Biyoloji

Hücre çeşitleri iki ana gruba ayrılır: 1. Prokaryot (Prokaryotik) Hücreler: Çekirdek zarı ile çevrili bir çekirdekleri yoktur. Sitoplazmalarında mitokondri gibi zarlı organeller yoktur. Ribozomları zar taşımaz. Kalıtım maddesi olan DNA, sitoplazma içerisinde dağılmış durumdadır. Bakteriler, arkeler ve mavi-yeşil algler bu gruba girer. 2. Ökaryot (Ökaryotik) Hücreler: Gerçek çekirdeğe sahip organizmalardır. Kalıtsal materyal, hücre içerisinde belirli bir zarla çevrilmiş olan çekirdeğin içinde bulunur. Kromozomlar DNA’dan ve proteinden oluşur ve mitozla bölünür. Sitoplazmalarında karmaşık ve zarlı çok çeşitli organeller bulunur. İnsanlar, hayvanlar, bitkiler, mantarlar ve protistler bu gruba girer. Ayrıca, tek hücreli (bakteriler, amipler) ve çok hücreli (insanlar, hayvanlar, bitkiler) hücreler de vardır.

2024-2025 eğitim-öğretim yılı için 10. sınıf biyoloji dersinde işlenen bazı konular: Hücre Bölünmeleri: Mitoz ve eşeysiz üreme, mayoz ve eşeyli üreme. Kalıtımın Genel İlkeleri: Kalıtımın genel esasları, Mendel ilkeleri, monohibrit ve dihibrit çaprazlama, kontrol çaprazlaması, çok alellilik, eşeye bağlı kalıtım. Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları: Ekosistemin bileşenleri, madde ve enerji akışı, madde döngüleri, güncel çevre sorunları ve insan, doğal kaynaklar ve biyolojik çeşitliliğin korunması.

Sperm ve yumurta birleştikten sonra şu olaylar gerçekleşir: Döllenme: Sperm, yumurtayı dölleyerek zigot oluşturur. Embriyonun Gelişimi: Döllenmiş yumurta (embriyo), fallop tüplerinden rahme doğru ilerler ve yaklaşık 5-6 gün içinde rahme tutunur. Gebelik Belirtileri: Embriyonun rahme tutunmasıyla birlikte adet gecikmesi, halsizlik, vücut ısısında artış, göğüslerde hassasiyet ve şişme gibi gebelik belirtileri ortaya çıkabilir. Her çiftin durumu farklı olduğu için gebelik süreci birçok faktöre bağlı olarak değişebilir.

Partenogenez ve konjugasyon arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Partenogenez: - Tanım: Döllenme olmaksızın bir yumurta hücresinin gelişerek yeni bir birey oluşturmasıdır. - Örnekler: Arı, karınca, kelebek, bazı balık, kurbağa, sürüngen ve kuş türlerinde görülür. - Üreme Türü: Eşeyli üremenin bir varyasyonu olarak kabul edilir, ancak aseksüel bir üreme şeklidir. 2. Konjugasyon: - Tanım: Genetik materyalin değişimi için kullanılan bir eşeyli üreme yöntemidir. - Örnekler: Bakteriler ve paramesyum gibi tek hücrelilerde görülür. - Üreme Türü: Birey sayısında artış sağlamaz, sadece genetik çeşitlilik sağlar. Özetle, partenogenez birey sayısında artış sağlarken, konjugasyon genetik çeşitlilik sağlar ancak birey sayısında artış sağlamaz.

Hücresel yapı, tüm canlıların temel yapı ve görev birimi olan hücreden veya hücrelerden meydana gelmesidir. Hücrenin bazı temel özellikleri: Hücre zarı: Hücreyi dış ortamdan ayıran, seçici geçirgen canlı bir yapıdır. Sitoplazma: Jelimsi bir sıvıdır ve içinde ribozom, mitokondri gibi organeller bulunur. Nükleik asitler (DNA ve RNA): Genetik materyali oluşturur. Ribozom: Protein sentezinin gerçekleştiği yapıdır. İki temel hücre tipi: 1. Prokaryot hücreler: Zarla çevrili çekirdek ve zarla çevrili organeller bulunmaz. 2. Ökaryot hücreler: Zarla çevrili çekirdek ve zarlı organeller bulunur.

