Makroekonomi

GSYH (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla) ve GSMH (Gayri Safi Milli Hasıla) arasındaki temel fark, hesaplamada dikkate alınan coğrafi sınırlardır. - GSYH, sadece ülke sınırları içinde üretilen mal ve hizmetleri hesaba katar. - GSMH ise o ülkenin vatandaşlarının yurt içinde ve yurt dışında elde ettiği gelirleri içerir. Bu nedenle, GSMH bir ülkenin fiziksel sınırları içindeki ekonomik faaliyetleri değil, vatandaşlarının dünya genelindeki tüm ekonomik faaliyetlerini ölçer.

Enflasyonun en büyük nedenleri arasında dört ana faktör bulunmaktadır: 1. Talep Enflasyonu: Mal ve hizmet arzının, toplam talebin artış hızına ayak uyduramaması durumunda ortaya çıkar. 2. Maliyet Enflasyonu: Petrol ve gıda gibi emtia fiyatlarının yükselmesi veya doğal afetler gibi nedenlerle üretim maliyetlerinde artış yaşanması. 3. Para Arzı: Para arzının artması, yatırım ve tüketim harcamalarını artırarak fiyatlar üzerinde yukarı yönlü bir baskı oluşturur. 4. Enflasyon Beklentileri: Tüketici ve üreticilerin gelecekte fiyatların yükselmeye devam edeceği yönündeki beklentileri.

Ekonomik Takvim'de yer alan bazı veriler şunlardır: 1. Faiz Kararları: Merkez bankalarının açıkladığı faiz kararları ve değişiklikleri. 2. Enflasyon Verileri: Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ve Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE). 3. İstihdam Verileri: Tarım Dışı İstihdam, İşsizlik Oranları, Ortalama Saatlik Kazançlar. 4. Büyüme Verileri (GSYH): Yıllık ve çeyreklik periyotlarda açıklanan ekonominin büyüme hızı. 5. PMI Verileri: Satın Alma Yöneticileri Endeksi, ekonomilerin sektörlerdeki aktivitesini gösterir. 6. Perakende Satışlar: Tüketici harcamalarının gücü ve ekonomik büyüme etkisi. 7. Ticaret Dengesi: İhracat ve ithalat verileri, bir ülkenin ekonomik dengesi ve döviz kuru. 8. Jeopolitik ve Siyasi Olaylar: Savaş, doğal afetler, pandemi gibi ani ve güçlü tepkilere neden olan olaylar.

Kişi başına düşen milli gelir, bir ülkenin toplam milli gelirinin o ülkenin toplam nüfusuna bölünmesiyle hesaplanır. Formül: Kişi Başına Düşen Milli Gelir = Milli Gelir / Nüfus.

Ekonomi Koordinasyon Kurulu (EKK) toplantılarında genellikle aşağıdaki konular ele alınır: 1. Orta Vadeli Program (OVP): EKK toplantılarında OVP'deki politikalar ve makroekonomik çerçeve detaylı şekilde değerlendirilir. 2. Enflasyonla mücadele: Fiyat istikrarını sağlamak ve enflasyonun düşürülmesi için uygulanacak politikalar tartışılır. 3. Yapısal reformlar: Ekonomik ve sosyal alanlarda yapısal iyileşmeleri sağlayacak reform eylemleri üzerinde durulur. 4. Yatırım ve istihdam: Üretim, istihdam ve ihracat odaklı yatırımlar ile iş ve yatırım ortamı konuları değerlendirilir. 5. Finansal politikalar: Sermaye piyasaları, finansal okuryazarlık ve bankaların toplumsal yatırım notları gibi finansal konular ele alınır.

Ekonomi Koordinasyon Kurulu (EKK) toplantılarından sonra şu gelişmeler yaşanır: 1. Yapısal reformların hayata geçirilmesi: EKK, rekabet gücünü artırmak ve katma değerli üretimi temin etmek için sanayide dönüşüm, yeşil ve dijital dönüşüm gibi konularda reformları hızlandırır. 2. Ekonomi politikalarının güncellenmesi: Orta Vadeli Program'da (OVP) yer alan reform tedbirleri ve eylemler değerlendirilir ve güncellenir. 3. Yatırım ve istihdamın artırılması: Verimliliğe dayalı üretim, ihracat ve istihdamın artırılması için politikalar uygulanır. 4. Makro finansal istikrarın güçlenmesi: Kredi risk priminin düşmesi ve uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının not artırımları gibi gelişmelerle makro finansal istikrar pekiştirilir.

