CezaMuhakemesi

CMK 103, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 103. maddesini ifade eder. CMK 103'ün temel hükümleri: Cumhuriyet savcısı, şüphelinin adli kontrol altına alınarak serbest bırakılmasını sulh ceza hâkiminden isteyebilir. Soruşturma evresinde cumhuriyet savcısı, tutuklamanın gereksiz olduğu kanısına varırsa şüpheliyi re’sen serbest bırakabilir. Kovuşturmaya yer olmadığı kararı verildiğinde şüpheli serbest kalır.

Uzlaşma yönetmeliği, farklı alanlarda uzlaşma süreçlerini düzenleyen yasal metinlerdir. İşte iki örnek: 1. Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliği: 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 253, 254 ve 255. maddelerinde düzenlenen uzlaştırmanın uygulama alanını, uzlaştırmacıların niteliklerini, eğitimini, görev ve sorumluluklarını, denetimlerini ve uzlaştırma süreçlerini kapsar. 2. Türkiye Barolar Birliği Uzlaşma Sağlama Yönetmeliği: 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu'nun 35/A maddesi hükmüne göre, taraflar arasındaki uyuşmazlıkların uzlaşma yöntemiyle çözümünü düzenler. Ayrıca, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'na göre tarhiyat sonrası uzlaşmayı düzenleyen bir Uzlaşma Yönetmeliği de bulunmaktadır.

Doğrudan doğruyalık ve doğrudanlık kavramları, yargılama süreçlerinde farklı anlamlar taşır: Doğrudan Doğruyalık (Vasıtasızlık): Hâkimin, delillerle doğrudan temas kurarak karar vermesini ifade eder. Bu ilke, iki farklı boyutta ele alınır: Şekli Doğrudan Doğruyalık: Hâkimin, delilleri bizzat değerlendirmesi ve araya başka bir hâkim veya mahkeme girmeden karar vermesi gerektiğini belirtir. Maddi Doğrudan Doğruyalık: Hâkimin, ispatı gereken konuya en yakın delilleri kullanmasını gerektirir. Doğrudanlık: Yargılamanın kesintisiz ve yüz yüze yapılmasını ifade eder. Dolayısıyla, doğrudan doğruyalık, doğrudanlığın bir alt unsuru olarak, hâkimin delilleri doğrudan değerlendirmesini; doğrudanlık ise yargılamanın genel olarak kesintisiz ve yüz yüze yapılmasını kapsar.

Tabu, "yasak ile korunan" anlamına gelir.

CMK 289/1-h, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 289. maddesinin birinci fıkrasının "h" bendini ifade eder. CMK 289. madde, temyiz başvurusunda dile getirilmiş olsun ya da olmasın, bazı hallerde hukuka kesin aykırılığın var sayılacağını düzenler.

Katılan ve katılma talebi arasındaki fark şu şekildedir: - Katılan, ceza muhakemesinde, kovuşturma evresinde mağdur veya suçtan zarar gören kişi olarak davaya dahil olan ve aktif bir rol üstlenen kişidir. - Katılma talebi, bu kişilerin davaya dahil olmak için mahkemeye başvurmasıdır. Özetle: - Katılan, mahkeme tarafından davaya katılma izni verilmiş kişidir. - Katılma talebi, bu izni almak için yapılan başvurudur.

CMK arama kararı, Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) kapsamında, bir suç işlemek veya buna iştirak ya da yataklık etmek şüphesi altında bulunan kişilerin, saklananın, şüphelinin, sanığın veya hükümlünün yakalanması ve suçun iz, eser, emare veya delillerinin elde edilmesi amacıyla verilen arama kararını ifade eder. Arama kararı verilebilmesi için gerekli koşullar: Aramanın nedenini oluşturan somut delillere dayalı kuvvetli şüphe. Arama yapılacak yerde aranan kişi veya eşyaların bulunduğunun şüphesi. Arama kararı vermeye yetkili merciler: Hakim. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı. Cumhuriyet savcısına ulaşılamadığı takdirde kolluk amiri. Konut, iş yeri ve kamuya açık olmayan kapalı alanlarda arama, sadece hakim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının yazılı emri ile yapılabilir.

CMK 256, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun "Başvuru" başlıklı 256. maddesini ifade eder. Bu madde iki fıkradan oluşur: 1. Birinci fıkra: Müsadere kararı verilmesi gereken hallerde, kamu davası açılmamış veya açılmış olup da esasla beraber bir karar verilmemişse, Cumhuriyet savcısı veya katılan, davayı görmeye yetkili mahkemeye başvurabilir. 2. İkinci fıkra: Kamu davası açılmış olup da iade edilmesi gereken eşya veya malvarlığı değerleri ile ilgili olarak esasla birlikte bir karar verilmemişse, mahkeme re'sen veya ilgililerin istemi üzerine bunların iadesine karar verir.

