Enflasyon

2019 yılı Mayıs ayında: Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) bir önceki aya göre %0,95, bir önceki yılın Aralık ayına göre %4,99, bir önceki yılın aynı ayına göre %18,71 ve on iki aylık ortalamalara göre %19,91 artış göstermiştir. Yurt İçi Üretici Fiyatları Endeksi (Yİ-ÜFE) ise bir önceki aya göre %2,67, bir önceki yılın Aralık ayına göre %7,99, bir önceki yılın aynı ayına göre %28,71 ve on iki aylık ortalamalara göre %32,85 artış kaydetmiştir.

2025 yılı için enflasyon farkı yüzde 44 olarak tahmin edilmektedir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, yılın son enflasyon raporunda 2024 yılı sonu enflasyon tahminini yüzde 38'den yüzde 44'e yükseltmiştir.

Oto yıkama fiyatlarının artmasının bazı nedenleri: Genel enflasyon oranındaki artış. Su, elektrik ve temizlik malzemelerinin maliyetlerinin yükselmesi. Personel maaşları ve kira giderlerindeki artış. Büyük şehirlerde artan işletme maliyetleri. Bu faktörler, 2025 yılında özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlerde oto yıkama fiyatlarının üç katına çıkmasına neden oldu.

6 aylık enflasyon farkı, memur ve emekli maaş zamlarının belirlenmesinde kritik bir rol oynar. Önemli olmasının bazı nedenleri: Maaş zamları: Memurlar, her yıl 6 aylık enflasyon farkına göre yılda iki kez maaş zammı alır. Enflasyon farkı: Toplu sözleşmede belirlenen zam oranı, 6 aylık enflasyonun altında kalırsa, aradaki fark "enflasyon farkı" olarak maaşlara yansıtılır. Ekonomik düzenlemeler: Enflasyon farkı, maaş zamları, kira artışları ve diğer ekonomik düzenlemelerin belirlenmesinde de belirleyici bir faktördür.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), gıda enflasyonunu Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) verilerini kullanarak hesaplamaktadır. Hesaplama süreci: 1. Tüketici Sepeti: TÜFE, tipik bir tüketici ailesinin harcamalarını temsil eden ürün ve hizmetlerden oluşan bir sepet kullanır. 2. Ağırlıklandırma Faktörleri: Sepette yer alan her ürün için, tüketici harcamalarına göre ürünlerin önemini yansıtan ağırlıklandırma faktörleri belirlenir. 3. Fiyat Toplama: Belirlenen ürünlerin fiyatları, aylık olarak çeşitli mağaza ve bölgelerden toplanır. 4. Endeks Hesaplama: Elde edilen fiyat verileri ve ağırlıklandırma faktörleri kullanılarak TÜFE hesaplanır. Ayrıca, TCMB'nin "Merkez'in Güncesi" blogunda, gıda enflasyonu üzerinde ramazan ayının etkisini analiz eden bir çalışma yayımlanmıştır.

Fitch Ratings'in 2025 yılı Ağustos ayına ilişkin bazı değerlendirmeleri: Türkiye'nin kredi notu: Fitch, Türkiye'nin kredi notunu "BB-" olarak teyit etti ve not görünümünü "durağan" olarak bıraktı. Politika riskleri: Türkiye'deki politika risklerine değinilen açıklamada, düşük kamu borcu, dış finansmana erişimin sürdürülebilmesi, dayanıklı bankacılık sektörü ve yüksek kişi başı Gayri Safi Yurt İçi Hasıla gibi güçlü yönler vurgulandı. Enflasyon tahmini: Fitch, 2025 yılı sonunda enflasyonun yüzde 28'e, 2026 yılı sonunda ise yüzde 21'e gerilemesini bekliyor. Türk bankacılık sektörü: İlk çeyrekte marj daralması, artan sorunlu krediler ve düşen sermaye yeterlilik oranları nedeniyle sektörün performansının zayıfladığı belirtildi. Türk sanayi şirketleri: Kur baskısı, yüksek borçluluk ve zayıf nakit akışları nedeniyle 2025 yılında kredi notu baskısıyla karşılaşacakları ifade edildi.