Serbest piyasa dolar kurunun yüksek olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Ekonomik Veriler: Enflasyon oranları, işsizlik verileri gibi makroekonomik göstergeler döviz kurlarını etkiler. 2. Siyasi Belirsizlikler: Seçim dönemleri ve ekonomik reform sürecindeki belirsizlikler, yatırımcıların kaygılarını artırarak dolar talebini yükseltir. 3. Uluslararası İlişkiler: ABD Merkez Bankası'nın (Fed) politika değişiklikleri ve faiz oranları gibi faktörler, Türk lirası üzerinde baskı oluşturabilir. 4. Spekülasyonlar: Döviz piyasası spekülatif işlemlere açıktır ve yatırımcıların kısa vadeli kar hedefleri doğrultusunda yaptıkları işlemler döviz kurlarını etkileyebilir. 5. Cari Açık: Bir ülkenin ithal ettiği ürün ve hizmetlere ödediği miktarın, ihraç ettiklerinden fazla olması döviz kurlarının artmasına yol açar.

Enflasyonun yükselmesi ve düşmesi çeşitli faktörlere bağlıdır: Enflasyonun Yükselmesi: 1. Talep Enflasyonu: Ekonomide üretilen ve ithal edilen mal ve hizmetlere olan talebin, üretim ve ithalat hacminden fazla olması fiyatları artırır. 2. Maliyet Enflasyonu: Üretim maliyetlerinin artması, işçi ücretleri, hammadde fiyatları veya döviz kurlarındaki yükseliş gibi nedenlerle ortaya çıkar. 3. Para Arzı: Para arzının artması, yatırım ve tüketim harcamalarını artırarak fiyatlar üzerinde yukarı yönlü bir baskı oluşturur. 4. Enflasyon Beklentileri: Tüketicilerin ve üreticilerin gelecekte fiyatların daha da artacağı yönündeki beklentileri enflasyonu tetikler. Enflasyonun Düşmesi (Deflasyon): 1. Üretim Artışı: Üretim kapasitelerinin genişlemesi ve arzın talebi karşılaması fiyatları düşürür. 2. Faiz Oranları: Merkez bankalarının faiz oranlarını yükseltmesi, borçlanma maliyetini artırarak tüketici harcamalarını ve yatırımları kısıtlar. 3. Döviz Kuru Politikaları: Döviz kurunun istikrarlı bir seviyede tutulması enflasyonu kontrol etmeye yardımcı olabilir.

GSYH (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla) ve GDP (Gross Domestic Product) aynı kavramı ifade eder. GSYH, bir ülkenin sınırları içinde belirli bir dönemde üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin toplam parasal değerini temsil eder.

2008 krizi, Türkiye'yi çeşitli alanlarda olumsuz etkiledi: 1. Ekonomik Büyüme: Kriz, Türkiye'nin ekonomik büyüme hızını yavaşlattı ve dış ticaret dengesini bozdu. 2. İşsizlik: İş gücü piyasasında işsizlik oranları arttı, özellikle genç ve eğitimli nüfus arasında iş bulma imkanları azaldı. 3. Bankacılık Sektörü: Mevduat çekilme riskleri ve kredi imkanlarının sınırlandırılması gibi durumlar, bankacılık sektörü üzerinde baskı oluşturdu. 4. Borsa: İMKB bileşik fiyat endeksi, krizle birlikte önemli ölçüde değer kaybetti. 5. Makroekonomik Göstergeler: Enflasyon ve faiz oranlarında dalgalanmalar yaşandı, bütçe açıkları arttı. Krizin etkileri, uluslararası işbirliğinin ve finansal reformların önemini ortaya koydu ve Türkiye'nin ekonomik politikalarını yeniden şekillendirmesine yol açtı.

Rusya'nın milli geliri, üç temel yöntemle hesaplanmaktadır: 1. Üretim Yöntemi: Ülkede bir takvim yılı içinde üretilen nihai mal ve hizmetlerin toplam değerini hesaplar. 2. Gelir Yöntemi: Üretim sürecine katılan faktörlerin (emek, sermaye, doğal kaynaklar) elde ettiği gelirleri toplar. 3. Harcama Yöntemi: Ülke ekonomisinde yapılan tüketim harcamaları, devlet harcamaları, yatırımlar ve dış ticaret dengesini göz önüne alır. Ayrıca, nominal ve reel milli gelir ayrımı da yapılır. Reel milli gelir, enflasyon etkisinden arındırılmış gerçek ekonomik büyümeyi gösterir.

