Böbrek

Kronik böbrek yetmezliği (KBY) beş ana evreye ayrılır: 1. Evre 1: Normal böbrek fonksiyonu. 2. Evre 2: Hafif böbrek hasarı. 3. Evre 3: Orta düzeyde böbrek yetmezliği. 4. Evre 4: Şiddetli böbrek yetmezliği. 5. Evre 5: Son dönem böbrek hastalığı.

Akciğerlerin Yapısı: Konum ve Koruma: Göğüs boşluğunda yer alır ve göğüs kafesi ile korunur. Zarlar: Akciğerler, plevra adı verilen çift katlı bir zarla sarılmıştır. Şekil ve Loblar: Yaklaşık koni şeklindedir ve sağ akciğer üç, sol akciğer iki lobdan oluşur. İşlev: Kana oksijen taşır ve kandan karbondioksiti uzaklaştırır. Böbreklerin Yapısı: Yerleşim: Karın bölgesinde, diyaframın altında bulunur. Katmanlar: Dış korteks ve iç medulla katmanlarından oluşur. İşlev: Kandaki atık maddeleri süzer ve idrar olarak vücuttan uzaklaştırır. Daha detaylı bilgi için ilgili kaynaklara başvurulabilir.

Böbrek kapsülü (renal kapsül), böbreği çevreleyen ve böbreğin adipoz kapsülü olarak bilinen perirenal yağ tabakasıyla kaplı sert bir fibröz tabakadır. Böbrek kapsülünün bazı özellikleri: Koruma: Travma ve hasara karşı bir miktar koruma sağlar. Konum: Böbreğin iç kısmından dışına doğru konumu şu şekildedir: böbrek medullası, böbrek korteksi, böbrek kapsülü. Çevreleyen katmanlar: Böbrek kapsülü, böbrek fasyası ile çevrilidir ve bunun dışında pararenal yağ bölgesi bulunur. Yapısı: Bazen böbrek kapsülünün bir parçası olarak kabul edilen yağ kapsülü (perirenal yağ veya perinefrik yağ) ile de çevrilidir.

DMSA testi, böbreklerin yapısını, boyutunu, şeklini ve işlevselliğini değerlendirmek için istenir. Bu testin bazı nedenleri şunlardır: Üriner sistem enfeksiyonlarının teşhisi. Böbrek hasarlarının belirlenmesi. Böbrek kitlelerinin incelenmesi. Böbrek pozisyon bozukluklarının tespiti. Hamilelerin veya gebelik ihtimali olan kişilerin DMSA testi yaptırması önerilmez.

Mezangial proliferasyon, bir mezangial alanda üçten fazla mezangial hücre bulunması ile karakterize edilen nonspesifik bir bulgudur. Bu durum, böbreği etkileyen sistemik hastalıklarda (örneğin, Henoch-Schönlein purpurası) veya böbreğe özgü glomerülonefritlerde (örneğin, IgA nefropatisi, IgM nefropatisi) görülebilir. Proliferasyon genellikle mezangial matriks artışı ile birliktedir ve immunfloresan ile elektron mikroskobik çalışmalar, proliferasyonun mezangiumda immun kompleks birikimine bağlı olduğunu göstermektedir.

Böbrek nakline nefrolog ve ürolog bakar. Nefrolog, böbrek hastalıklarının tanı ve tedavisi ile ilgilenen doktordur. Ürolog, idrar yolları ve erkek üreme sistemi hastalıklarıyla ilgilenir ve böbrek taşlarının cerrahi tedavisi gibi konularda uzmanlaşır. Böbrek nakli için uygun adayların belirlenmesi ve nakil sürecinin yönetimi genellikle bir nefrolog ve ürolog ekibinin işbirliği ile gerçekleştirilir.

Glomerulus, böbrekte bir nefronun başlangıcında bulunan ve kılcal damarların yumak halinde bir araya gelmesiyle oluşan bir kılcal damar yumağıdır. Glomerulus kelimesinin diğer anlamları: damar yumağı; yumakçık; çiçek kümesi.

İdrar, üreter adı verilen kanallarla böbreklerden mesaneye (idrar torbası) taşınır ve burada toplanır. Dışkı ise sindirimde emilmeyen besin atıkları ile birlikte kalın bağırsakta yoğunlaşır ve rektumda biriktikten sonra anüs yoluyla vücuttan atılır.

Böbreklerin sıcaklığı, tipik olarak çekirdek vücut sıcaklığıyla aynıdır, yani yaklaşık 37 santigrat derece (98,6 Fahrenheit derece). Ancak, dış sıcaklık değişiklikleri, böbreklere kan akışındaki değişiklikler ve bazı tıbbi durumlar gibi belirli faktörler nedeniyle böbreklerde hafif sıcaklık değişiklikleri yaşanabilir.

Böbreği temsil eden bir sembol bulunmamaktadır. Ancak, böbreklerin anatomik yapısını ve işlevlerini gösteren çeşitli görseller mevcuttur. Örneğin, böbreklerin yapısını ve içindeki süzme birimleri olan nefronları gösteren diyagramlar ve resimler kullanılabilir. Böbreklerin temel işlevleri arasında kanı süzmek, atık maddeleri ve fazla suyu idrar yoluyla vücuttan atmak, elektrolit dengesini sağlamak, kan basıncını düzenlemek ve hormon üretimi yapmak yer alır.

Akut Tübüler Nekroz (ATN) durumunda idrarda şunlar görülebilir: Granüler silendirler. Tübül epitel hücreleri. Epitel hücre silendirleri. Yüksek idrar sodyum konsantrasyonu (>40 meq/l). FENa oranı >%2. İdrar osmolaritesi 300-350 mosmol/kg. Ayrıca, ATN'de idrarın plazmaya yakın ozmolaritede olması beklenir, yani idrar konsantrasyon yeteneği hemen bozulur.