Enflasyondan sonra fiyatların düşmesi için "deflasyon" adı verilen bir durumun gerçekleşmesi gerekir. Enflasyonun düşmesi, fiyatların doğrudan aşağı çekileceği anlamına gelmez; genellikle fiyatların artış hızının yavaşlaması veya sabit kalması anlamına gelir. Fiyatların gerçekten düşmesi, ekonomik koşulların yanı sıra birçok faktöre bağlıdır ve bu süreç genellikle karmaşıktır.

Bank of America'nın (BofA) 2025 yılı için Türkiye ekonomisine ilişkin bazı beklentileri: Enflasyon: BofA, 2024'ün ilk çeyreğinde asgari ücret artışı ve kontrollü fiyat düzenlemelerinin etkisiyle enflasyonun yükselişe geçeceğini, ancak önceki yıllara kıyasla asgari ücret artışı ve döviz kuru etkisinin daha sınırlı kalacağını öngörüyor. Faiz İndirimleri: Banka, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) 2025 yılı boyunca yedi kez faiz indirimi yaparak yıl sonunda politika faizini yüzde 30'a düşüreceğini tahmin ediyor. Dolar Kuru: BofA, yıl sonu dolar/TL beklentisini 44 TL'den 41 TL'ye düşürüyor. BofA, enflasyonda yukarı yönlü bir hareketlenme görülürse, faiz indirimlerine ara verilebileceğini de ifade ediyor.

Tam altın almak, yatırım açısından mantıklı bir seçenek olabilir, ancak bu karar, yatırımcının hedeflerine ve piyasa koşullarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Tam altının avantajları: Değer koruma: Tam altın, piyasadaki dalgalanmalara karşı daha güvenli bir seçenek olarak öne çıkar ve değerlerini koruma konusunda yüksek güven sağlar. Uzun vadeli yatırım: Büyük miktarda altın almak isteyenler için uygundur ve genellikle daha uzun vadeli yatırımlar için tercih edilir. Dezavantajları: İşçilik maliyeti: Tam altınların işçilik maliyetleri, çeyrek ve yarım altına göre daha yüksektir. Yatırım yapmadan önce piyasayı yakından takip etmek ve bir uzmana danışmak önemlidir.

2011 yılında Türkiye'de enflasyon, tüketici fiyatlarında (TÜFE) %10,45, üretici fiyatlarında (ÜFE) ise %13,33 olarak gerçekleşmiştir.

ABD'de enflasyonun düşmesi durumunda olası bazı etkiler: Dolar kuru: Enflasyonun beklentilerin ötesinde gerilemesi halinde, FED'in daha agresif faiz indirimine gitmesi ve dolarda değer kaybı görülebilir. Borsa: Enflasyonun düşmesi, genellikle borsa piyasasına olumlu etki eder. Altın: Enflasyonun düşmesi, genellikle faiz oranlarının düşmesine neden olur ve bu durumda yatırımcılar altını tercih edebilir. Ekonomi: Enflasyonun düşmesi, mal ve hizmet fiyatlarındaki artış hızını azaltır, tüketicilerin satın alma gücünü artırır ve ekonomik büyümeyi teşvik eder.

Enflasyon hedeflerinin revize edilmesinin birkaç nedeni vardır: 1. Hizmet Grubu Ağırlığının Artması: Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) sepetindeki hizmet grubunun ağırlığının artması, enflasyon tahminlerini yukarı yönlü revize ettirdi. 2. Gıda Enflasyonu: İşlenmemiş gıda fiyatlarındaki güncellemeler de enflasyon tahminlerinin değişmesine neden oldu. 3. Sağlık Harcamaları: Sağlık muayene katılım paylarındaki artış, enflasyon hedeflerine etki etti. 4. Orta Vadeli Program (OVP) Güncellemeleri: 2024 yılı için enflasyon hedefi, OVP'de yapılan revizyonla yüzde 33'ten yüzde 41,5'e yükseltildi.

Telsiz ücretinin artmasının birkaç nedeni vardır: 1. Enflasyon ve Yeniden Değerleme Oranı: Telsiz ücretleri, her yıl Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan yeniden değerleme oranına göre artırılır. 2. Teknolojik Gelişmeler: Altyapının iyileştirilmesi, frekans yönetiminin daha modern ekipmanlarla yapılması ve yeni hizmetlerin sağlanması, telsiz ücretlerinin artmasına sebep olabilir. 3. Kamu Harcamaları: Toplanan telsiz ücretleri, kamuya ait haberleşme altyapısının bakımı ve geliştirilmesi gibi kamu harcamalarında kullanılır.

