Aristoteles

Aristoteles'in varlık anlayışı şu şekilde özetlenebilir: Varlık iki ana türe ayrılır: Asıl anlamda var olanlar. İlineksel (tesadüfi) varlıklar. Töz, varlığın temelini oluşturur. Varlık felsefesi, metafiziğin konusudur. Madde ve form, canlılarda bir bütünlük halinde bulunur. Doğa, formunu Tanrı'dan alır.

Aristoteles'e göre dağıtıcı adaletin temel ilkesi, toplumsal iyilerin (örneğin onur veya para) dağıtımında orantısal, yani geometrik bir eşitlik ekseninde, bireylerin yetenekleri, toplumsal konumları, ihtiyaçları ve olanaklarına göre adil bir şekilde dağıtılmasıdır. Özetle: Benzer durumda olanlara benzer muamele yapılmalıdır. Eşit olmayan bireylere eşit şeyler vermek, eşitlik ilkesini ihlal eder. Dağıtım, bireylerin eşitsizlikleriyle orantılı olmalıdır.

Kindî'nin felsefesi, Platon, Aristoteles ve Plotinus'un görüşlerinin bir sentezine dayanır. Temel ilkeleri: - Felsefenin Yöntemi: Kanıtlama ve akıl yürütme. - Amaç: Tanrı'ya erişmek. - Varlık Düşüncesi: Metafizik, değişmez varlık alanını inceleyen bir bilim olarak Tanrı'yı inceler. - Tanrı Anlayışı: Tanrı, "İlk Gerçek" ve bütün gerçeklerin sebebidir; mutlak bir varlıktır, şekli, niteliği, niceliği ve maddesi yoktur. Diğer önemli konular: - Ahlâk Felsefesi: Felsefeyi, insanın ahlâkî erdemleri kazanması olarak tanımlar; hikmet, necdet, iffet ve itidal gibi erdemleri inceler. - İlimler Tasnifi: Felsefeyi teorik ve pratik olarak ayırır; teorik ilimler fizik, psikoloji ve metafiziktir.

Doğal hareketi bir iş olarak görmek, felsefede doğanın kendi içindeki hareket ve değişim ilkelerini anlamak anlamına gelir. Aristoteles'e göre, doğal varlıklar madde ve formdan oluşur ve bu varlıklardaki doğal hareket, formun gerçekleşmesi sürecidir.

Filozofların ilk hocası olarak Aristoteles kabul edilir.

Poetika adlı eser, Antik Yunan filozofu Aristoteles tarafından yazılmış ve sanat, edebiyat ve özellikle trajedi üzerine odaklanmaktadır. Eserde anlatılan ana konular şunlardır: 1. Sanatın Doğası: Aristoteles, sanatı insanın doğuştan gelen taklit etme (mimesis) yeteneğiyle açıklar ve sanatın dünyayı anlama ve duyguları ifade etme yolu olduğunu belirtir. 2. Edebi Türlerin Analizi: Trajedi ve epik şiir gibi edebi türlerin özelliklerini tanımlar ve bu türlerin insan üzerindeki etkilerini inceler. 3. Trajedinin Unsurları: Olay örgüsü, karakterler, düşünce, diksiyon, şarkı ve görsellik gibi trajedinin altı temel unsurunu belirtir. 4. Kural ve İlkeler: Zaman ve mekan birliği, tragik hata ve katarsis gibi trajedinin uyması gereken kuralları açıklar. Poetika, Batı edebiyat eleştirisinin temellerini atmış ve tiyatro, sinema ve edebiyat üzerinde yüzyıllar boyunca etkili olmuştur.

İbn Sina, felsefe ve mantık alanındaki derin bilgileri ve Aristoteles'in eserlerini yeniden yorumlaması nedeniyle "Muallim-i Sani" (İkinci Muallim) olarak kabul edilir.

Margaret Doody'nin "Aristoteles" serisi 5 kitaptan oluşmaktadır. Bu kitaplar şunlardır: 1. Aristotle Detective (1978). 2. Aristotle and Poetic Justice (2002). 3. Aristotle and the Secrets of Life (2003). 4. Poison in Athens (2004). 5. Mysteries in Eleusis (2005).

