AraştırmaYöntemleri

Anadolu Üniversitesi sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ders notu PDF'sini indirmek için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: canvas.anadolu.edu.tr: "Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri.pdf" dosyası, "ARY111 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri B" dersinin kontrol panelinden indirilebilir. aof.tc: "Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (ARY101U)" ders kitabının PDF'si, e-kitap olarak bu siteden indirilebilir. Ders kitapları zaman zaman güncellendiği için, en güncel sürümü indirmek için ilgili kaynakların kontrol edilmesi önerilir.

Derinlemesine görüşme yöntemi, bir kişi veya konu hakkında en az iki kişi arasında gerçekleşen görüşmelerdir. Derinlemesine görüşme yönteminin aşamaları: 1. Hazırlık aşaması. 2. Görüşme aşaması. 3. Deşifre aşaması. Derinlemesine görüşme yönteminin özellikleri: Esnek yapı. İnteraktif. Derinlemesine. Üretken. Kullanım alanları: Sosyoloji; Tıp; Klinik çalışmaları; Sosyal çalışmalar; Antropoloji; Kriminoloji; Psikoloji.

W. Lawrence Neuman'ın "Toplumsal Araştırma Yöntemleri 1 - 2" kitapları, nitel ve nicel toplumsal araştırma yöntemlerini, farklı bilimsel paradigmaların ontolojik, epistemolojik ve metodolojik öngörüleri dikkate alarak ele alır. Kitapların konuları arasında şunlar yer alır: Araştırmanın ilk aşamasından son aşamasına kadar olan süreç. Zengin örnekler. Veri toplama teknikleri üzerine güncel araştırmalar. Anahtar terimler ve gerçek bağlamlar. Kitaplar, toplumsal araştırmaların basit bir teknolojiye indirgenmemesi gerektiğini, bir bilgi yaratım süreci olarak görülmesi gerektiğini vurgular.

Çocuk edebiyatında kullanılan bazı araştırma yöntemleri şunlardır: Doküman incelemesi. Durum çalışması. Analitik nitel yöntem. Temel nitel araştırma. Karma yöntem. Ayrıca, çocuk edebiyatı alanında yapılan akademik çalışmalarda betimleyici araştırma yöntemi de kullanılmaktadır. Çocuk edebiyatı araştırmalarında kullanılan yöntemler, konunun niteliğine ve araştırmanın amacına göre çeşitlilik gösterebilir.

Kohort ve vaka-kontrol çalışmaları arasındaki temel farklar şunlardır: Zamanlama. Kaza. Kohort çalışmaları, belirli bir maruziyet veya müdahalenin belirli bir sonuçla bağlantılı olup olmadığını görmek için bir grup insanı zaman içinde izleyen gözlemsel araştırma yöntemleridir. Kohort çalışmalarının bazı türleri: İleriye yönelik araştırmalar yapan prospektif kohort araştırmaları. Kayıtlardan geriye dönük izlemeler yapan retrospektif kohort araştırmaları. Vaka-kontrol çalışmalarının bazı türleri: Yuvalandırılmış vaka-kontrol çalışmaları. Vaka-kohort çalışmaları.

Nitel araştırma, kategorize edilip yüzdesel olarak ifade edildiğinde nicel veriye dönüşür. Nitel verilerin nicel veriye dönüşüm süreci şu adımları içerir: Kategorizasyon. Yüzdesel ifade. Ölçüm. Örneğin, bir konferanstaki çalışanların sektörlerine göre kategorize edilip, bu sektörlerin sıklıklarının yüzdesel olarak ifade edilmesi.

11. sınıf sosyal bilim çalışmaları dersi, sosyal bilimlere ait alan becerilerinin esasları üzerine odaklanan bir derstir. Bu ders kapsamında öğrenciler: Sosyal bilim kavramlarını ve yöntemlerini öğrenir. Toplumsal sorunları disiplinler arası bir yaklaşımla değerlendirir. Farklı disiplinlere ait bilgi ve becerileri günlük yaşamla ilişkilendirir. Bilimsel düşünme alışkanlığı kazanır. Sosyal sorumluluk projelerinde kişisel sorumluluk alır. 11. sınıf sosyal bilim çalışmaları dersi, haftada 2 veya 3 ders saati olarak işlenir ve 9, 10, 11 ve 12. sınıfların herhangi birinde iki kez seçilebilir.

