AraştırmaYöntemleri

Gömülü teori (Grounded Theory), nitel araştırmalarda yapılandırılmamış verilerden tümdengelim yoluyla kuram geliştirme yöntemi olarak tanımlanır. Bu yöntemde veriler, sistematik olarak analiz edilir ve şu teknikler kullanılır: Açık kodlama. Eksensel kodlama. Seçici kodlama. Gömülü teorinin amacı, verileri açıklayan kavram ve kuramları denemek ve sonunda, verinin içine gömülü olan kuramı ortaya çıkarmaktır.

Genelleme ve örneklem kavramları, araştırmalarda sıkça kullanılan terimlerdir: 1. Genelleme: Araştırma sonuçlarının genellendiği, ortak özelliklere sahip birimler bütününe denir. 2. Örneklem: Belli kurallara göre belirli bir evrenden seçilmiş ve seçildiği evreni temsil yeterliliği kabul edilen küçük kümedir.

Derinlemesine görüşme yöntemi, araştırma problemiyle ilgili düşünce, görüş ve deneyimleri detaylı bir şekilde öğrenmek için az sayıda insanla yapılan bir veri toplama tekniğidir. Bu yöntemde: - Standart bir görüşme formu kullanılmaz. - Görüşmeler birebir ve yaklaşık 1 saat sürer. - Ağırlıklı olarak açık uçlu sorular sorulur. Derinlemesine görüşme, odaklandığımız konuya dair şaşırtıcı bilgiler edinmemizi, yeni bakış açıları kazanmamızı ve fırsatları fark etmemizi sağlar.

İzlek analizi, nitel verilerdeki temaları ve örüntüleri belirlemeye odaklanan bir araştırma yöntemidir. İzlek analizinin amacı: - Verilerin bağlamını daha iyi anlamak. - Kültürel, tarihi ve sosyal faktörlerin verilerin yorumlanmasını nasıl etkilediğini keşfetmek. İzlek analizi yöntemleri: - Sistematik kodlama: Verileri kategorilere ayırarak ve kodlamalar yaparak analiz eder. - Tümevarım yöntemi: Genellemelerden ziyade spesifik temaları ortaya çıkarır.

Anadolu Üniversitesi sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ders notu PDF'sini indirmek için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: canvas.anadolu.edu.tr: "Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri.pdf" dosyası, "ARY111 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri B" dersinin kontrol panelinden indirilebilir. aof.tc: "Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (ARY101U)" ders kitabının PDF'si, e-kitap olarak bu siteden indirilebilir. Ders kitapları zaman zaman güncellendiği için, en güncel sürümü indirmek için ilgili kaynakların kontrol edilmesi önerilir.

Toplumsal Araştırma Yöntemleri 1 ve 2 şu konuları kapsamaktadır: Toplumsal Araştırma Yöntemleri 1: 1. Araştırma Paradigmaları: Pozitivizm, yorumlayıcı yaklaşım, eleştirel teori ve pragmatizm gibi farklı araştırma paradigmalarının tanıtılması. 2. Araştırma Tasarım Türleri: Deneysel tasarım, yarı-deneysel tasarım, kesitsel tasarım, boylamsal tasarım ve vaka çalışması gibi araştırma tasarım türlerinin açıklanması. 3. Veri Toplama Yöntemleri: Anketler, yapılandırılmış görüşmeler, deneyler ve sistematik gözlemler gibi nicel veri toplama tekniklerinin ve derinlemesine görüşmeler, odak grup görüşmeleri, katılımcı gözlem ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin ele alınması. 4. Veri Analiz Yöntemleri: Betimsel istatistikler, çıkarımsal istatistikler, regresyon analizi ve faktör analizi gibi nicel analiz yöntemleri ile tematik analiz, içerik analizi, söylem analizi ve gömülü teori gibi nitel analiz yöntemlerinin açıklanması. 5. Etik Konular: Toplumsal araştırmalarda etik ilkelerin, özellikle bilgilendirilmiş onam, gizlilik ve zarar vermeme ilkesinin öneminin vurgulanması. Toplumsal Araştırma Yöntemleri 2: 1. Karma Yöntem Araştırmaları: Nitel ve nicel yöntemlerin birlikte kullanıldığı karma yöntem araştırmalarının öneminin ve bu yaklaşımın araştırma konusunun daha kapsamlı anlaşılmasına nasıl katkıda bulunduğunun açıklanması. 2. Büyük Veri Analitiği ve Yapay Zeka: Toplumsal araştırmalarda büyük veri analitiği ve yapay zeka uygulamalarının kullanımının ele alınması. 3. Çevrimiçi ve Mobil Veri Toplama Teknikleri: Çevrimiçi ve mobil veri toplama tekniklerinin, geleneksel yöntemleri tamamlayarak daha kapsamlı analizler yapılmasına olanak tanımasının tartışılması.