Mikroskobik canlılara mikroskopla bakılmasının nedeni, bu canlıların gözle görülemeyecek kadar küçük olmasıdır. Mikroskop, ışığı bükerek görüntüyü büyütür ve böylece mikroskobik canlıların incelenmesini sağlar. Mikroskobik canlıların gözlemlenmesi, biyoloji, mikrobiyoloji ve tıp alanlarında önemli bir araştırma ve gözlem yöntemidir. Bu sayede: Tıbbi araştırmalar yapılabilir, hastalık etkenleri olan bakteriler ve virüsler incelenerek yeni tedavi yöntemleri geliştirilebilir. Ekosistem çalışmaları yürütülebilir, toprak ve su ekosistemlerindeki mikroskobik canlılar incelenerek besin zinciri ve ekosistem dengesi hakkında bilgi edinilebilir. Biyoteknoloji alanında çalışmalar yapılabilir, genetik mühendislik ve biyoproseslerde mikroskobik canlılar kullanılarak yeni ürünler geliştirilebilir.

Dr. Biyoloji TYT Soru Bankası'nın sayfa sayısı, yayınevine ve içeriğine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Genellikle 200 ila 400 sayfa arasında olabilmektedir. 2025 yılında Oksijen Yayınları tarafından çıkarılan Dr. Biyoloji TYT Soru Bankası, 256 sayfadır. 2024 yılında Bilgi Sarmal Yayınları tarafından çıkarılan TYT Biyoloji Soru Bankası ise 256 sayfadır.

STR kısaltmasının açılımlarından bazıları şunlardır: Short Tandem Repeats (DNA'larda). Anket takım raporu. Bilim kayıt cihazı. Bir sebep için stand. Denizaltı termal reaktör. Depolama alma kamyon. Destek, zaman ve kurtarma işçisi. Devlet ve zaman bağımlı yönlendirme. Devlet öğretmenlerin emeklilik. Dize. Ayrıca, STR, "Strength" kelimesinin ilk üç harfi olup, "güç-kuvvet" anlamına gelir ve birçok online oyunda karakterlerin saldırı değerini veya saldırı hasarını ifade eder. STR kısaltmasının açılımı, kullanıldığı bağlama göre değişiklik gösterebilir.

Küçük kurbağaların kuyruğu yoktur çünkü bu kurbağalar, başkalaşım (metamorfoz) süreci nedeniyle kuyruklarını kaybeder. Kurbağa yavruları (iribaşlar) ilk safhada dış solungaçlara sahiptir ve kuyruk, onların tek hareket araçlarıdır.

Küçük kurbağaların kuyruğu yoktur çünkü bu kurbağalar, başkalaşım (metamorfoz) süreci nedeniyle kuyruklarını kaybeder. Kurbağa yavruları (iribaşlar) ilk safhada dış solungaçlara sahiptir ve kuyruk, onların tek hareket araçlarıdır.

Golgi aygıtının çeşitleri olarak diktozom ve sisterna türleri bilinmektedir. Diktozom: Özellikle bitki hücrelerinde bulunan özgün bir kümedir. Sisterna: Golgi aygıtının temel yapısını oluşturan kıvrımlı zar kümeleridir. Bir memeli hücresinde genellikle 40-100 arasında sisterna bulunur ve her sisterna dört veya sekiz yassı diskten oluşur. Dolayısıyla, Golgi aygıtının iki ana çeşidi bulunmaktadır: diktozom ve sisterna.

Hücre, bir canlının yapısal ve işlevsel özellikler gösterebilen en küçük birimidir. Hücreler, hücre zarı, sitoplazma ve çekirdek olmak üzere üç ana bileşenden oluşur. Hücre zarı: Tüm hücreleri çevreleyen, seçici geçirgen bir yapıdır. Sitoplazma: Hücre zarı ile çekirdek arasında kalan, yaşamsal faaliyetlerin gerçekleştiği yarı akışkan bir maddedir. Çekirdek: Ökaryot hücrelerde DNA’nın bulunduğu merkezdir ve hücre bölünmesini, genetik bilgiyi kontrol eder. Hücreler, prokaryot (çekirdeksiz, basit yapılı) ve ökaryot (çekirdeğe ve zarla çevrili organellere sahip, daha gelişmiş) olmak üzere iki ana gruba ayrılır.

Fitaz enziminin bazı işlevleri: Yem katkısı olarak kullanımı. Toprak iyileştirmede kullanımı. İnsan sağlığına faydaları. Protein sindirimine etkisi. Fitaz enzimi, endüstriyel ve biyoteknolojik uygulamalarda da kullanılır.