"Lezzetin Somutlaştırılması: Nörobilim Araştırmalarında Kullanılan Görüntüleme Yöntemleri Aracılığıyla Yöresel Nörogastronomik Unsurların Duyularımızla İlişkisinin Tespiti", 2023-2024 yılları arasında Atatürk Üniversitesi tarafından yürütülen bir TÜBİTAK projesidir. Projenin amacı, Erzurum'un yöresel mutfak unsurlarının nörobilimden faydalanılarak nörogastronomi kapsamında değerlendirilmesidir. Araştırma yöntemleri arasında EEG (Beyin Çizgesi Yöntemi), GSR (Deri İletkenliği) ve Eye Tracking (Göz Takip) gibi nörobilim ölçümleri yer almaktadır. Projenin başarılı bir şekilde tamamlanmasıyla, kültürel mirasın korunması, gastronomi turizminin gelişimi ve gıda sektöründe yeni girişim alanlarının oluşması gibi toplumsal ve ekonomik etkilerin elde edilmesi öngörülmektedir.

Nitel ve nicel yöntemlerin birlikte kullanılmasının önemli nedenleri şunlardır: Eksikliklerin giderilmesi. Bütün resmin görülebilmesi. Açıklama kolaylığının sağlanması. Anlam gücünün artması. Genellenebilirliğin artması. Hipotez geliştirme ve test etme. Nitel ve nicel yöntemlerin birlikte kullanılması, "karma araştırma yöntemi" olarak adlandırılır.

Meta-analiz ve sistematik derleme arasındaki temel farklar şunlardır: Amaç: Sistematik derleme, belirli bir soruya yanıt bulmak için mevcut tüm ampirik araştırmaları bir araya getirir. Yöntem: Sistematik derleme, çalışmaları eleştirel bir şekilde değerlendirme ve sentezleme sürecini içerir. Kapsam: Sistematik derleme, genellikle daha geniş bir kapsama sahiptir ve sadece yayınlanmış çalışmaları değil, aynı zamanda yayınlanmamış çalışmaları da içerebilir. Tüm sistematik incelemelerin bir meta-analiz içermediğini, bu kararın çalışmaların heterojenliği, verilerin mevcudiyeti ve sonuçları birleştirme yöntemlerinin uygunluğuna bağlı olduğunu belirtmek önemlidir.

Nitel görüşme verilerinin analizi şu adımları içerir: 1. Verilerin düzenlenmesi ve yazıya dökülmesi. 2. Veri azaltma. 3. Kodlama. 4. Özet çıkarma. 5. Kategori ve temaların belirlenmesi. 6. Örüntülerin ortaya çıkarılması. 7. Açıklama ve yorumlama. 8. Raporlama. Nitel veri analizi, tümdengelim ve tümevarım gibi farklı yaklaşımlar da içerebilir. Daha detaylı bilgi ve destek için bir araştırma metodolojisi uzmanına başvurulması önerilir.

Karma yöntem araştırma desenleri, kullanılan nicel ve nitel yaklaşımların baskınlığına, zamanlamasına ve araştırma sürecinde birleştirilme yerine göre farklı şekillerde sınıflandırılabilir. Yaklaşımların baskınlığına göre: eş-baskın; nicel-baskın; nitel-baskın. Zamanlamasına göre: eş-zamanlı; sıralı. Araştırma sürecinde birleştirilme yerine göre: tamamen-karışık; kısmen-karışık. Ayrıca, Creswell ve Plano Clark'a göre karma yöntem araştırma desenleri şu şekilde sınıflandırılabilir: Üçleme (Triangulation). Açıklayıcı desen. Keşfedici desen. Alanyazında yaklaşık 40 farklı karma araştırma deseni bulunmaktadır.

Nitel araştırmalarda kullanılan desenlerden bazıları şunlardır: Fenomenoloji (olgubilim). Etnografya (kültür analizi). Durum çalışması. Kuram oluşturma (grounded theory). Eylem araştırması. Nitel araştırma desenleri, araştırmanın amacına ve sürecine göre çeşitlilik gösterebilir.

Ön Test Son Test Kontrol Gruplu Desen'de kontrol edilen bazı değişkenler: Dışsal (extraneous) değişkenler. Zamana bağlı değişimler. Grupların denkliği. Ayrıca, ön test ve son test arasındaki farkın anlamlılığı, deney ve kontrol gruplarının puanları üzerinden ilişkisiz gruplar için t-testi veya varyans analizi gibi yöntemlerle incelenir.