Aristoteles'e göre orta iyilik, "altın orta" veya "itidal" olarak adlandırılır ve biri aşırılık, diğeri eksiklik olan iki uç arasında arzu edilen ve uygun olan orta yolu ifade eder. Erdemler bağlamında orta iyilik: Erdem, akıl tarafından ve aklı başında bir insanın belirleyeceğiyle belirlenen, bizle ilgili olarak orta olanda bulunma huyudur. Cesaret bir erdemdir, ancak aşırıya kaçıldığında pervasızlık, eksikliğinde ise korkaklık olarak ortaya çıkar. Ölçülülük, haz ve acı arasında bir denge kurmayı ifade eder. Kendinden kötü olan eylemlerin (hırsızlık, kıskançlık, adam öldürme vb.) ortası yoktur.

Stagira'lı Aristoteles'in hocası, Platon'dur.

Aristoteles'in üç temel erdemi şunlardır: 1. Karakter Erdemleri: - Adalet, cesaret, ölçülülük, cömertlik, dostluk gibi iki aşırı uç arasındaki doğru ortayı, altın oranı bulmaktan meydana gelen erdemlerdir. 2. Düşünce (Entelektüel) Erdemleri: - Entelektüel faaliyete bağlı olan ve şeylerin niçin olduklarını anlamak ve keşfetmekle belirlenen erdemlerdir. - Bu erdemler teorik bilgelik (Sophia) ile ilişkilidir. 3. Pratik Bilgelik (Phronesis): - İyi yapmayla ilgili olarak nelerin kendisi için iyi ve yararlı olduğu konusunda yerinde düşünebilmeyi sağlar. - Ahlaki erdemlerin uygulanmasında büyük önem taşır.

Nedenselliğin temel varsayımları şunlardır: 1. Zaman Sıralaması: Sebep, sonuçtan önce gelir. 2. Bağıntı: Sebep ve sonuç arasında bir ilişki vardır. 3. Gereklilik: Sebep, sonucu ortaya çıkarır veya etkiler. 4. Yeterlilik: Sebep, sonucu meydana getirecek güce sahiptir. Ayrıca, Aristoteles'in dört neden teorisi de nedenselliğin temel varsayımlarını içerir: 5. Maddi Neden: Her değişim, bağımsız bir özne gerektirir. 6. Formel Neden: Maddenin biçimsel yapısını belirler. 7. Fail Neden: Değişimin ilk başlangıcını sağlar. 8. Ereksel Neden: Herhangi bir nesnenin veya eylemin amacını belirler.

Aristoteles'e göre insanın nihai amacı mutluluk (eudaimonia) elde etmektir. Mutluluk, insan ruhunun akılsal etkinliği ile ulaşılabilir ve kendi kendine yeterli, en çok tercih edilen bir amaçtır. Aristoteles, insanın iyi bir yaşam sürdürebilmesi için topluma, yasalara ve devlete ihtiyacı olduğunu savunur; çünkü ona göre insan, doğası gereği sosyal bir varlıktır ve tek başına mutluluğa ulaşması mümkün değildir.

Aristoteles'in devlet teorisi şu temel unsurlara dayanır: Devletin Doğal Varlığı: Devlet, insanın doğal ihtiyaçlarından ve eğilimlerinden doğduğu için doğal bir varlıktır. İnsanın Toplumsal Doğası: İnsan, doğası gereği toplumsal ve siyasal bir hayvandır; devlet düzeni içinde kendi doğasına uygun amacını gerçekleştirebilir. Devletin Amacı: Devletin amacı, insanın en yüksek iyiliğini, yani akli ve ahlaki yaşamını gerçekleştirmektir. Farklı Sınıfların Dengesi: Devlet, farklı sınıfların farklı işlevlerini yerine getirdiği bir yapıdır ve bu sınıflar arasında denge olmalıdır. Kölelik ve Vatandaşlık: Kölelik doğaldır ve köleler üretime katılarak katkı sağlarken, özgür vatandaşlar yönetim işlerine katılıp kamu yararına çalışır. Aristoteles'e göre en iyi yönetim biçimleri aristokrasi ve politeia'dır; bu yönetimlerde erdemli kişilerin yönetimi söz konusudur.

Poetika terimi, şiir sanatı üzerine düşüncelerin ve teorilerin bütünü anlamına gelir. Ayrıca, poetika şu anlamlara da gelebilir: - Aristoteles'in ünlü yapıtı: Şiirin ve trajedinin kurallarını incelediği eser. - Edebiyat disiplini: Edebiyatın kurallarını, yöntemlerini ve biçimlerini inceleyen bir disiplin. - Poetik metinler: Şairlerin şiire ve sanata ilişkin görüşlerini ifade ettikleri manzum veya mensur yapıtlar.