Aşınma

Dev kazanı, akarsuların çağlayan ve çavlan yaparak döküldükleri yerlerde aşınma sonucunda oluşan çukurluklardır. Oluşum süreci şu şekilde gerçekleşir: 1. Akarsuyun yüksekten düşmesi, suyun yere çarpmasına neden olur. 2. Çarpma etkisiyle yer, zamanla oyulur ve derin bir delik oluşur. 3. Eğer şelalenin döküldüğü yerdeki zemin aşınmaya müsaitse, bu çukurluk dev kazanı olarak adlandırılır.

Sürtünmenin olumsuz etkilerine beş örnek şunlardır: 1. Enerji Kayıpları: Sürtünme kuvveti, hareket eden cisimlerin enerjisini ısıya dönüştürerek enerji kaybına neden olur. 2. Aşınma ve Yıpranma: Makine parçalarının sürekli sürtünmeye maruz kalması, malzeme yüzeylerinin aşınmasına ve parçaların daha kısa ömürlü olmasına yol açar. 3. Isı Oluşumu: Sürtünme, yüzeyler arasında ısı üretir ve bu ısı, sistemlerin aşırı ısınmasına ve hasar görmesine neden olabilir. 4. Hareketin Zorlaşması: Sürtünme kuvveti, yüzeyler arasındaki hareketi zorlaştırarak sistemlerin verimliliğini azaltır ve iş süreçlerini yavaşlatır. 5. Gürültü Kirliliği: Sürtünmeden kaynaklanan titreşimler, mekanik sistemlerde gürültü kirliliğine neden olabilir.

Abrazyon iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Tıp terimi: Deri veya müköz membranlarda oluşan sıyrıklara verilen addır ve ağrılı olabilir. 2. Mühendislik terimi: Birbirine göre izafi hareket yapan iki cisim temas yüzeyleri arasına ortamdan kaynaklanan yabancı sert parçacıkların girmesiyle ortaya çıkan aşınma türüdür.

Abrasif aşınma, iki yüzeyin arasında bulunan dışarıdan girmiş veya sürtünen malzemelerden kopmuş küçük sert parçaların yumuşak olan yüzeye gömülerek karşı taraftaki yüzeyi aşındırması sonucu oluşan bir aşınma türüdür. Bu tür aşınmaya; imalat sırasında oluşan talaşlar ve dökümden kalan kumlar neden olabilir.

Şahit kaya, farklı dirençte ve yatay duruşlu tabakaların aşınmasıyla oluşan tepelere verilen isimdir. Ayrıca, yamaçta kayalar arasındaki çözülmüş maddelerin uzaklaştırılması ile de oluşan şekiller için de kullanılır.

Evet, şanzımanın ömrü dişlilerin aşınmasıyla bitebilir. Şanzıman, dişliler, rulmanlar ve diğer bileşenlerden oluşan karmaşık bir sistemdir.

Kum tanelerinin farklı şekillere sahip olmasının nedeni, rüzgârın ve diğer dış etkenlerin kum tanelerini hareket ettirirken ve aşındırırken uyguladığı kuvvetlerdir. Bu kuvvetler, kum tanelerinin: Sürüklenmesine (kütlesi ve şekli büyük olan taneler zemin üzerinde yuvarlanarak sürüklenir); Kaldırma kuvvetinin etkisiyle biraz yükselip tekrar yere düşmesine (küçük tanecikler daha yüksek ve daha uzak mesafelere taşınır); Birbirleriyle etkileşime girerek kum tepeleri oluşturmasına neden olur. Ayrıca, kum tanelerinin rengi ve şekli, içinde bulundukları ortamdaki mineraller ve jeolojik süreçlerle de değişebilir.

