Deney

Lorenz Kaz Deneyi, Avusturyalı bilim adamı Konrad Lorenz tarafından kaz yavrularının bağlanma (imprinting) sürecini incelemek amacıyla yapılan bir deneydir. Deneyin yapılışı: 1. Lorenz, kuluçka makinesinde yumurtadan çıkan kaz yavrularını aldı ve ilk birkaç saatlerini bir kaz yerine kendisiyle geçirmelerini sağladı. 2. Yavrular, yumurtadan çıktıktan üç gün sonra Lorenz'i anneleri sanarak peşinden gittiler, ancak ebeveyn kazları tanımadılar. 3. Lorenz, bu deneyde kaz yavrularını iki gruba ayırarak bir grup kaz annesiyle, diğer grup ise kendisiyle ilişkilendirdi ve daha sonra bu grupları karıştırarak kazların kimi takip edeceklerini gözlemledi. Bu deney, kazlarda bağlanma için kritik bir dönemin var olduğunu ve bu sürecin geri döndürülemez olduğunu gösterdi.

Miller-Urey deneyi, inorganik moleküllerden organik moleküllerin oluşabileceğini kanıtladı. Bu deney, 1953 yılında Amerikalı kimyager Stanley Miller ve danışmanı Harold Urey tarafından, ilkel Dünya atmosferinin koşullarını simüle ederek gerçekleştirildi. Bu bulgular, yaşamın kimyasal kökenlerine dair önemli bir adım olarak kabul edildi ve abiyogenez hipotezini destekledi.

Bulutların oluşumu ile ilgili yapılabilecek iki etkinlik şunlardır: 1. Kavanozda Bulut Deneyi: Bu deney için gerekli malzemeler: küçük bir kavanoz, yarım litre su, 3 yemek kaşığı tel şehriye ve 1 adet alka seltzer tablet. - Kavanoza 3/4 oranında dolu olacak kadar su koyun. - Tel şehriyeden bir tutam alıp kavanoza ekleyin ve gözlemleyin. - Kavanoza alka seltzer tableti atıp, kapağını kapatın. - Kavanozdaki şehriyelerin hareketlerini gözlemleyin. Bu deneyde, bulut hareketlerinin bir benzeri yapılmıştır. 2. Şeffaf Poşet ile Su Döngüsü Deneyi: Bu deney için şeffaf bir poşetin üzerine deniz, güneş, bulut ve yağmur damlaları çizin ve oklarla döngüyü belirtin. - Poşetin içine biraz su koyun ve ağzını bantlayarak güneş gören bir yere asın. - Birkaç saat sonra poşetin içi nemlenecek ve nemin arttığı yerlerde damlacıklar oluşacaktır. Bu deney, çocuklara suyun buharlaşarak bulutları nasıl oluşturduğunu ve yağmur damlalarına dönüştüğünü gösterir.

Okul öncesi volkan deneyi yapmak için gerekli malzemeler: 1 adet küçük plastik şişe; 1 su bardağı sirke; 2 yemek kaşığı karbonat; Gıda boyası (isteğe bağlı); Alüminyum folyo veya kil (volkanın dış yüzeyi için). Yapılışı: 1. Hazırlık: Geniş bir tepsi veya tabağı çalışma alanına yerleştirin ve plastik şişeyi tepsinin ortasına koyun. 2. Volkanın Dış Yüzeyini Oluşturma: Plastik şişenin etrafını alüminyum folyo veya kil ile kaplayarak volkanın dış yüzeyini oluşturun. 3. Sirke Ekleme: Plastik şişenin içine 1 su bardağı sirkeyi dikkatlice dökün. 4. Karbonatı Hazırlama: 2 yemek kaşığı karbonatı küçük bir kağıt parçasına veya peçeteye sararak bir paket oluşturun. 5. Patlamayı Başlatma: Karbonat paketini hızlıca şişenin içine bırakın ve hemen şişenin ağzını kapatın.