Çocuk edebiyatında kullanılan araştırma yöntemleri şunlardır: 1. Doküman İncelemesi: Yazılı ve görsel malzemelerin toplanıp incelenmesi. 2. Nitel Araştırma: Verilerin hipotez ve teori oluşturmak amacıyla toplanması. 3. Bibliyoterapi: Kitapların iyileştirici etkisinden yararlanılarak yapılan araştırmalar. 4. İçerik Analizi: Verilerin tematik olarak incelenmesi ve sınıflandırılması.

Kohort ve vaka-kontrol çalışmaları, tıbbi araştırmalarda yaygın olarak kullanılan iki gözlemsel araştırma yöntemidir. Aralarındaki temel farklar şunlardır: 1. Zamanlama: - Kohort çalışmasında, bireyler ilgilenilen hastalığa yakalanıp yakalanmayacaklarını belirlemek için zaman içinde takip edilir. - Vaka-kontrol çalışmasında ise bireyler zaten hastalığa sahiptir ve bu hastalık ile ilgili bir karşılaştırma yapılır. 2. Nedensellik: - Kohort çalışmasında, maruziyet veya müdahale hastalığın nedenidir ve çalışma ikisi arasında nedensel bir bağlantı olup olmadığını belirleyecektir. - Vaka-kontrol çalışmasında ise nedensellik daha az kesindir ve çalışma nedensellikten ziyade olası risk faktörlerini belirlemeye çalışır. 3. Veri Toplama: - Kohort çalışmalarında veriler, bireylerin yaşamları boyunca maruz kaldıkları durumlar ve sağlık sonuçları hakkında toplanır. - Vaka-kontrol çalışmalarında ise veriler, hasta dosyalarından veya geriye dönük olarak toplanan bilgilerden elde edilir.

11. sınıf sosyal bilim çalışmaları dersi, sosyal bilimlere ait alan becerilerinin esasları üzerine odaklanan bir derstir. Bu ders kapsamında öğrenciler: Sosyal bilim kavramlarını ve yöntemlerini öğrenir. Toplumsal sorunları disiplinler arası bir yaklaşımla değerlendirir. Farklı disiplinlere ait bilgi ve becerileri günlük yaşamla ilişkilendirir. Bilimsel düşünme alışkanlığı kazanır. Sosyal sorumluluk projelerinde kişisel sorumluluk alır. 11. sınıf sosyal bilim çalışmaları dersi, haftada 2 veya 3 ders saati olarak işlenir ve 9, 10, 11 ve 12. sınıfların herhangi birinde iki kez seçilebilir.