Sürtünen parçaların aşınması, mekanik etkiler sonucunda meydana gelir ve çeşitli nedenlerden kaynaklanır: 1. Adhesif Aşınma: Temas yüzeylerindeki yüksek mekanik gerilimler nedeniyle mikro kaynak bölgelerinin oluşması. 2. Abrasif Aşınma: İki yüzeyin arasında bulunan dışarıdan girmiş veya sürtünen malzemelerden kopan küçük sert parçaların yumuşak yüzeye gömülmesi ve aşındırması. 3. Yorulma Aşınması: Dinamik zorlanma sonunda temas yüzeyinin altında veya yakınında iç yapının yorulması ile yüzeyden küçük parçaların kopması. 4. Korozif Aşınma: Malzeme yüzeyinin kimyasal bir madde ile teması sonucu oluşan aşınma. Ayrıca, yüzey pürüzlülüğü, sertlik, yağlama ve çevre koşulları gibi faktörler de aşınmayı etkiler.

Aşınma ve erozyon farklı kavramlardır. Aşınma, temas içinde olan maddelerin sürtünme etkisiyle oluşan malzeme ve kütle kaybı olarak tanımlanır. Erozyon ise, yer kabuğunun üzerindeki toprakların, başta akarsular olmak üzere türlü dış etkenlerle aşındırılıp, yerinden koparılması, bir yerden başka bir yere taşınması ve biriktirilmesi olayıdır.

En çok metalleri aşındıran asitler arasında hidroklorik asit (HCl), sülfürik asit (H₂SO₄) ve nitrik asit (HNO₃) öne çıkar. - Hidroklorik asit, demir, çelik, bakır ve çinko gibi metallerle tepkimeye girerek onları aşındırır. - Sülfürik asit, bakır hariç çoğu metal ile tepkimeye girer ve özellikle demir, çinko ve alüminyum gibi metalleri aşındırır. - Nitrik asit, bakır, gümüş, altın ve diğer bazı metalleri aşındırır, ancak bazı metallerde pasifleştirici bir etki yaratabilir.

Saatlerin gerçek değerinin düşmesinin birkaç nedeni vardır: 1. Aşınma ve Yıpranma: Önemli aşınma, çizikler veya hasarlar bir saatin değerini azaltabilir. 2. Orijinal Olmayan Parçalar: Orijinal parçaların değiştirilmesi veya saatin modifiye edilmesi, saatin koleksiyon değerini düşürebilir. 3. Pazar Dinamikleri: Talep düşüklüğü ve markanın itibarının zayıf olması, saatlerin değerini olumsuz etkiler. 4. Nadirlik Kaybı: Sınırlı sayıda üretilen saatlerin sayısının artması, nadirlik etkisini azaltarak değeri düşürebilir. Profesyonel bir değerleme uzmanına danışmak, saatin gerçek değerini daha doğru bir şekilde belirlemeye yardımcı olabilir.

Denge tekeri, forklift ve istif makinelerinde yıpranma ve aşınma durumunda hemen çıkarılması gerekmektedir.

Triboloji, birbirine göre hareket eden yüzeylerin incelenmesi anlamına gelen bir bilim dalıdır. Bu bilim dalı, sürtünme, aşınma ve yağlama gibi temel konuları kapsar: - Sürtünme, göreceli harekete karşı dirençtir. - Aşınma, bu hareket nedeniyle oluşan malzeme kaybıdır. - Yağlama, sürtünmeyi ve aşınmayı en aza indirmek için bir sıvının (veya bazı durumlarda katının) kullanılmasıdır. Triboloji, makine mühendisliği, malzeme bilimi ve mühendisliği, kimya gibi çeşitli disiplinlerden beceriler kullanır.

Aşınma test cihazı, malzemelerin aşınma direncini ölçmek için kullanılan özel bir test cihazıdır. Bu cihazlar, çeşitli sektörlerde malzemelerin sürtünme, aşındırıcı koşullar ve benzeri dış etkenlere karşı dayanıklılığını değerlendirmek amacıyla kullanılır. Bazı aşınma test cihazı türleri: - Kauçuk aşındırma cihazı: Kauçuk ve benzeri elastomerik malzemelerin aşınma dayanıklılığını ölçmek için kullanılır. - Döner aşınma test cihazı: Boyalar, vernikler veya kaplamaların aşınma mukavemetini belirlemek için zımpara kağıtlı tekerlekler kullanılarak yapılan testlerde kullanılır. - Islak ovma test cihazı: Kaplanmış yüzeylerin fırça, sünger veya başka yollarla kaynaklanan aşınmaya karşı direncini test etmek için kullanılır.