Atık su maketi yapmak için aşağıdaki adımları izlemek gerekmektedir: 1. Projenin İncelenmesi: Atık su arıtma sürecinin tüm aşamalarını içeren ayrıntılı bir proje hazırlanmalıdır. 2. Materyallerin Seçimi: Modelin yapımında kullanılacak uygun malzemeler belirlenmelidir. 3. Modelin Oluşturulması: Seçilen malzemeler kullanılarak atık su arıtma tesisi modeli oluşturulmalıdır. 4. Deney ve Sunum: Model denenerek ön hazırlık yapılmalı ve ardından sınıfta veya ilgili platformda sunulmalıdır. Modelde yer alması gereken temel unsurlar: - Ekranlar: Büyük nesneleri ve kumu ayırmak için. - Çökeltme Tankları: Katı organik atıkları ayırmak ve çamuru toplamak için. - Havalandırma Odaları: Bakterilerin çamur parçacıklarını parçalaması için. - Kum Filtresi: Kalan kirletici partikülleri gidermek için.

Uzama ve kuvvet grafiği çizmek için aşağıdaki adımları izlemek gereklidir: 1. Koordinat sistemi çizilir: X eksenine (yatay) kuvvet, y eksenine (dikey) ise uzama değerleri yazılır. 2. Eksenler bölmelendirilir: Her iki eksen de farklı aralıklarla bölmelendirilebilir, önemli olan bu bölmelendirmenin kendi içinde eşit olmasıdır. 3. Veri noktaları belirlenir: Deney sonucu elde edilen, birbirinin karşılığı olan değerler tespit edilir. 4. Noktalar birleştirilir: Veri noktalarına en iyi uyan doğrusal çizgi çizilir ve bu çizgi grafik üzerinde gösterilir. Bu şekilde elde edilen grafik, kuvvetin uzama miktarı ile nasıl değiştiğini gösterir.

Kum koni deneyi, en büyük dane boyutu 50 mm ve daha küçük olan zeminler için uygundur.

Peçete ve su deneyi, havanın basıncını ve varlığını göstermek için yapılır. Deneyin yapılışı şu şekildedir: 1. Kuru bir peçete buruşturularak boş bir bardağın içine konur. 2. Bardak, ters çevrilip su dolu bir kaba batırılır. 3. Sonuç olarak, peçetenin ıslanmadığı gözlemlenir. Bunun sebebi, bardağın içindeki havanın suyun peçeteye ulaşmasını engellemesi ve böylece peçetenin ıslanmamasıdır.

pH 0-14 kağıt kullanımı şu adımlarla gerçekleştirilir: 1. Sıvıyı Hazırlayın: pH değerini ölçmek istediğiniz sıvıyı bir kaba koyun. 2. Kağıdı Daldırın: pH kağıdını sıvının içine kısa bir süre daldırın, genellikle birkaç saniye yeterlidir. 3. Renk Değişimini Gözlemleyin: Kağıdı sıvıdan çıkarın ve hemen üzerindeki renk değişikliğine bakın. 4. Skala ile Karşılaştırın: Kağıdın renk değişimini, üzerinde basılı olan renk skalası ile karşılaştırarak sıvının pH seviyesini belirleyin. Bu yöntem, sıvının asidik veya alkali olup olmadığını hızlı ve pratik bir şekilde tespit etmenizi sağlar.

Turnusol kullanımı, kimyasal deneylerde çözeltilerin asitliğini veya bazlığını belirlemek için yapılır. Kullanım adımları: 1. Turnusol kağıdını ıslatmak: Gazların pH'ını ölçmek için turnusol kağıdını damıtılmış suyla nemlendirin. 2. Kağıdı çözeltiye damlatmak: Renkli kısmı çözeltiye hafifçe daldırın. 3. Renk değişimini gözlemlemek: Turnusol kağıdı, asitle temas ettiğinde kırmızı, bazla temas ettiğinde ise mavi renk alır. Turnusol, sadece yaklaşık bir pH göstergesi sağlar ve sayısal bir değer vermez.