LM ve Lm arasındaki fark şu şekildedir: - LM, IS-LM modeli olarak bilinen makroekonomik bir aracın kısaltmasıdır ve faiz oranları ile mal ve hizmet piyasasındaki ilişkiyi gösterir. - Lm ise lümen kelimesinin kısaltmasıdır ve fizikte birim zamanda bir kaynaktan çıkan ışık miktarı olan ışık akısının birimini ifade eder.

Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) üç ana yöntemle hesaplanır: 1. Üretim Yöntemi: Ekonomideki tüm sektörlerin ürettiği mal ve hizmetlerin toplam değerini hesaplar. 2. Harcama Yöntemi: Tüketim harcamaları, yatırımlar, devlet harcamaları ve net ihracat (ihracat eksi ithalat) gibi ekonomik aktiviteleri toplar. 3. Gelir Yöntemi: Üretim sürecinde oluşan gelirleri, yani işçi ücretleri, faizler, kira gelirleri ve kârları toplar. Formül olarak GSYH hesaplama: GSYH = Tüketim + Yatırım + Kamu Harcamaları + Net İhracat.

Altınkaynak döviz kurlarının farklı olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Piyasa Koşulları: Döviz kurları, arz ve talep dengesi ile belirlenir ve sürekli olarak değişir. 2. Ekonomik Faktörler: Faiz oranları, enflasyon oranları ve ekonomik veriler gibi makroekonomik göstergeler döviz kurlarını etkiler. 3. Jeopolitik Durum: Siyasi gelişmeler ve uluslararası ilişkilerdeki belirsizlikler döviz piyasalarında dalgalanmalara yol açar. 4. Merkez Bankası Politikaları: Merkez bankalarının para politikaları, döviz kurlarının seyrini doğrudan etkiler.

Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH), bir ülkenin sınırları içinde belirli bir dönemde üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin toplam parasal değerini ölçer. GSYH'nın ölçtüğü diğer önemli unsurlar şunlardır: - Tüketim: Haneler ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar tarafından yapılan özel harcamalar. - Yatırım: İşletmelerin sermaye malları, konut inşaatı ve envanter değişiklikleri için yaptığı harcamalar. - Kamu harcamaları: Devletin mal ve hizmetlere yönelik yaptığı harcamalar. - Net ihracat: Ülkenin ihracatı ile ithalatı arasındaki fark. GSYH, ekonominin genel sağlığını değerlendirmek ve ekonomik politikaları şekillendirmek için kullanılan hayati bir göstergedir.

Stagflasyon, kelime olarak "durgunluk" (stagnation) ve "enflasyon" (inflation) kelimelerinin birleşiminden oluşur ve bir ekonomide aynı anda yüksek enflasyon ve düşük büyüme hızının yaşandığı durumu ifade eder. Stagflasyonun temel özellikleri: - İşsizlik artar: Ekonomik büyümenin durması, iş gücü talebinin düşmesine neden olur. - Üretim azalır: Yatırımların azalması ve maliyetlerin yükselmesi üretimi düşürür. - Tüketici güveni azalır: Yüksek fiyatlar ve gelirlerin artmaması, tüketici harcamalarını düşürür. Stagflasyonun nedenleri arasında yanlış uygulanan para politikaları ve arz şokları yer alır.

Keynes'in temel görüşü, ekonominin kendi haline bırakıldığında otomatik olarak tam istihdamı sağlayamayacağıdır. Keynes'e göre, eksik istihdam ve işsizlik gibi sorunları çözmek için devletin makro politikalarla ekonomiye müdahale etmesi gerekmektedir. Ayrıca, Keynes toplam talebin ekonominin en önemli gücü olduğunu ve bu talebin artırılması gerektiğini savunmuştur.

Makro ve mikro arasındaki fark, odaklandıkları ölçek ve inceledikleri unsurlar bağlamında ortaya çıkar. - Makro: Genel ekonomik faktörlere odaklanır ve ulusal çapta büyük ölçekli değişkenleri inceler. - Mikro: Daha spesifik bir düzeyde, bireylerin ve firmaların davranışlarına odaklanır.

Ekonomik istikrar, bir ekonomide fiyatlar genel düzeyi, istihdam hacmi, ödemeler bilançosu, faiz oranları ve döviz kurları gibi değişkenlerin kararlı bir dengede olduğu, beklenmedik ve aşırı dalgalanmaların görülmediği durumdur. Bu durum, ekonomik büyümenin sürekli olmasını ve iç veya dış faktörlerin ekonomiye olumsuz etkiler yapmamasını ifade eder. Ekonomik istikrarı sağlamak için makroekonomik politikalar kullanılır ve bu politikalar genellikle para politikası, fiskal politika ve dış ticaret politikalarını içerir.