AdliKontrol

Bağımsız Türkiye Partisi (BTP) Genel Başkanı Hüseyin Baş hakkında, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a hakaret ettiği iddiasıyla hazırlanan iddianamede, 1 yıl 5 aydan 8 yıl 2 aya kadar hapis cezası talep edilmiştir. İddianamenin kabul edilmesi halinde Hüseyin Baş yargılanacaktır.

Gazeteci Barış Pehlivan, "Bilirkişiyi etkilemeye teşebbüs" ve "Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması" suçlamalarıyla başlatılan soruşturma kapsamında gözaltına alındıktan sonra adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, Pehlivan'ın, bilirkişiyle yaptığı görüşmenin başka biri tarafından kayda alındığını bilmesine rağmen kurumdaki diğer kişilerle paylaşılarak yayımlanması konusunda haberi olmadığını, kaydı kendisinin oluşturmadığını ve paylaşmadığını beyan ettiğini aktardı. Pehlivan'ın serbest bırakılmasına karşılık, Halk TV Genel Yayın Yönetmeni Suat Toktaş tutuklandı.

Gözaltında ifade verdikten sonra yaşanacak süreç, somut olayın özelliklerine ve verilen ifadeye bağlı olarak değişiklik gösterebilir: Savcı Değerlendirmesi: Savcı, ifadeyi değerlendirir ve suça dair yeterli kanıt olup olmadığına bakar. Dava Açma: Yeterli kanıt varsa savcı, iddianame hazırlayarak dava açar; deliller yetersizse ek delil toplanması için harekete geçer veya soruşturma aşamasını sonlandırır. Tutuklama Talebi: Savcı, tutuklama isteminde bulunabilir; bu karar sulh ceza hakimi tarafından verilir. Serbest Bırakılma: Savcı, yeterli delil yoksa veya suçun niteliği hafifse kişinin serbest bırakılmasına karar verebilir. Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar (KYOK): Savcı, kovuşturma olanağı bulunmadığını belirtirse dava açılmaz. İfade sonrası süreç hakkında en doğru bilgiyi, bir ceza avukatından almak önerilir.

DonanımHaber (DH) forumlarında konu dışı konuların yasak olmasının birkaç nedeni vardır: Konu içi konuların ölmesi endişesi: Konu dışı konulara, uygun kategorilerde yer bulamayan kullanıcılar ilgi gösterebilir. Bu durumda, asıl kategorilerdeki aktiflik azalabilir ve konular ilgisizlik nedeniyle kaybolabilir. Kuralların uygulanması: Konu dışı kategorisi de forumun genel kurallarına tabidir. Örneğin, boş ve troll konuların açılması yasaktır. Ayrıca, bazı kullanıcılar konu dışı bölümlerin forumun popülerliğini artırdığını ve hit aldığını belirtmektedir.

Adli kontrol süresi, suçun niteliğine ve mahkemenin kararına bağlı olarak değişiklik gösterir: Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işlerde: Adli kontrol süresi en fazla 2 yıldır. Ağır ceza mahkemesinin görevine giren işlerde: Adli kontrol süresi en fazla 3 yıldır. Çocuklar için öngörülen süreler, bu sürelerin yarısı kadardır.

CMK'ya göre adli kontrol altına alınan kişinin yapması gerekenler şunlardır: Yurt dışına çıkamamak. Belirli aralıklarla karakola giderek imza atmak. Hâkim tarafından belirlenen yerlere, belirtilen süreler içinde düzenli olarak başvurmak. Hâkimin belirttiği merci veya kişilerin çağrılarına ve gerektiğinde mesleki uğraşlarına ilişkin veya eğitime devam konularındaki kontrol tedbirlerine uymak. Her türlü taşıtları veya bunlardan bazılarını kullanamamak ve gerektiğinde sürücü belgesini teslim etmek. Uyuşturucu, uyarıcı veya uçucu maddeler ile alkol bağımlılığından arınmak amacıyla tedavi veya muayene tedbirlerine tâbi olmak. Parasal duruma göre, hâkim tarafından belirlenen bir güvence miktarını yatırmak. Silah bulundurmamak veya taşıyamamak, sahip olunan silahları adli emanete teslim etmek. Mağdurun haklarını güvence altına almak için belirli bir miktarda parayı ayni ya da şahsi teminat olarak yatırmak. Aile yükümlülüklerini yerine getireceğine ve adli kararlar gereğince ödemeye mahkûm edildiği nafakayı düzenli olarak ödeyeceğine dair güvence vermek. Adli kontrol altına alınan kişi, yükümlülüklerini ihlal ederse mahkeme tutuklama kararı verebilir.

