DevletTeşkilatı

Türk İdare Tarihi final konuları genellikle şu başlıkları içerir: Eski Türklerde yönetim yapısı. İlk Türk-İslam devletlerinde yönetim yapısı. Osmanlı Kuruluş Dönemi’nde yönetim yapısı. Osmanlı Klasik Dönemi’nde yönetim yapısı. Tanzimat Dönemi’nde (1839-1876) yönetim yapısı. II. Abdülhamid Dönemi’nde (1876-1908) yönetim yapısı. II. Meşrutiyet Dönemi’nde (1908-1918) yönetim yapısı. Cumhuriyet Dönemi’nde (1923-1960) yönetim yapısı. Bu konular, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi bölümünde okutulan Türk İdare Tarihi dersi kapsamında yer alır.

Vakanüvis, Osmanlı İmparatorluğu'nda devrin olaylarını yazmakla görevli resmî devlet tarihçisidir. Vakanüvislerin görevleri: Olayları kaydetmek. Kaynakları kullanmak. Devlet tarihini oluşturmak. Vakanüvislik, 17. yüzyılda resmî bir görev haline gelmiş ve 1909'dan saltanatın kaldırılmasına kadar devam etmiştir.

Merkezi yönetimin organları şunlardır: Cumhurbaşkanı. Bakanlar Kurulu. Bakanlıklar. Devlet Sekreterlikleri. Merkezdeki Yardımcı Kuruluşlar. Merkezi yönetim, başkent ve taşra teşkilatı olarak ikiye ayrılır. Başkent Teşkilatı. Taşra Teşkilatı.

Devlet Planlama Teşkilatı (DPT), 5 Ekim 1960 tarihinde kurulmuştur.

Cumhuriyet'in ilk yıllarında devlet teşkilatı, Atatürk İlkeleri doğrultusunda düzenlenmiştir. Bu ilkeler şunlardır: Cumhuriyetçilik: Devletin yönetim şeklinin cumhuriyet olması ve egemenliğin halkta olması. Halkçılık: Halkın halk tarafından, halk için idaresi; vatandaşlar arasında eşitlik ve dayanışma. Devletçilik: Ekonomik ve sosyal kalkınmanın devlet eliyle gerçekleştirilmesi. Laiklik: Devlet işlerinin dinden bağımsız olması ve vicdan hürriyetinin sağlanması. İnkılapçılık: Toplumun ihtiyaçları doğrultusunda çağın gerektirdiği yeniliklerin yapılması. Milliyetçilik: Milleti oluşturan unsurların dil, kültür ve ortak geçmiş olması; ırkçı ve ayrıştırıcı yaklaşımların reddedilmesi. Bu ilkeler, 1937 yılında anayasaya eklenerek Türkiye'nin temel ilkeleri haline gelmiştir.

KGM GYS (Görevde Yükselme Sınavı) sınavında aşağıdaki konulardan sorular sorulabilir: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu. 6001 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğünün Hizmetleri Hakkında Kanun. Resmi Yazışmalarda Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik. Sınavda ayrıca Anayasa, devlet teşkilatı, kamu maliyesi ve bütçe, ihale mevzuatı, imar mevzuatı, personel yönetimi, yönetim bilimi ve organizasyon, etik, verimlilik ve performans yönetimi, bilgi ve iletişim teknolojileri gibi konulardan da sorular gelebilir. Soruların tamamı, sınavın yapıldığı tarihe ve kurumun belirlediği konulara göre değişiklik gösterebilir.

Osmanlı devlet teşkilatının hangi padişah döneminde kurulduğuna dair farklı görüşler bulunmaktadır. Bazı görüşlere göre Osmanlı devlet teşkilatı, Orhan Bey döneminde kurulmuştur. Diğer bir görüşe göre ise devletin kuruluşu, 1302 yılında gerçekleşen Koyunhisar Muharebesi'nin kazanılmasıyla Mehmet Çelebi döneminde gerçekleşmiştir. Fatih Sultan Mehmet dönemi de teşkilat ve kurumsallaşma açısından önemli bir dönemdir. Osmanlı devlet teşkilatının tam olarak hangi padişah döneminde kurulduğuna dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır.

Osmanlı Devleti'nin aşiretten devlete geçiş süreci şu adımlarla gerçekleşmiştir: Kuruluş ve İlk Genişlemeler. Karesioğulları'nın İlhakı. Rumeli'ye Geçiş. Toprak Genişlemesi. Bu süreç, Osmanlı'nın aşiret yapısından çıkıp, yazılı hukuk kurallarını uygulayan ve farklı etnik yapıları yöneten bir devlet haline gelmesini sağlamıştır.