Nitel araştırma, kategorizasyon ve sınıflandırma süreçlerinden geçirilerek nicel verilere dönüşebilir. Bu dönüşüm, aşağıdaki durumlarda gerçekleşir: 1. İçerik Analizi: Nitel veriler, kodlanarak altında yatan kavramlar ve bu kavramlar arasındaki ilişkiler ortaya çıkarılır ve sayısal olarak ifade edilir. 2. Yüzdesel Gösterim: Verilerin tekrarlanma sıklıkları hesaplanarak yüzdesel olarak kategorilere dağılımı gösterilir. 3. İstatistiksel Analizler: Nicel araştırmalarda kullanılan istatistiksel yöntemler (ortalama, medyan, mod, t-testleri, ANOVA vb.) ile veriler analiz edilir. Bu sayede, nitel araştırmanın zengin ve ayrıntılı verileri, sayısal ve genelleştirilebilir bulgulara dönüştürülmüş olur.

"Lezzetin Somutlaştırılması: Nörobilim Araştırmalarında Kullanılan Görüntüleme Yöntemleri Aracılığıyla Yöresel Nörogastronomik Unsurların Duyularımızla İlişkisinin Tespiti" başlıklı proje, TÜBİTAK tarafından desteklenmektedir ve 2023-2024 yılları arasında yürütülmektedir. Projenin amacı, Erzurum yöresine ait az bilinen yemek ve içeceklerin, görsel ve içerik özellikleri bakımından tüketiciler üzerinde nasıl bir etki yarattığını tespit ederek bu unsurları pazarlanabilir hale getirmektir. Araştırma yöntemleri arasında nitel ve nicel yöntemler, EEG (Beyin Çizgesi Yöntemi), GSR (Deri İletkenliği) ve Eye Tracking (Göz Takip) gibi nörobilim testleri bulunmaktadır. Sonuçlar, deneklerin yöresel lezzetlere yönelik bilişsel ve duygusal algılarını ortaya koyarak, bu lezzetlerin tanıtım ve pazarlama stratejileri için öneriler sunulmasını sağlayacaktır.

Nitel ve nicel yöntemlerin birlikte kullanılması (karma yöntem) önemlidir çünkü bu yaklaşım, araştırmanın daha kapsamlı ve güvenilir olmasını sağlar. Bunun bazı nedenleri: Üçgenleme. Tamamlayıcılık. Gelişim. Başlangıç. Genişletme.

Görüşme verilerinin nitel analizi şu adımlarla gerçekleştirilir: 1. Transkripsiyon: Görüşme kayıtlarının yazılı metne dönüştürülmesi. 2. Kodlama: Transkript ve diğer belgeler üzerinde anahtar kelimeler, ifadeler vurgulanarak verilerin kategorize edilmesi. 3. Temaların Belirlenmesi: Kodlamalar ve literatür incelemesi sonucunda ana kategoriler ve temaların belirlenmesi. 4. Veri Azaltma: Araştırma konusuyla ilgili olmayan bilgilerin ayıklanması. 5. Doğrulama ve Teyit: Analiz sonucundaki bulguların araştırma hedefiyle uyuşup uyuşmadığının ve kendi içindeki tutarlılığının kontrol edilmesi. 6. Raporlama: Tüm süreçlerin ve elde edilen bulguların rapor haline getirilmesi.

Meta-analiz ve sistematik derleme arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Kapsam ve Yöntem: - Sistematik derleme, belirli bir araştırma sorusuna yanıt bulmak için mevcut tüm ampirik araştırmaları bir araya getirir ve genel bir yargıya ulaşmak için çalışma verilerini çeşitli şekillerde birleştirir. - Meta-analiz, sistematik derlemenin bir adım ötesine geçerek, farklı çalışmalardan elde edilen verileri istatistiksel olarak birleştirir ve toplu olarak analiz eder. 2. Amaç: - Sistematik derleme, mevcut kanıtların özetini sunar ve literatürdeki boşlukları tespit eder. - Meta-analiz, bulguların kesinliğini ve gücünü artırarak daha güvenilir sonuçlar elde etmeyi amaçlar. 3. Veri Türü: - Meta-analiz, etki büyüklükleri gibi sayısal verileri kullanırken, sistematik derleme genellikle kelimeleri ve nitel verileri kullanır.