Kuvvet deneylerinde kullanılan bazı temel malzemeler şunlardır: 1. Sarmal yay: Kuvvetin cisimlerde şekil değiştirme etkisini gözlemlemek için kullanılır. 2. Çakıl taşı ve bez torba: Kuvvetin karşılaştırılması deneylerinde kullanılır. 3. Dinamometre: Kuvvetin büyüklüğünü ölçmek için kullanılan bir alettir, esnek yaylardan yapılır. 4. Ağırlık takımı: Kuvvetin ölçülmesinde dinamometre ile birlikte kullanılır. 5. İp ve tebeşir: Kuvvetin etkilerini işaretlemek için yazı tahtasında kullanılır. Bu malzemeler, kuvvet ve hareket kavramlarını eğlenceli ve öğretici deneylerle keşfetmek için de kullanılabilir.

Milgram deneyinde, katılımcıların %65'i (üçte ikisi) en yüksek seviye olan 450 volta kadar itaat etti.

9. sınıf kimya ders kitabı sayfa 23'te "Alüminyum Folyonun Hangi Tarafını Kullanalım?" adlı deney yer almaktadır. Bu deneyde, alüminyum folyonun parlak ve mat taraflarının kullanımı arasındaki farklar incelenmektedir.

"İnsan Kırkayak 3" filmi, Tom Six'in ünlü üçlemesinin son filminde, bir hapishanede geçen olayları konu alır. Filmde, kötü şöhretli bir cezaevi müdürü, kurumdaki sorunlara çare bulmak amacıyla beş yüz kişiden oluşan bir insan kırkayak yaratmayı planlar.

Su ve tuz karıştırıldığında tuzlu su oluşur.

Su döngüsü deneyini gerçekleştirmek için gerekli malzemeler şunlardır: 1. Kilitli poşet. 2. Bir bardak su. 3. Yapışkan bant. 4. Gıda boyası (isteğe bağlı). 5. Tatlı kaşığı (suyu karıştırmak için). Ayrıca, geniş bir cam kavanoz, toprak, küçük bitkiler veya yosun, plastik streç film ve lastik bant kullanarak da basit bir su döngüsü modeli yapabilirsiniz.

Toriçelli deneyinde sıvının yoğunluğu artarsa, borudaki sıvı yüksekliği azalır.

Ses yayılması ortam testi, sesin farklı maddesel ortamlarda nasıl yayıldığını tahmin etme ve bu tahminleri deneylerle doğrulama sürecidir. Temel adımlar: 1. Tahmin Oluşturma: Sesin katı, sıvı ve gaz ortamlarda yayılıp yayılmayacağını ve hızını tahmin etme. 2. Deney Planlama: Ses kaynağı (telefon, zil, saat vb.) ve ortamı (hava, su, katı bir yüzey) seçme, sesi gözlemleyebilecek bir düzenek kurma. 3. Gözlem ve Ölçüm: Her bir ortamda sesin varlığını ve iletim hızını ölçme. 4. Sonuçları Değerlendirme: Katı ve sıvı ortamlarda sesin havaya kıyasla daha hızlı veya daha net iletilip iletilmediğini analiz etme.

Zimbardo'nun Hapishane Deneyinde Etik İhlalleri şunlardır: 1. Katılımcıların Çekilme Hakkının Kısıtlanması: Katılımcılar, deneyden istedikleri zaman çekilme hakkına sahip olmalarına rağmen, deneyin kurgusal yapısı buna izin vermemiştir. 2. Mahkumların Maruz Kaldığı Acımasız Koşullar: Deneyde mahkumlar, yoğun psikolojik çöküntü, stres ve aşağılanma gibi etik dışı muamelelere maruz kalmışlardır. 3. Araştırmacının Tarafsızlığının Zedelenmesi: Zimbardo'nun hem araştırmacı hem de hapishane müdürü rolünü üstlenmesi, objektif kararlar almasını zorlaştırmıştır. 4. Bilgilendirilmiş Onam Eksikliği: Katılımcılara, deney sırasında olabilecekler tam olarak açıklanmamış, bu da etik kurallara aykırı bulunmuştur.

Kontrol denemesi, bir hipotezi kanıtlamak veya çürüterek yenisini kurmak için yapılır. Kontrol denemesinde ayrıca, bilimsel çalışma yönteminin en önemli parçası olan, araştırılan faktörlerden birinin değiştirilip diğerlerinin sabit tutulması sağlanır.