Merkezi idarenin taşra teşkilatı şu birimlerden oluşur: İl idaresi. İlçe idaresi. Bucak idaresi. Bölgesel örgütler. Bu birimler, merkezi idarenin taşradaki uzantısı olup, aynı devlet tüzelkişiliğinin içerisinde yer alırlar.

Abdullah Efendi'nin layihası, Abdullah Efendi tarafından 1792 yılında III. Selim'in isteği üzerine hazırlanan ve devletin askeri, iktisadi, siyasi, mali, dini ve ilmi durumuyla ilgili yapılması gerekli ıslahatları içeren rapordur. Abdullah Efendi'nin layihasının bazı özellikleri: Yazar: İlmiye sınıfından olan Abdullah Efendi. İçerik: Askeri, ilmi, mali ve idari konulardaki tespit ve teklifler. Biçim: 9 bend ve bir hatimeden oluşur. Etkisi: Hem kendi zamanında hem de sonraki dönemlerde önemli sayılmış ve uygulanmaya çalışılmıştır. Abdullah Efendi'nin layihası dışında, Osmanlı tarihinde birçok layiha hazırlanmıştır.

Hayır, Kentsel Dönüşüm Genel Müdürlüğü ve Kentsel Dönüşüm Daire Başkanlığı aynı değildir. Kentsel Dönüşüm Genel Müdürlüğü, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na bağlı Kentsel Dönüşüm Başkanlığı'nın bir parçasıdır. Kentsel Dönüşüm Daire Başkanlığı ise İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel İyileştirme Dairesi Başkanlığı'nın bir birimidir.

Salih Bey, farklı dönemlerde çeşitli kalemlerde görev yapmıştır: Selanik Askeri Lisesi ve Harp Okulu: Salih Bey, bu kurumlarda jandarma sınıfında eğitim almıştır. Posta ve Telgraf Nezâreti: Salih Zeki Bey, burada Fen Kalemi'nde mühendis olarak görev yapmış, ardından müdür muavini ve muayene komisyonu üyesi olmuştur. Darüşşafaka: Telgraf dersleri vermiştir. Paris Yüksek Telgrafçılık Okulu: Eğitimini tamamladıktan sonra bu okulda derslerine devam etmiştir. Ecole des Ponts et Chaussées ve Collège de France: Bu okullarda derslere katılmıştır. TBMM: Dilekçe ve Milli Savunma komisyonlarında üyelik yapmıştır. Ayrıca, Salih Bozok adlı bir başka kişi de Cumhurbaşkanlığı Yaveri olarak görev yapmıştır.

Osmanlı Devleti'nde devlet teşkilatı şu şekildeydi: Hükümdar. Divan-ı Hümayun. Vezir-i Azam (Sadrazam). Vezirler. Kazasker. Defterdar. Nişancı (Tuğracı). Osmanlı Devleti, 1839 Tanzimat Fermanı ile kanunun üstünlüğünü kabul etmiş, 1876’da meşruti yönetime geçerek halkın da yönetime katılmasını sağlamıştır.

Cumhuriyet döneminde devlet teşkilatı şu şekildeydi: Yönetim Şekli: 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet'in ilanıyla, yönetim şekli cumhuriyet olarak belirlenmiş ve devlet başkanlığı cumhurbaşkanı organına bağlanmıştır. Anayasa: 1924 Anayasası kabul edilmiş, bu anayasada güçler ayrılığı ilkesi benimsenmiştir. Bakanlıklar: Cumhuriyetin ilk hükümetinde 12 olan bakan ve bakanlık sayısı, zamanla artmıştır. Hükümet Sistemi: 1920 tarihli kanunla "meclis hükümeti sistemi" benimsenmiş, 1923 yılında ise "kabine sistemi"ne geçilmiştir. Laiklik: 1928 yılında anayasadan "Devletin dini İslam'dır" maddesi çıkarılmış, 1937 yılında ise Atatürk ilkeleri anayasaya dahil edilmiştir. Yerinden Yönetim: Kamu yönetimi, merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına göre örgütlenmiştir.

Abdülkadir Donuk'un eski Türklerde devlet teşkilatı üzerine yayınlanan doktora tezi, "Türklerde Devlet ve Teşkilatı" başlıklı olup, 1978 yılında tamamlanmıştır. Bu tez, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Umumi Türk Tarihi Kürsüsü'nde hazırlanmıştır.