Böbrek fonksiyon testlerinin (BFT) sonuçlarının çıkma süresi, yapılan testin türüne ve hastanenin prosedürlerine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Genellikle, BFT sonuçları aynı gün içinde çıkar. Sonuçların ne zaman çıkacağı hakkında kesin bilgi almak için, kan tahlili yapılan hastaneden detaylı bilgi alınması önerilir.

Dalak ve böbrek arasında doğrudan bir etkileşim yoktur, yani dalakta bir sorun olması doğrudan böbreği etkilemez. Ancak, bazı sağlık sorunları hem dalak hem de böbrekleri etkileyebilir. Örneğin, enfeksiyonlar (örneğin, piyelonefrit) böbreklere kadar yayılabilir. Böbrek ve dalakla ilgili sağlık sorunları şüphesi durumunda, doğru tanı ve tedavi için uzman bir doktora başvurulması önerilir.

TİT (tam idrar tahlili) yüksekliğinin ne anlama geldiği, testte bakılan parametrelere göre değişiklik gösterebilir: Dansite (SG). pH. Bilirubin. Eritrosit (ERY). Lökosit (LEU). Protein (PRO). Glukoz (GLU). Keton (KET). Nitrit (NIT). Bakteri. TİT testi sonuçlarının doğru yorumlanması için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Böbrek yetmezliği, böbreklerin kandaki atık maddeleri yeterince filtreleyememesi durumudur ve bu durum, Glomerüler Filtrasyon Hızı (GFR) değerinin 60 ml/dak/1,73 m²'nin altında olmasıyla tanımlanır. Böbrek yetmezliğinin evreleri: Evre 1: GFR ≥90 ml/dak/1,73 m². Evre 2: GFR 60-89 ml/dak/1,73 m². Evre 3a: GFR 45-59 ml/dak/1,73 m². Evre 3b: GFR 30-44 ml/dak/1,73 m². Evre 4: GFR 15-29 ml/dak/1,73 m². Evre 5 (Son dönem böbrek hastalığı): GFR < 15 ml/dak/1,73 m². Bu nedenle, böbrek yetmezliğinin yüzde olarak ifadesi yerine, GFR değeri dikkate alınır.

Nefrokalsifikasyonun (böbrek dokusunda kalsiyum birikmesi) bazı nedenleri: Kalsiyum metabolizması ve fosfor-kalsiyum dengesinin bozulması. Böbrek korteksinin nekrozu. Konjenital anomaliler. Bazı sendromlar. Kemik dokusunun yıkımı. Adrenal korteksin fonksiyonel yetersizliği. Risk faktörleri arasında kronik glomerülonefrit, kronik piyelonefrit, polikistik böbrek hastalığı, uzun süreli kortikosteroid veya alüminyum içeren mide ilaçları kullanımı yer alır. Nefrokalsifikasyon belirtileri gözlemlendiğinde bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Yapay böbreğin ömrü, yani hemodiyaliz cihazının kullanım süresi, haftada 3 kez ve her seferinde 5-6 saat olarak hesaplanır. Nakil böbreklerin ömrü ise kişiden kişiye değişiklik gösterir. Canlı vericiden yapılan nakillerde hastaların yarısı 25 yıla kadar sağlıklı bir şekilde yaşarken, kadavradan yapılan nakillerde hastaların yarısı 10 yıl diyalize girmeden yaşayabilir. Nakil sonrası, hastanın bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçları ömür boyu kullanması gerekir.

Böbrek naklinden sonra diyet, bireye özgü günlük enerji, protein ve vitamin-mineral ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde hazırlanmalıdır. Genel beslenme önerileri: Protein: Diyetteki gıdalar kilo başına 1-1,5 gr protein içermelidir. Karbonhidrat: Özellikle kompleks karbonhidratlar (sebzeler gibi) tüketilmelidir. Yağ: Bitkisel sıvı yağlar tercih edilmelidir. Tuz: Yemeklerin az tuzlu olmasına özen gösterilmeli, tuzsuz ekmek tüketilmelidir. Tatlı: Tatlı tüketimi minimalize edilmeli veya tüketilmemelidir. Sıvı: Günde en az 3 litre sıvı alınmalıdır. Kaçınılması gereken bazı besinler: çiğ sebze ve meyveler (iyi yıkanmadıkça); nar, greyfurt, geven otu, sarı kantaron, bitki çayları; şeker ve şeker içeren besinler (reçel, bal, marmelat gibi); kızartma ve aşırı yağlı yemekler, hamur işleri. Diyet konusunda en doğru bilgi ve yönlendirme için bir diyetisyene danışılmalıdır.

Eritropoetin (EPO), böbreklerden hipoksik koşullarda kan yapımını uyaran hormondur. EPO, oksijen azlığına, anemiye ve iskemiye yanıt olarak üretimi uyarılır. EPO, kan dolaşımına geçerek kemik iliğindeki kök hücreleri uyarır ve daha fazla kırmızı kan hücresi yapılmasını sağlar.

Malpighi cisimciği, böbreklerin nefron adı verilen işlevsel birimlerinde bulunan, glomerulus ve Bowman kapsülünden oluşan yapıdır. Görevleri: Kanın süzülmesini sağlayarak idrarın ilk formunu oluşturur. Vücuttaki sıvı ve elektrolit dengesinin korunmasına katkı sağlar. Malpighi cisimciği, dalağın beyaz pulpasında da görülür.