Epistemoloji

Evet, "görecilik" ve "rölativizm" aynı şeyi ifade eder. Rölativizm, olguların, olayların ve kavramların kişinin algısına, toplumların yapısına ve yaşanan çağın mevcut koşullarına göre farklılık gösterdiğini savunan felsefi akımdır.

Ahmet Cevizci'nin "Bilgi Felsefesi" kitabı, epistemoloji olarak da bilinen bilgi felsefesini, hem sistematik ve problematik hem de tarihsel açıdan ele alır. Kitabın içeriği: Birinci bölüm: Bilgi konusu, kavram ve problemler üzerinden incelenir; bilginin doğası, kaynağı, imkânı, sınırları ve doğruluğu tartışılır. İkinci bölüm: Bilgi konusunun İlkçağ, Ortaçağ ve Yeniçağ'da Platon, Aristoteles, Descartes, Locke, Hume ve Kant gibi filozoflar tarafından nasıl ele alındığı incelenir. Üçüncü bölüm: Klasik epistemolojiye tepki olarak gelişen kıta epistemolojisinin, fenomenoloji, hermeneutik, postmodernizm, eleştirel kuram ve feminist epistemoloji gibi yaklaşımlar üzerinden bilgi konusuna yaklaşımı ele alınır. Modern uygarlığı belirleyen temel unsurun bilgi ve bilim olması nedeniyle, bilgi felsefesi Yeniçağ'dan itibaren varlık felsefesinin önüne geçmiştir.

Kant'ın "Saf Aklın Eleştirisi"nde "transandantal" terimi, insan bilgisindeki a priori yönleri araştıran bilgiyi ifade eder. Transandantal felsefenin bazı konuları: Transandantal estetik. Transandantal mantık. A priori sentetik yargılar. Kant'a göre, bilgi yalnızca duyumdan gelmez; zihin, bu verileri düzenleyen bir yapıya sahiptir.

Epistemoloji, bilim felsefesinin bir alt dalı değildir; bilim felsefesiyle yakından ilişkili olan bir felsefe dalıdır. Epistemoloji, bilgi felsefesi olarak da bilinir ve bilginin doğası, kaynağı, geçerliliği ve türleri gibi konuları inceler. Epistemoloji, bilim felsefesiyle birlikte felsefenin dört ana dalından biridir.

Epistemic ve epistemological terimleri arasındaki temel fark, kullanım bağlamlarıdır: Epistemic, bilgi veya bilgi edinme ile ilgili şeyleri ifade eder. Epistemological ise, bilginin felsefi incelemesini ve teorisini ifade eder. Bu terimler genellikle birbirinin yerine kullanılabilir, ancak bağlam önemlidir.

Realizm ve kavramcılık arasındaki temel fark, kavramların varlığı ve gerçeklikle ilişkisi konusunda ortaya çıkar: Realizm, genel kavramların (tümellerin) somut nesnelerden bağımsız, nesnel bir gerçekliğe sahip olduğunu savunur. Kavramcılık ise, genel kavramların zihinsel soyutlamalar olduğunu, ancak bu soyutlamaların nesnel gerçekliklerden türetildiği için bir tür gerçeklik taşıdığını savunur. Bu bağlamda, realizm bağımsız bir gerçekliği vurgularken, kavramcılık bu kavramların insan zihnindeki soyut temsillerini ve gerçekliklerle olan bağlarını inceler.

Bilgi felsefesi ile ilgili bazı kitaplar şunlardır: Bilgi Felsefesi Nedir? - Duncan Pritchard. Bilgi Felsefesi - A. Kadir Çüçen. Ayrıca, evrimagaci.org sitesinde "Bilgi Felsefesi" adlı bir kitap hakkında bilgi bulunmaktadır. Kitaplara şu sitelerden ulaşılabilir: hepsiburada.com; n11.com; ciceksepeti.com.

İhvan-ı Safa'nın varlık anlayışı iki ana kategoride incelenebilir: ontolojik ve epistemolojik akıl. Ontolojik akıl, kozmolojinin en tepesinde, Tanrı'dan sonra gelen, yetkin ve kemal sahibi bir varlık olarak kabul edilir. Epistemolojik akıl ise duyular, akıl ve burhan yoluyla elde edilen bilgileri kapsar. Ayrıca, İhvan-ı Safa'nın varlık açıklamasına Yeni-Eflâtuncu sudur teorisi de etki eder ve varlık, Tanrı'dan bir fışkırma olarak görülür.

Fenomenizm ve fenomenalizm kavramları aynı şeyi ifade eder. Fenomenalizm, varlığın yalnızca algılar ve duyusal deneyimler yoluyla anlaşılabileceğini savunan bir felsefi akımdır.

Doğru bilginin olmadığı bir dünyada bilim yapmak mümkün değildir, çünkü bilim, doğru ve güvenilir bilgiye ulaşmayı hedefler. Septisizm (şüphecilik) anlayışına göre, genel-geçer ve mutlak bir bilgi yoktur. Bu durumda, bilimsel çalışmaların temeli olan kesin yargılardan ve objektif gerçeklerden bahsetmek zorlaşır.

Felsefi düşüncenin temel kavramları genellikle altı ana kategoriye ayrılır: 1. Epistemoloji (Bilgi Felsefesi). 2. Ontoloji (Varlık Felsefesi). 3. Etik (Ahlak Felsefesi). 4. Metafizik. 5. Rasyonalizm ve Empirizm. 6. Diyalektik.