CMK (Ceza Muhakemesi Kanunu) 326. maddenin son fıkrası, kazanılmış hak ilkesine ilişkindir. Bu fıkra şu şekildedir: > "Bozma öncesi ilk hükümde sonuç ceza; TCK’nun 81, 35, 29, 62. maddeleri uyarınca; 6 yıl 10 ay 15 gün hapis olması gerekirken, hatalı hesaplama sonucu 6 yıl 9 ay 15 gün hapis olarak hükmolunduğundan ve aleyhe temyiz de bulunmadığından, kazanılmış hak olduğu gözetilmeyerek, CMK`nun 326/son. maddesi uyarınca; sonuç cezanın 6 yıl 9 ay 15 gün hapis olarak hükmolunması gerektiği gözetilmeyerek cezanın yazılı şeklide 6 yıl 10 ay 15 gün hapis olarak gösterilmesi,". CMK 326. maddenin tamamı ise şu şekildedir: > "Bağlantılı davalarda giderler MADDE 326 – (1) Birden çok suçtan dolayı aleyhinde kovuşturma yapılmış olan kimse, bunların bir kısmından mahkûm olmuş ise, beraat ettiği suçların duruşmasının gerektirdiği giderleri ödemekle yükümlü değildir. (2) İştirak halinde işlenmiş bir suç nedeniyle mahkûm edilmiş olanlara, sebebiyet verdikleri yargılama giderleri ayrı ayrı yükletilir".

CMK 253, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 253. maddesini ifade eder ve uzlaştırma kurumunu düzenler. Uzlaştırma, belirli suç tiplerinde, şüpheli veya sanık ile mağdur veya suçtan zarar görenin bir araya gelerek, mağdurun zararını gidermesi veya belirlenen bir edimi yerine getirmesi yoluyla uyuşmazlığı sona erdirmeyi amaçlayan bir ceza muhakemesi kurumudur. CMK 253. madde kapsamında uzlaştırmaya tabi suçlar arasında şunlar bulunur: Kasten yaralama (TCK 86 ve 88. maddeler, 86/3 hariç); Taksirle yaralama (TCK m.89/1-2-3-4); Tehdit (TCK m.106/1. fıkra 2. ve 3. cümle); Konut dokunulmazlığının ihlali (TCK m.116/1-2-4); İş ve çalışma hürriyetinin ihlali (TCK m.117/1 ve 119/1-c); Kişilerin huzur ve sükununu bozma (TCK m.123). Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar ve kasten öldürme gibi ağır suçlar uzlaştırma kapsamı dışındadır.

Evet, katılma yoluna başvuran taraf istinafa cevap verebilir. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 348. maddesine göre, istinaf dilekçesi kendisine tebliğ edilen taraf, başvurma hakkı bulunmasa veya başvuru süresini geçirmiş olsa bile, vereceği cevap dilekçesi ile istinaf yoluna başvurabilir.

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) 289. maddesi, temyiz dilekçesi veya beyanında gösterilmiş olmasa da aşağıda yazılı hallerde hukuka kesin aykırılık olduğunu belirtir: Mahkemenin kanuna uygun olarak teşekkül etmemiş olması. Hâkimlik görevini yapmaktan kanun gereğince yasaklanmış hâkimin hükme katılması. Geçerli şüphe nedeniyle hakkında ret istemi öne sürülmüş olup da bu istem kabul olunduğu hâlde hâkimin hükme katılması veya bu istemin kanuna aykırı olarak reddedilip hâkimin hükme katılması. Mahkemenin kanuna aykırı olarak davaya bakmaya kendini görevli veya yetkili görmesi. Cumhuriyet savcısı veya duruşmada kanunen mutlaka hazır bulunması gereken diğer kişilerin yokluğunda duruşma yapılması. Duruşmalı olarak verilen hükümde açıklık kuralının ihlal edilmesi. Hükmün 230. madde gereğince gerekçeyi içermemesi. Hüküm için önemli olan hususlarda mahkeme kararı ile savunma hakkının sınırlandırılmış olması. Hükmün hukuka aykırı yöntemlerle elde edilen delile dayanması. CMK'nın 297. maddesi ise temyiz dilekçesinin tebliği ve cevabı, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının görevini düzenler: Temyiz istemine ilişkin dilekçe, karşı tarafa tebliğ edilir ve karşı tarafın iki hafta içinde yazılı cevap verme hakkı vardır. Cevap süresi geçtikten sonra dosya, bölge adliye mahkemesi tarafından Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir. Başsavcılık tarafından düzenlenen tebliğname, hükmü temyiz eden veya aleyhine sonuç doğurabilecek taraflara tebliğ edilir ve bu taraflar iki hafta içinde yazılı cevap verebilir. Tebligatlar, dava dosyasında yer alan son adreslere yapılmakla geçerli olur.

Evet, son sözün sanığa verilmesi zorunludur. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun "Delillerin tartışılması" başlıklı 216. maddesinin 3. fıkrasına göre, hükümden önce son söz, hazır bulunan sanığa verilir. Bu kural, sanığın savunma hakkını kullanması için tanınmış kişisel ve sıkı sıkıya bağlı bir hak olarak kabul edilir.

