamu Görevlileri Etik Kurulu'nun genelgesine göre, kitap, dergi, kaset, takvim, CD gibi hediyeler yasak kapsamı dışındadır.

Klonların konusu, genellikle genetik mühendislik, etik ve ahlaki sorunlar etrafında şekillenir. Bazı klonlama temalı konular: Bilimsel Araştırmalar ve Tıbbi Uygulamalar: Klonlama, genetik mühendisliği ve biyoteknoloji ile ilgili bilimsel araştırmalar ve bu araştırmaların tıbbi uygulamaları. Soyu Tükenme Riski Altındaki Türlerin Korunması: Klonlama, soyu tükenme riski altındaki türlerin korunması ve popülasyon ıslahı. Hukuki ve Ahlaki Sorunlar: Klonların yasal statüsü, hakları ve klonlama sürecinin etik açıdan değerlendirilmesi. Kurgusal Hikayeler: Roman ve filmlerde, klonların kullanıldığı kurgusal hikayeler, örneğin bir intikam planında klon kullanımı veya klonların kötü amaçlı kullanımı.

Deontolojist etikçilerin bazıları şunlardır: Immanuel Kant. William David Ross. Frances Kamm. Ayrıca, Jeremy Bentham deontoloji kavramını terim olarak öneren ve "yükümlülükler bilgisi" anlamında kullanan kişidir.

Etik ikilem, iki ahlaki açıdan sağlam seçenek arasında karar vermeye zorlanma durumudur. Etik çelişki kavramına dair bir bilgi bulunamamıştır. Bazı etik ikilem örnekleri şunlardır: Başka insanların çalışmalarını sağlamak için kredi almak. Ticaret yaparken müşteriye yanlış bilgi vererek satış yapmak. Kişinin kendi çıkarı için kurumun içinden gelen bilgileri kullanması. Doktorun, ölümcül bir hastaya morfin vermeyi reddetmesi. Bir hükümet yüklenicisinin, istihbarat teşkilatlarının vatandaşları yasadışı olarak gözetlediğini keşfetmesi.

Etik ve internet etiği arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Kapsam: - Etik, genel olarak insanlar arasındaki değerleri, ahlaki bakımdan iyi ya da kötü, doğru ya da yanlış olanı araştıran bir felsefe dalıdır. - İnternet Etiği, internet üzerinden yapılan tüm iletişim süreçlerinde ahlaki açıdan doğru davranışları belirleyen bir kavramdır. 2. Uygulama Alanı: - Etik, gerçek hayatta fiziksel etkileşimler ve somut sonuçlar üzerine kuruludur. - İnternet Etiği, sanal dünyada yer alır ve sonuçları genellikle soyut olabilir. 3. Kuralların Kaynağı: - Etik kurallar, genellikle toplum tarafından oluşturulan ve uygulanan belirli kurallardır. - İnternet Etiği kuralları, daha çok kullanıcıların kendi vicdani değerleri ve anlayışlarına dayalıdır. 4. Örnekler: - Etik ihlaller, dolandırıcılık, hakaret gibi eylemleri içerebilir. - İnternet Etiği ihlalleri, telif hakkı ihlalleri, kişisel verilerin izinsiz paylaşımı gibi durumları kapsar.

Ahilikte söz söylemekle ilgili edepler şunlardır: Sert konuşmamak. Sağa sola bakmamak. "Sen, ben" değil de "siz, biz" olarak hitap etmek. El kol hareketleri ile bir şeyi ifade etmemek.

"Uçarlar çevre etiği yaklaşımı" hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, çevre etiği yaklaşımları genel olarak üç başlık altında incelenir: 1. İnsan Merkezli (Antroposentrik) Yaklaşım: Sadece insanların ahlaki bir konuma sahip olduğunu kabul eder. 2. Canlı Merkezli (Biyosentrik) Yaklaşım: İnsan dışındaki canlılara içsel bir değer atfeder ve sadece bireysel korumayı öne sürer. 3. Çevre Merkezli (Ekosentrik) Yaklaşım: Canlı ve cansız tüm doğa unsurlarının içsel değere sahip olduğunu savunur. Çevre etiği, insan ve doğa arasındaki ilişkilerin etik açıdan incelenmesini ve ahlaki sorumlulukların belirlenmesini amaçlar.

The Teachers' Lounge (Öğretmenler Odası), idealleri ile okul sistemi arasında kalan genç öğretmen Carla Nowak’ın, bir yandan sinirli ailelerin, inatçı iş arkadaşlarının ve agresif öğrencilerin odağı olurken, bir yandan da eylemlerinin yıkıcılığıyla yüzleşmesini anlatır. Filmde, Carla’nın okulda üst üste gerçekleşen hırsızlık olaylarını kendi başına çözmeye karar vermesi ve öğretmenler odasına gizli kamera yerleştirmesiyle gelişen olaylar konu alınır. Ayrıca, filmdeki algı oyunlarının yol açtığı durumlar ve bu durumlar karşısında alınan konumlar da işlenir. The Teachers' Lounge, 2024 Akademi Ödülleri’nin En İyi Uluslararası Film kategorisinde Almanya’yı temsil edecektir. Filmin konusu hakkında daha fazla bilgi edinmek için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: sanatatak.com; bantmag.com.