Karma yöntem araştırma desenleri dört ana kategoriye ayrılır: 1. Yakınsak Paralel Tasarım. 2. Gömülü Tasarım. 3. Açıklayıcı Sıralı Tasarım. 4. Keşfedici Sıralı Tasarım.

Nicel ve nitel araştırmalarda kullanılan istatistiksel teknikler farklılık gösterir: Nicel Araştırmalarda: 1. Betimsel İstatistik: Sayısal verileri tanımlayıcı indekslere dönüştürür, "ne?" sorusuna odaklanır. 2. Kestirimsel İstatistik: Örneklem üzerinden genelleme yaparak araştırma alanının geneli hakkında sonuç çıkarır. Nitel Araştırmalarda: 1. Betimsel Analiz: Verilerin önceden belirlenen şemalara göre yorumlanmasını sağlar. 2. İçerik Analizi: Nitel verilerin çok boyutlu incelenmesinde kullanılır, gözlemin sonuçlarını daha anlamlı ve zengin bir çerçevede yorumlamayı sağlar.

Ön Test Son Test Kontrol Gruplu Desen'de kontrol edilen değişkenler şunlardır: 1. Bağımlı Değişken: Uygulama öncesinde ve sonrasında bağımlı değişkene ait ölçümler yapılır. 2. Bağımsız Değişken: Deneysel müdahalenin etkisi incelenir. 3. Grup Eşleştirme: Denek grupları, belirli değişkenler (cinsiyet, yetenek, geçmiş başarı vb.) üzerinden eşleştirilir. 4. Seçkisiz Atama: Deneklerin deney veya kontrol gruplarına rastgele atanması sağlanır.

Davranışsal gözlem yöntemi, bireylerin veya grupların doğal ortamlarında davranışlarını gözlemleyerek analiz etmeyi amaçlayan bir araştırma tekniğidir. Bu yöntem, psikologların insan davranışları ve bu davranışları etkileyen faktörler hakkında bilgi edinmelerine yardımcı olur. Davranışsal gözlem yöntemleri iki şekilde uygulanabilir: 1. Katılımcı gözlem: Araştırmacı, olayın içinde yer alarak bireylerin davranışlarını doğrudan izler. 2. Katılımcı olmayan gözlem: Araştırmacının varlığı belli edilmeden yapılan gizli gözlemler söz konusudur.

Nitel araştırmalarda kullanılan bazı desenler şunlardır: 1. Kültür Analizi (Etnografya): Bir grubun kültürünü tanımlama ve yorumlama amacıyla kullanılır. 2. Olgubilim (Fenomenoloji): Farkında olduğumuz ancak derinlemesine anlayışa sahip olmadığımız olguları inceler. 3. Kuram Oluşturma (Grounded Theory): Verilerden yola çıkarak yeni bir kuram geliştirmeyi amaçlar. 4. Durum Çalışması (Case Study): Bir duruma ilişkin etkenleri bütüncül bir yaklaşımla araştırır. 5. Eylem Araştırması: Uygulamada ortaya çıkan sorunların çözülmesine yönelik uygulayıcıların çalışmalarıdır.

Kolayda örnekleme, ana kütle içerisinden seçilecek örnek kitlenin araştırmacının yargılarınca belirlendiği tesadüfî olmayan bir örnekleme yöntemidir. Bu yöntemde, veriler ana kütleden en kolay, hızlı ve ekonomik şekilde toplanır ve araştırmaya katılacak bireyler erişilebilirliklerine göre seçilir. Kolayda örneklemenin bazı avantajları: - Zaman ve kaynak verimliliği: Hızlı veri toplanmasını sağlar ve az kaynak gerektirir. - Erişilebilirlik: Araştırmacının hazır bulunan deneklere ulaşmasını sağlar. Dezavantajları ise sonuçların genellenebilirliğinin sınırlı olması ve örneklemde yanlılık potansiyelidir.