VUK 176 ve 181 sayılı sirkülerler şunlardır: 1. VUK Sirküleri/176: 1/11/2024 tarihinde yayımlanan bu sirküler, enflasyon düzeltmesi işlemlerine yönelik bazı hususları ve örnekli açıklamaları içermektedir. 2. VUK Sirküleri/181: 10 Ocak 2025 tarihinde yayımlanan bu sirküler, enflasyon düzeltmesi işlemlerinde kullanılacak 2024/Ekim, 2024/Kasım ve 2024/Aralık aylarına ait ortalama ticari kredi faiz oranlarını belirlemiştir.

Sermaye olumlu farkları, enflasyon düzeltmesi sonucu ortaya çıkan ve ödenmiş sermayenin güncellenmesiyle oluşan artış farklarıdır. İşlem adımları: 1. Enflasyon düzeltmesi: Ödenmiş sermaye tutarının düzeltilmesi sonucunda oluşan olumlu farklar bu hesaba alacak olarak kaydedilir. 2. İzleyen dönemler: Enflasyon oranının düşmesi sonucu taşıma işleminden kaynaklanan azalışlar bu hesabın borcuna kaydedilir. 3. Sermayeye ekleme: Olumlu farkların sermayeye eklenmesi durumunda, "500 Sermaye Hesabı"nın alacağına karşılık bu hesap borçlandırılır. Bu işlemler, kurumlar vergisi mükellefleri için vergisiz olarak yapılabilirken, gelir vergisi mükellefleri için işletmeden çekilen tutarlar gelir vergisine tabi tutulur.

Prof. Dr. Hakan Kara'nın grafiği, yıllık enflasyon ile dolandırıcılık arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktadır. Grafikte, enflasyonun arttığı yıllarda dolandırıcılık suçlarının toplam suçlar içindeki payının da arttığı görülmektedir.

Emekli aylıklarının farklı olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Hesaplama Yöntemleri: Emekli aylıkları, üç farklı dönemi kapsayan karmaşık bir hesaplama sistemine göre belirlenir: 1999 öncesi, 1999-2008 arası ve 2008 sonrası dönemler için farklı aylık bağlama oranları ve güncelleme katsayıları uygulanır. 2. Prim Gün Sayısı ve Kazanç: Aylık tutarı belirleyen temel kriterler, ortalama aylık/yıllık kazanç (prim matrahı veya prime esas kazanç) ve aylık bağlama oranı/katsayısıdır. 3. Enflasyon ve Zam Oranları: Emekli aylıklarına yapılan zam oranları her yıl değişebilir ve bu da aylık tutarlarında farklılık yaratır.

Yıllık TÜFE ve aylık TÜFE her ikisi de hesaplanır ve kullanılır. Aylık TÜFE, her ayın başında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanır. Yıllık TÜFE ise, bir yıl boyunca tüketici fiyatlarındaki değişimleri ölçerek, yıl sonundaki genel fiyat seviyesini belirler.

Mutlak ve nispi satın alma gücü paritesi (SGP) arasındaki fark, döviz kurlarının belirlenmesine yaklaşımlarında yatmaktadır. Mutlak SGP, iki ayrı ülkede, bir ürün grubunun (özellikle tüketici fiyat endeksinin, TÜFE) belirlenen kurda fiyatlarının eşitlenmesini ifade eder. Nispi SGP ise, iki farklı ülkede aynı ürün grubunun yıllar içinde fiyatlarındaki değişim hızının belirlenen kurda birbirine eşit olduğunu varsayar.

Yıllık enflasyon ve 6 aylık enflasyon farklı hesaplanır çünkü her biri farklı zaman dilimlerini kapsar. Yıllık enflasyon, bir yıl içindeki fiyat değişikliklerini ölçer ve genellikle TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) veya ÜFE (Üretici Fiyat Endeksi) gibi endeksler kullanılarak hesaplanır. 6 aylık enflasyon ise belirli bir altı aylık dönemdeki fiyat değişikliklerini ölçer ve bu hesaplama da yine TÜFE veya ÜFE endeksleri üzerinden yapılır.