Nicel araştırmalarda kullanılan istatistiksel teknikler: Betimsel istatistik: Verilerin özetlenmesi ve bilimsel araştırma yöntemlerinin sonuçlarının yorumlanması için kullanılır. Kestirimsel istatistik: Örneklem üzerinden evrenle ilgili tahminler yaparak genellemeler yapmayı sağlar. Nitel araştırmalarda kullanılan istatistiksel teknikler: Betimsel analiz: Nitel verilerin betimlenmesi ve yorumlanmasında kullanılır. İçerik analizi: Verilerin derinlemesine incelenmesi ve yeni boyutların keşfedilmesini sağlar. Ayrıca, hem nicel hem de nitel araştırmalarda kullanılan bazı veri toplama teknikleri şunlardır: Anket: Katılımcıların yazılı veya sözlü olarak soruları yanıtlaması. Gözlem: Olaylar, durumlar veya insanların incelenerek veri toplanması. Deney: Değişkenler arasındaki ilişkilerin kontrollü bir ortamda incelenmesi.

Davranışsal gözlem yöntemi, farklı alanlarda çeşitli amaçlarla kullanılan bir gözlem tekniğidir: Odyolojide davranışsal gözlem odyometrisi. İş güvenliği alanında davranışa dayalı güvenlik gözlemi (BBS). Kişilik analizinde davranışsal gözlem.

Kolayda örnekleme, araştırmacıların katılımcıları kolay ulaşılabilirliklerine ve yakınlıklarına göre seçtikleri olasılıklı olmayan bir örnekleme tekniğidir. Bu yöntemde: Katılımcılar randomizasyon yerine uygunluk temelinde seçilir, bu da seçim yanlılığı riskini artırır. Örneklemin ulaşılması kolay bireylerden oluşması, veri toplamayı hızlı ve verimli hale getirir. Kapsamlı işe alım süreçlerine olan ihtiyacı ortadan kaldırdığı için genellikle daha az kaynak gerektirir. Kolayda örnekleme, özellikle zaman kısıtlamaları veya sınırlı kaynakların olduğu durumlarda tercih edilir.

Karma araştırma yöntemlerinin önemli olmasının bazı nedenleri: Üçgenleme: Birden fazla yöntemin birleştirilmesiyle bulgular doğrulanır ve çalışmanın genel sağlamlığı artar. Tamamlayıcılık: Nitel ve nicel yöntemler farklı bilgi türleri sağlar, bu da karmaşık olguların daha kapsamlı anlaşılmasını mümkün kılar. Bağlamsallaştırma: Nitel yöntemler, bağlamın ve bireysel deneyimlerin derinlemesine araştırılmasını sağlayarak nicel sonuçların yorumlanmasını zenginleştirir. Esneklik: Araştırmacılar, yaklaşımlarını uyarlayarak beklenmedik bulguları keşfedebilir veya ortaya çıkan araştırma sorularını takip edebilir. Geliştirilmiş geçerlilik: Birden fazla yöntem kullanarak bulguların geçerliliği güçlendirilir. Yenilikçi içgörüler: Nitel ve nicel yöntemlerin entegrasyonu, gözden kaçmış olabilecek yeni içgörüler ve örüntüler ortaya çıkarabilir.

5T tarih yöntemi, tarihçilerin araştırma ve analiz süreçlerinde kullandığı bir yöntemdir. Bu yöntem, beş aşamadan oluşur: 1. Tarama (Kaynak Arama). 2. Tasnif (Sınıflandırma). 3. Tahlil (Çözümleme). 4. Tenkit (Eleştiri). İç Tenkit: Kaynağın verdiği bilginin doğru olup olmadığını anlamaya çalışılır. Dış Tenkit: Kaynağın gerçekliğini, yani bilgi verdiği dönemden kalıp kalmadığını anlamaya çalışılır. 5. Terkip (Sentez).

Ölçüt örnekleme, belirli ölçütleri sağlayan durumları belirlemek için kullanılan bir örnekleme yöntemidir. Bu yöntemde, ölçüt araştırmacı tarafından oluşturulabilir veya önceden hazırlanmış bir ölçüt listesi kullanılabilir. Ölçüt örneklemenin bazı avantajları: Araştırmacıların belirli bir politika veya programla ilgili doğrudan deneyime sahip katılımcıları seçmelerine olanak sağlar. Toplanan verilerin araştırma sorusuyla ilgili olma olasılığı daha yüksektir. Bazı dezavantajları: Bulguların daha geniş bir popülasyona genelleştirilmesi zor olabilir. Belirli bakış açılarına veya deneyimlere karşı önyargılı olabilir.