Genel olarak devlet teşkilatı ile ilgili bazı sorular: Boş bırakılan yere getirilecek ifade: "........ ilkesi, devlet organları arasında üstünlük sıralaması anlamına gelmez. Belli devlet yetki ve görevlerinin kullanılmasından ibaret olup bununla sınırlı, medeni bir iş bölümü ve işbirliği olduğunu anlatır". Doğru cevap: Güçler ayrılığı. Yanlış ifade: "Yargı yetkisi Cumhurbaşkanı adına mahkemelerce kullanılır". Doğru cevap: "Hakimler; anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdani kanaatlerine göre hüküm verirler". Açıklama: Genel yönetimin üstlendiği kamu hizmetlerini yerine getirmekle görevli olan bakanlıkların düzenlenmesinde uyulması zorunlu olan ve kanunda tek tek sayılmış olan ilkeler nelerdir? Doğru cevap: "İdarenin bütünlüğü; etkili bir idare, işbölümü, kontrol ve koordinasyon sağlanması; görev çakışması ve israftan kaçınılması". Açıklama: "Ülkemizde ... temel yönetsel görevleri genel (merkezi) yönetimi oluşturan kuruluşlarca yürütülür. Genel yönetimin merkez örgütü, Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Bakanlar Kurulu, Bakanlıklar ve Bakanlardan oluşur. Genel yönetim, üzerine aldığı hizmetleri ... ekonomik ve toplumsal koşullara, ülkenin coğrafya durumuna göre yürütmek için ... örgütlenmiştir". Doğru cevaplar: Boş 1: Devletin. Boş 2: Hizmetin gereklerine. Boş 3: Taşrada.

Divan-ı İnşa (Divan-ı Tuğra) şu işleri yapar: 1. Devletin iç ve dış yazışmalarını idare eder ve belgelerin hazırlanmasını sağlar. 2. Menşur, tevkî‘, ferman ve emirnâmelere sultanın tuğrasını çeker. 3. Yazılan her emirnâmeyi, mektubu ve muhabereyi kontrol eder. 4. Vezirden sonraki en büyük devlet memurudur ve niyâbet-i vezâret görevini de yerine getirebilir. Ayrıca, Selçuklularda Divan-ı İnşa, atamalar ve yazışmalar ile de ilgilenirdi.

Türkiye Cumhuriyeti (T.C.) idari teşkilat şeması, merkezi yönetim ve yerinden yönetim olmak üzere ikiye ayrılır. Merkezi yönetim, başkent teşkilatı ve taşra teşkilatından oluşur. Başkent teşkilatı: Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlıklardan oluşur. Taşra teşkilatı: İl ve ilçelerden meydana gelir. Yerinden yönetim, yer yönünden yerinden yönetim kuruluşları ve hizmet yönünden yerinden yönetim kuruluşlarından oluşur. Yer yönünden yerinden yönetim kuruluşları: İl özel idaresi, belediye idaresi ve köy idaresi. Hizmet yönünden yerinden yönetim kuruluşları: Üniversiteler, TRT, TÜBİTAK, SGK, Orman Genel Müdürlüğü gibi kamu kurumları ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları. T.C. idari teşkilat şemasına şu sitelerden ulaşılabilir: sinavtime.com; ahmetfidan.com.

Türkiye Cumhuriyeti devlet teşkilatı, aşağıdaki organlardan oluşur: Yasama organı: Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM). Yürütme organı: Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu. Yargı organı: Bağımsız mahkemeler. Ayrıca, merkezi yönetim ve yerinden yönetim organları da bulunmaktadır. Merkezi yönetim: Cumhurbaşkanı, başbakan, bakanlar kurulu ve bakanlıklardan oluşur. Yerinden yönetim: İl, ilçe ve bucak yönetimleri ile bölge yönetimlerinden oluşur.

Devlet teşkilatı, bir devletin işleyişini sağlayan anayasal ve yasal kurumlar bütünüdür. Türkiye Cumhuriyeti'nde devlet teşkilatı, yasama, yürütme ve yargı olmak üzere üç ana kuvvetten oluşur: Yasama organı. Yürütme organı. Yargı organı. Ayrıca, devlet teşkilatında merkezi yönetim ve yerinden yönetim esasları da bulunur. Merkezi yönetim. Yerinden yönetim.