İnsan genomunun önemli olmasının bazı nedenleri: Hastalıkların anlaşılması ve tedavisi: İnsan Genom Projesi, genlerin işlevlerini ve insanlar arasındaki genetik farklılıkların hastalıklara nasıl yol açtığını veya yatkınlık sağladığını anlamaya yardımcı olmuştur. Kişiselleştirilmiş tıp: Genom bilgisi, kişiselleştirilmiş tıp uygulamalarının gelişmesine olanak tanır; bu sayede ilaçlar ve tedavi yöntemleri, bireyin genetik yapısına göre özelleştirilebilir. Evrimsel ve biyolojik araştırmalar: İnsan genomu, evrimsel ve biyolojik araştırmalar için temel bilgiler sunar, türümüzün iç işleyişine dair yeni bakış açıları sağlar. Etik, yasal ve sosyal etkiler: Genom projeleri, genetik bilginin mahremiyeti, ayrımcılık ve adalet gibi etik, yasal ve sosyal sorunların tartışılmasına yol açmıştır. İnsan genomu, biyomedikal bilimlerde de yaygın olarak kullanılmaktadır.

Modifikasyon, canlılarda çevrenin etkisiyle meydana gelen ve kalıtsal olmayan özelliklerdir. Modifikasyonların bazı özellikleri: Geçici veya kalıcı olabilirler. Fiziksel değişimlere neden olurlar, genlerde değişim oluşturmazlar. Çevre koşulları değiştiğinde eski hallerine dönebilirler. Bir sonraki nesle aktarılmazlar. Modifikasyon örnekleri: Güneşlenme sonucu derinin bronzlaşması. Çuha çiçeğinin farklı sıcaklıklarda farklı renkte çiçekler açması. Himalaya tavşanlarının tüylerinin buz uygulanmasıyla renk değiştirmesi. Tek yumurta ikizlerinin beslenme farklılıklarından dolayı kilolarının değişmesi. Karahindiba bitkilerinin farklı rakımlarda farklı boylarda büyümesi.

Krossing over (parça değişimi), mayoz bölünmenin profaz I evresinde gerçekleşir. Bu evrede homolog kromozomlar eşleşir ve tetrat adı verilen dört kromatitli bir yapı oluşturur.

Biyolojide taksonominin amacı, organizmaları sınıflandırmak, tanımlamak ve isimlendirmek, böylece bir sınıflandırma sistemi oluşturmaktır. Taksonominin diğer amaçları şunlardır: Organizmalar arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Evrimsel bir ağaç oluşturularak yeryüzündeki canlıların kökenlerinin araştırılması. Bilgilerin gelecek kuşaklara aktarılmasındaki zorluğun ortadan kaldırılması. Taksonomi, sistematik biyolojinin bir alt dalıdır ve canlıların özelliklerine göre hiyerarşik bir sistem içinde düzenlenmesini sağlar.

Evet, endoplazmik retikulumda ribozom bulunur. Granüllü endoplazmik retikulum. Granülsüz (düz) endoplazmik retikulum.

Eşeysiz üremenin üç çeşidi ve özellikleri: 1. Bölünerek Üreme: Prokaryot (bakteri ve arkeler) ve tek hücreli ökaryotlarda (amip, paramesyum, öglena) görülür. Ana hücre ikiye bölünerek genetik olarak özdeş iki yeni hücre oluşturur. 2. Tomurcuklanma: Tek hücreli (bira mayası) ve çok hücreli canlılarda (hidra, deniz anemonları) görülür. Ana hücrenin bir çıkıntı oluşturmasıyla yeni bir birey meydana gelir ve bu çıkıntı koparak bağımsız yaşayabilir. 3. Sporla Üreme: Bitkiler, mantarlar ve bazı protistlerde (plazmodyum, cıvık mantarlar) görülür. Mayoz bölünme ile haploit kromozomlu sporlar oluşur ve bu sporlar döllenme olmadan yeni bireyler oluşturabilir.

Eşeyli üreyen canlılara bazı örnekler: Hayvanlar: İnsanlar, memeliler, balıklar, kurbağalar, sürüngenler, kuşlar. Bitkiler: Tohumlu bitkiler (örneğin, kapalı tohumlu bitkiler), yosunlar, eğrelti otları. Ayrıca, bazı tek hücreli organizmalar da eşeyli üreme yeteneğine sahiptir, ancak bu genellikle tek hücreli canlılarda nadir görülür.