Adli kontrolde uygulanabilecek tedbirlerden bazıları şunlardır: Yurtdışına çıkış yasağı. İmza atma yükümlülüğü. Belirli kurum veya kişilerin çağrılarına uyma. Taşıt kullanma yasağı. Tedavi ve rehabilitasyon yükümlülüğü. Güvence bedeli (kefalet). Silah bulundurma ve taşıma yasağı. Mağdurun haklarını güvence altına alma. Aile ve nafaka sorumluluklarını yerine getirme taahhüdü. Evden çıkmama (ev hapsi). Belirli bir yerleşim yerini terk etmeme. Belirli yer veya bölgelere girmeme yasağı.

Adli kontrol kararına itiraz dilekçesi, soruşturma aşamasında sulh ceza hakimliğine, kovuşturma aşamasında ise dosyanın bulunduğu görevli ceza mahkemesine verilir. Soruşturma aşamasında: İtiraz, kararı veren sulh ceza hakimliğine yapılır. Kovuşturma aşamasında: Asliye ceza mahkemesi tarafından verilen kararlara yapılan itirazlar, kovuşturmanın yapıldığı yerdeki ağır ceza mahkemesine; ağır ceza mahkemesi tarafından verilen kararlara yapılan itirazlar ise o yerdeki ağır ceza mahkemesinin birden çok dairesinin bulunması halinde numara olarak kendisini izleyen daireye yapılır. İtiraz, dilekçe ile yapılabileceği gibi, zabıt katibine sözlü olarak beyanda bulunularak da gerçekleştirilebilir.

Adli kontrol kararına itiraz dilekçesi, en fazla beş gün içinde sonuçlanır. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 111/2. maddesine göre, itiraz merci, adli kontrole ilişkin yapılan itirazları beş gün içinde değerlendirip karara bağlamalıdır.

Adli kontrol kararına itiraz, kararın öğrenilmesinden itibaren iki hafta içinde yapılmalıdır. İtiraz süresi, tefhim veya tebliğden itibaren işlemeye başlar. Sürenin geçmesi durumunda, itiraz hakkı kullanılmış sayılmaz ve karar kesinleşmiş kabul edilir.

Bağlama olarak adlandırılan motosiklete bağlı köpeğin sürüklenmesi olayında, köpeği bağlayan sürücü adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.

Adli kontrolün kaldırılması için başvuru, adli kontrol kararını veren mahkemeye yapılır. Soruşturma aşamasında: Başvuru, adli kontrol kararını veren Sulh Ceza Hâkimliği'ne yapılır. Kovuşturma aşamasında: Yargılamayı yapan Asliye Ceza Mahkemesi veya Ağır Ceza Mahkemesi'ne başvurulur. Başvuru, yazılı bir dilekçe ile yapılır ve dilekçede adli kontrolün kaldırılması için gerekçeler açıkça belirtilmelidir.

Adli kontrol altına alınan bir kişinin kaç gün içinde hakim karşısına çıkacağı, soruşturma aşamasında ve kovuşturma aşamasında farklılık gösterir: Soruşturma aşamasında: Adli kontrol kararı, soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısının talebi üzerine sulh ceza hakimliği tarafından verilir. Kovuşturma aşamasında: Dava açıldıktan sonra, adli kontrol tedbirinin devam edip etmeyeceği, mahkemenin tensip zaptında belirtilmelidir. Adli kontrol kararına itiraz hakkı bulunmaktadır ve bu itiraz üzerine hakim veya mahkeme 5 gün içinde kararını verir. Genel olarak, adli kontrol altına alınan bir kişinin hakim karşısına çıkacağı süre, kararın uygulanması ve itiraz süreçlerinin tamamlanmasına bağlı olarak değişir.

Tutuklama ve adli kontrolde şüphe, "kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin" bulunması kriterine göre değerlendirilir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 100. maddesinde belirtilen tutuklama nedenlerinin varlığı halinde, şüpheli veya sanığın tutuklanması yerine adli kontrol altına alınmasına karar verilebilir. Bu nedenler arasında: şüphelinin kaçması, saklanması veya kaçacağı şüphesini uyandıran somut olgular; şüphelinin davranışları; delilleri yok etme, gizleme veya değiştirme, tanık, mağdur veya başkaları üzerinde baskı yapılması girişiminde bulunma. Uygulamada, tutuklama koşulları oluşmasa dahi adli kontrol kararı verilebilmekte, ancak bu kararlar yeterli gerekçe içermemektedir.