Uzam felsefesi, felsefenin uzam kavramını ele alan bir alt dalıdır. Bu felsefe dalı, fiziksel uzamın doğasını, varlığını, yapısını ve insan deneyimi üzerindeki etkisini araştırır. Uzam felsefesinin bazı temel soruları şunlardır: - Uzamın doğası: Uzam nedir? Gerçekten var mıdır, yoksa bir illüzyon mu? - Uzam ve zaman ilişkisi: Uzam ve zaman birbirinden bağımsız mı, yoksa birbiriyle iç içe geçmiş bir yapı mı oluşturuyorlar? - Ontolojik sorular: Uzamın var olup olmadığı, eğer varsa bu varlığın doğası ve nasıl anlaşıldığı ile ilgili meseleleri içerir - Epistemolojik sorular: Uzamı nasıl bilebiliriz? İnsan algısı ve deneyimi uzamı nasıl şekillendirir? Uzam hakkında sahip olduğumuz bilgiler ne kadar güvenilirdir?

Varlık felsefesi (ontoloji) ve bilgi felsefesi (epistemoloji) kısaca şu şekilde tanımlanabilir: 1. Varlık Felsefesi: Varlığın doğasını ve varlıkların temel özelliklerini inceleyen felsefe dalıdır. 2. Bilgi Felsefesi: Bilginin kaynağını, sınırlarını, doğruluğunu ve imkanını sorgulayan felsefe dalıdır.

Bilgi felsefesi (epistemoloji) ve ahlak felsefesi (etik) farklı felsefe dallarıdır. Bilgi felsefesi, bilginin kaynağını, sınırlarını, doğruluğunu ve imkânını sorgulayan bir felsefe dalıdır. Ahlak felsefesi (etik) ise, insanın neyin doğru neyin yanlış olduğuna karar verme sürecini, eylemlerin ahlaki değerini ve iyi-kötü kavramlarını sorgular.

Felsefenin temel ilkeleri, epistemoloji, ontoloji, etik ve metafizik gibi kavramlarla özetlenebilir. Resimlerle bu ilkeleri anlatmak için aşağıdaki gibi bir şema oluşturulabilir: 1. Epistemoloji: Bilginin doğasını, kaynağını ve sınırlarını araştırır gösterilir. 2. Ontoloji: Varlığın doğasını ve gerçekliği inceler. Bu, bir yapbozun parçalarını birleştirmek gibidir; var olan şeylerin nasıl tanımlandığı ve birbirleriyle ilişkileri gösterilir. 3. Etik: Doğru ve yanlışın, iyi ve kötünün incelenmesini içerir. Bu, bir pusulanın yönünü göstermesi gibi, insanların nasıl hareket etmeleri gerektiğini belirleyen ahlaki değerler ve kurallar resmedilir. 4. Metafizik: Fizikötesi gerçekliği ve evrenin doğasını araştırır gösterilir.

Bilim felsefesi, bilimin doğasını, yapısını ve işleyişini sorgulayan bir felsefe dalıdır.

Locke'a göre iç deney, zihnin çeşitli işlemlerinin bize bildirilmesi anlamına gelir. Bu, dışarıdan gelen duyular aracılığıyla zihnin kendiliğinden işlemeye başlaması ve bu süreçte algılamak, bilmek, sınıflamak, düşünmek, şüphe etmek gibi etkinliklerin ortaya çıkmasıdır.

Felsefi düşünceler genel olarak ana disiplinler ve alt dallar olarak ikiye ayrılır. Ana disiplinler şunlardır: 1. Bilgi Felsefesi (Epistemoloji): Bilginin doğası, kaynağı ve sınırlarını inceler. 2. Varlık Felsefesi (Ontoloji): Varlığın var olup olmadığı ve ne olduğu sorularını ele alır. 3. Ahlak Felsefesi (Etik): Ahlakın doğasını ve ilkelerini inceler. 4. Mantık: Doğru akıl yürütmenin kurallarını inceler. Alt dallar ise daha çeşitlidir ve bazıları şunlardır: - Bilim Felsefesi: Bilimin temelleri ve yöntemlerini inceler. - Din Felsefesi: Din ve tanrı kavramlarını inceler. - Sanat Felsefesi: Sanatın ve güzelliğin doğasını inceler. - Dil Felsefesi: Dilin doğası, kökeni ve kullanımını inceler. - Siyaset Felsefesi: Devlet, özgürlük, adalet gibi kavramları inceler.

Bilimin kusursuzluğu kavramı, farklı filozoflar tarafından farklı şekillerde ele alınmıştır: 1. Aristoteles: Bilimin kusursuzluğunu, insanın potansiyelini tam anlamıyla gerçekleştirmesi ve "eudaimonia" yani mutluluk ve iyi yaşam olarak tanımlamıştır. 2. Thomas Kuhn: Bilimin kusursuzluğunu, paradigmalar aracılığıyla doğanın ve toplumun algılama ve sorgulama biçimi olarak görmüştür. 3. Paul Feyerabend: Bilimin kusursuzluğunun, seçenek kuramlarla çalışmak ve tek bir kurama bağlı kalmamak olduğunu savunmuştur.

Bilim ve felsefenin farklı yönleri şunlardır: 1. Konu Alanı: Bilim, daha dar ve özel bir alana odaklanır (örneğin, fizik, kimya, biyoloji). 2. Araştırma Yöntemleri: Bilim, gözlem, deney ve hipotez testine dayalı yöntemler kullanır. 3. Sonuçların Türü: Bilimde, kesin ve nesnel sonuçlar elde edilmeye çalışılır. 4. Uygulama: Bilim, teknolojik gelişme, tıp ve tarım gibi alanlarda doğrudan pratik uygulamalara sahiptir. 5. Doğrulanabilirlik: Bilimde elde edilen sonuçlar, deneylerle ve gözlemlerle kanıtlanabilir.