CMK'nın 251 ve 252. maddeleri, basit yargılama usulünü düzenler. CMK madde 251: Asliye ceza mahkemesinin, iddianamenin kabulünden sonra, adli para cezasını ve/veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verebileceğini belirtir. Sanık, mağdur ve şikâyetçinin beyan ve savunmalarını on beş gün içinde yazılı olarak bildirmelerinin isteneceğini ve duruşma yapılmaksızın hüküm verilebileceğini ifade eder. Mahkûmiyet kararı verilirse sonucun dörtte bir oranında indirileceğini ve belirli durumlarda hapis cezasının seçenek yaptırımlara çevrilebileceğini veya ertelenebileceğini belirtir. CMK madde 252: 251. madde uyarınca verilen hükümlere karşı itiraz edilebileceğini ve süresi içinde itiraz edilmeyen hükümlerin kesinleşeceğini açıklar. İtiraz üzerine hükmü veren mahkemenin duruşma açarak genel hükümlere göre yargılamaya devam edeceğini belirtir. Basit yargılama usulü, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı gibi durumlarda veya soruşturma ya da kovuşturmanın izne veya talebe bağlı olduğu suçlarda uygulanmaz.

Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) kapsamında ek savunma süresi, fiilin hukuki niteliğinin değişmesi veya cezanın artırılmasını ya da güvenlik tedbirlerinin uygulanmasını gerektiren hallerin ortaya çıkması durumunda başlar. Bu durumlarda mahkeme, sanığa ek savunma hakkı olduğunu bildirir ve savunma hazırlayabilmesi için süre isteyip istemediğini sorar. CMK'da ek savunma için verilecek sürenin ne kadar olması gerektiği açıkça belirtilmemiştir.

Veli Özer Özbek'in "Pratik Çalışma Kitabı - II (Ceza Muhakemesi Hukuku)" adlı kitabının 2025 yılı itibarıyla en son baskısı 19. baskıdır. Kitap, Eylül 2024 tarihinde yayımlanmıştır.

Adli kontrol için kuvvetli suç şüphesi gereklidir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) 100. maddesine göre, tutuklama sebebi kabul edilen durumların varlığı halinde adli kontrol uygulanabilir. Bu durumlar şunlardır: şüphelinin kaçma riski taşıması; delilleri yok etme, gizleme ya da değiştirme ihtimali; tanıklara veya mağdurlara baskı yapma gibi suç unsurlarını etkileyebilecek davranışların olması. Adli kontrol tedbirinin uygulanabilmesi için, şüpheli ya da sanığın suç işlemiş olduğuna dair kuvvetli şüpheyi ortaya koyan somut delillere dayanılması gerekir.

Yargılamanın yenilenmesi geriye yürümez. Yargılamanın yenilenmesi, kesinleşen kararlara karşı gidilebilen olağanüstü bir kanun yoludur ve sadece kesin hükümle sonuçlanmış uyuşmazlıklar için geçerlidir. Ancak, yargılamanın yenilenmesi sonucunda beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilirse, önceki mahkumiyet kararının kısmen veya tamamen infaz edilmesi nedeniyle kişinin uğradığı maddi ve manevi zararlar tazmin edilir.

CMK'nın 289. maddesi, hukuka kesin aykırılık hâllerini düzenler: Mahkemenin kanuna uygun olarak teşekkül etmemiş olması; Hâkimlik görevini yapmaktan kanun gereğince yasaklanmış hâkimin hükme katılması; Geçerli şüphe nedeniyle hakkında ret istemi öne sürülmüş olup da bu istem kabul olunduğu hâlde hâkimin hükme katılması veya bu istemin kanuna aykırı olarak reddedilip hâkimin hükme katılması; Mahkemenin kanuna aykırı olarak davaya bakmaya kendini görevli veya yetkili görmesi; Cumhuriyet savcısı veya duruşmada kanunen mutlaka hazır bulunması gereken diğer kişilerin yokluğunda duruşma yapılması; Duruşmalı olarak verilen hükümde açıklık kuralının ihlâl edilmesi; Hükmün 230. madde gereğince gerekçeyi içermemesi; Hüküm için önemli olan hususlarda mahkeme kararı ile savunma hakkının sınırlandırılmış olması; Hükmün hukuka aykırı yöntemlerle elde edilen delile dayanması. CMK'nın 290. maddesi ise, sanığın yararına olan hukuk kurallarına aykırılığın, sanık aleyhine hükmün bozdurulması için Cumhuriyet savcısına bir hak vermeyeceğini düzenler.

Ek savunmada kullanılan haklar, sanığın savunma hakkını etkin bir şekilde kullanabilmesi için gerekli olan haklardır. Bu haklar arasında şunlar yer alır: Yeni deliller ve hukuki nitelendirmeler karşısında savunma yapabilme. Süre talebi. Müdafi yardımı. Ek savunma hakkı, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) 226. maddesinde düzenlenmiştir.