Glock-18 | Vogue CS:GO dış görünümü, Field-Tested (Görevde Kullanılmış) aşınma seviyesine sahiptir.

Kesici takımlarda görülen başlıca aşınma çeşitleri şunlardır: 1. Serbest Yüzey Aşınması: Kesici takımın serbest yüzeyinde, iş parçasıyla temas eden bölgede meydana gelir. 2. Krater Aşınması: Kesici takımın talaş yüzeyinde, yüksek sıcaklık ve basınç altında oluşan çukurlaşmalardır. 3. Talaş Yığılması (Yığma Kenar): Düşük kesme hızları ve yapışkan malzemelerin işlenmesi sırasında, talaşların kesici takımın üzerine birikmesiyle oluşur. 4. Çentik Aşınması: Kesici takımın kesme kenarının belirli bölgelerinde, özellikle sert yüzey katmanlarıyla temas eden kısımlarında meydana gelen aşınmalardır. 5. Plastik Deformasyon: Yüksek kesme sıcaklıkları ve basınçları altında, kesici takımın kesme kenarının şekil değiştirmesi sonucu oluşur. 6. Termal Çatlaklar ve Kenar Tanecik Kırılması: Kesme işlemi esnasında oluşan ani ısı değişimleri ve kesme sıvısı nedeniyle meydana gelir.

Direksiyon dişlisi vida dişlerinin aşınmasının birkaç nedeni vardır: 1. Sürtünme ve Aşınma: Direksiyon sistemini oluşturan parçaların birbirleriyle sürekli teması, sürtünme ve aşınmaya yol açar. 2. Yetersiz Yağlama: Yağlamanın eksikliği, metal-metal temasına neden olarak aşınmayı hızlandırır. 3. Aşırı Yükleme: Dişlilerin tasarım kapasitelerinin ötesinde çalıştırılması, aşınmayı artırır. 4. Yanlış Hizalama: Dişlilerin doğru hizalanmaması, basıncın eşit dağılmamasına ve dişlerin aşırı aşınmasına neden olabilir. Bu aşınmayı önlemek için düzenli bakım, doğru hidrolik sıvısı kullanımı ve yüksek kaliteli yedek parçalar tercih edilmelidir.

Aşınmaya karşı en iyi bilya türü, krom bilya olarak kabul edilir. Ayrıca, tungsten (sert metal) bilyalar da yüksek sertlikleri ve korozyona karşı dirençleri nedeniyle aşınmaya karşı oldukça dayanıklıdır.

Martindale testi, tekstil kumaşlarının aşınma direncini ve boncuklanmaya karşı direncini tespit etmek için kullanılan bir test yöntemidir. Bu testte, numune kumaşın yüzeyi, dairesel bir abrazyon cihazına takılır ve numunenin üzerine belirli bir basınç uygulanarak sürtünme oluşturulur. Martindale testi, özellikle döşemelik kumaşlar, halılar ve giyim gibi yoğun kullanılan tekstil ürünlerinde kalite kontrol amacıyla yaygın olarak uygulanır.

Triboloji ve malzeme bilimi arasındaki ilişki, tribolojinin malzeme yüzeylerinin temas halindeki davranışını incelemesi ve bu davranışların malzeme özellikleri ile nasıl değiştiğini araştırmasıyla ortaya çıkar. Ana bağlantılar şunlardır: - Malzeme Özellikleri: Malzemelerin sertliği, tokluğu ve esnekliği, aşınma direncini etkiler. - Yüzey Tedavileri: Kaplamalar ve yüzey işlemleri, tribolojik özellikleri değiştirebilir. - Aşınma Mekanizmaları: Aşınma türleri, yüzeydeki malzeme etkileşimi ile belirlenir ve malzeme bilimcileri bu mekanizmaların mikroskobik düzeyde nasıl çalıştığını inceler. - Kompozit Malzemeler: Farklı maddelerin harmanlanmasıyla elde edilen kompozit malzemeler, üstün tribolojik özelliklere sahip olabilir. Bu nedenle, triboloji, malzeme biliminin bulgularını kullanarak yeni malzemelerin geliştirilmesine ve mevcut malzemelerin daha verimli kullanılmasına katkıda bulunur.