GBT'de "tedbir var" ifadesi, kişi hakkında adli kontrol kararı bulunduğunu belirtir. Bu tedbirler arasında: imza yükümlülüğü; yurt dışı yasağı; elektronik kelepçe; konutu terk etmemek; belirli bir yerleşim bölgesini terk etmemek; belirlenen yer ve bölgelere gitmemek; silah bulunduramamak veya taşıyamamak gibi kısıtlamalar yer alabilir. Bu bilgiler, GBT'de "TEDBİR" olarak görüntülenir.

Adli kontrol kararı, belirli hallerde kaldırılabilir: Şüpheli veya sanığın talebi: Şüpheli veya sanık, adli kontrol kararının kaldırılması için talepte bulunabilir. Yükümlülüklerin yerine getirilmesi: Şüpheli veya sanık, mahkemece belirlenen yükümlülükleri yerine getirdiğinde, adli kontrol şartları ortadan kalkabilir. Yeni deliller: Sanığın suçsuzluğuna dair yeni delillerin ortaya çıkması, adli kontrol kararının kaldırılmasını sağlayabilir. Mağdurla uzlaşma: Mağdurla uzlaşma sağlanması, adli kontrol kararının kaldırılması için bir gerekçe olabilir. Yaşam koşullarındaki değişiklikler: Kişinin yaşam koşullarında meydana gelen değişiklikler, adli kontrol kararının kaldırılmasını gerektirebilir. Adli kontrol kararını kaldırmaya yetkili makam, soruşturma aşamasında sulh ceza hakimi, kovuşturma aşamasında ise mahkemedir.

Denetimli serbestlikte elektronik kelepçe süresi, kişinin hukuki durumuna ve mahkeme kararına göre değişir. Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen suçlar için elektronik kelepçe en fazla 2 yıl süreyle uygulanır. Ağır ceza mahkemelerinin yetki alanına giren suçlar için dijital takip cihazı süresi 3 yıl olarak belirlenmiştir. Ayrıca, denetimli serbestlik kapsamında elektronik kelepçe, hükümlünün cezaevinde belirli bir süre geçirmesi durumunda uygulanır.

Adli kontrol kararına itiraz edilmezse, karar kendiliğinden yürürlüğe girer ve şüpheli veya sanığın bu tedbir altında tutulmasının gerekip gerekmediği belirli aralıklarla yeniden gözden geçirilir. Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 110/4. maddesine göre, soruşturma aşamasında bu değerlendirme sulh ceza hâkimi tarafından Cumhuriyet savcısının talebiyle, kovuşturma aşamasında ise mahkemece resen yapılır. Adli kontrol kararına itiraz süresi, kararın öğrenildiği tarihten itibaren iki haftadır.

Adli kontrol, ceza miktarı veya suç türü ne olursa olsun tüm suçlar için uygulanabilen bir tedbir türüdür. Ancak, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 100/4. maddesinde düzenlenen ve üst sınırı 2 yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda da adli kontrol tedbiri uygulanabilir. Adli kontrol, şüpheli veya sanığa isnat edilen suçun türü ve cezası ne olursa olsun şu durumlarda da uygulanabilir: Suç işlendiğine dair kuvvetli şüphenin varlığını gösteren somut delillerin bulunması; Kanunda sayılan bir tutuklama nedeninin olayda mevcut olması; Şüphelinin kaçması, saklanması, delilleri yok etme, gizleme, değiştirme veya tanık, mağdur üzerinde baskı girişimi bulunması. Ayrıca, yasal tutukluluk süresini doldurmuş olan ve bu nedenle serbest bırakılan kişiler hakkında da adli kontrol tedbirleri gündeme gelebilir.

Adli kontrol altında olan biri suç işlerse, adli kontrol tedbirlerine uymadığı veya yükümlülüklerini yerine getirmediği kabul edilir ve tutuklama kararı verilebilir. Mahkemenin gerekli görmesi durumunda, adli kontrol tedbirlerinin ihlali halinde tutuklama kararı yerine adli kontrolün biçiminin değiştirilmesi kararı da uygulanabilmektedir. Adli kontrol altında olan birinin suç işlemesi durumunda ne olacağına dair kesin bilgi için bir avukata danışılması önerilir.