AraştırmaYöntemleri

5T tarih yöntemi, tarihçilerin araştırma ve analiz süreçlerinde kullandığı bir yöntemdir. Bu yöntem, beş aşamadan oluşur: 1. Tarama (Kaynak Arama). 2. Tasnif (Sınıflandırma). 3. Tahlil (Çözümleme). 4. Tenkit (Eleştiri). İç Tenkit: Kaynağın verdiği bilginin doğru olup olmadığını anlamaya çalışılır. Dış Tenkit: Kaynağın gerçekliğini, yani bilgi verdiği dönemden kalıp kalmadığını anlamaya çalışılır. 5. Terkip (Sentez).

Karma araştırma yöntemleri önemlidir çünkü: 1. Kapsamlı Anlayış: Birden fazla açıdan kapsamlı bir anlayış sağlayarak karmaşık araştırma sorularını daha derinlemesine ele alır. 2. Bulguların Doğrulaması: Farklı yöntemlerden elde edilen verilerin üçgenlenmesi, sonuçların güvenilirliğini artırır. 3. Tamamlayıcılık: Nitel ve nicel yöntemlerin birlikte kullanımı, her iki yaklaşımın güçlü yönlerini birleştirerek daha zengin içgörüler sunar. 4. Esneklik: Araştırmacıların yaklaşımlarını uyarlamalarına ve beklenmedik bulguları keşfetmelerine olanak tanır. 5. Yenilikçi Çözümler: Yeni hipotezler ve araştırma soruları üreterek yenilikçi çözümler geliştirmeye yardımcı olur.

Ölçüt örnekleme, örneklemin problemle ilgili olarak belirlenen niteliklere sahip kişiler, olaylar, nesneler ya da durumlardan oluşturulması anlamına gelir. Bu örnekleme yönteminde araştırmacı, hangi tür birey veya durumları çalışacağına karar verir ve ölçütü kendisi belirler.

Ankette kaç soru olması gerektiği, anketin amacına ve hedef kitlesine bağlı olarak değişir. Genel olarak, anket soru sayısı çok fazla olmamalıdır; çünkü soru sayısı arttıkça cevaplayan kişinin ilgisi azalır. Bazı öneriler: Ankette 5-10 arası açık uçlu soru kullanmaktan kaçınılmalıdır. Anketin ilk başlarında açık uçlu veya uzun sorular sorulmamalıdır. Önemli sorular ilk sıralara konulmalı ve benzer sorular bir araya toplanmalıdır. Anketin ön testi, soruların anlaşılırlığı ve tepki uyandıran soruların varlığı açısından yapılmalıdır.

Fenomenoloji ve örnek olay deseni arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Odak Noktası: Fenomenoloji, olayların, durumların veya deneyimlerin genel anlamını ve nasıl algılandıklarını anlamaya çalışır. 2. Teori Geliştirme: Fenomenoloji, teorik kavramlar ve anlayışlar geliştirmeye yönelikken, örnek olay deseni daha çok zengin ve ayrıntılı veriler üreterek belirli bir durum hakkında derin bir anlayış kazanmayı amaçlar. 3. Veri Toplama Yöntemleri: Fenomenolojide veriler, uzun ve yoğun kişisel görüşmeler yoluyla toplanırken, örnek olay deseninde gözlem, mülakat ve belge analizi gibi çeşitli kaynaklardan veri toplanır.

Case study (vaka çalışması) yapmak için aşağıdaki adımlar izlenmelidir: 1. Vaka Seçimi: Gerçek bir durumu yansıtan, yeterince karmaşık ve incelemeye değer bir vaka seçilmelidir. 2. Araştırma ve Veri Toplama: Vakayı anlamak için geniş bir araştırma yapılmalı ve şu kaynaklar kullanılmalıdır: gözlemler, mülakatlar, anketler, şirket raporları, ilgili makaleler ve literatür. 3. Problemin Tanımlanması: Vakayı detaylı olarak inceledikten sonra, ana sorunun veya problemlerin net bir şekilde tanımlanması gerekir. 4. Analiz ve Çözüm Önerileri: Sorunun nedenlerini analiz etmek ve çözüm yolları aramak gerekir. 5. Sonuç ve Öneriler: Yapılan analizler özetlenmeli, çıkarılan dersler belirtilmeli ve gelecekte benzer sorunlarla karşılaşıldığında neler yapılabileceği konusunda öneriler sunulmalıdır. Ek olarak, case study hazırlarken şu noktalara dikkat edilmelidir: - Net bir amaç belirlemek. - Kapsamlı araştırma yapmak ve farklı kaynaklardan bilgi toplamak. - Yazım diline dikkat etmek, gereksiz teknik terimlerden ve jargondan kaçınmak. - Analizleri grafikler, tablolar ve görsellerle desteklemek.

Keşfedici karma yöntemde geçerlik ve güvenirlik şu yollarla sağlanır: 1. Verilerin Geçerli Kılınması: Araştırma boyunca verilerin geçerliliği gözetilir ve nicel ve nitel araştırmaları geçerli kılma stratejileri uygulanır. 2. Uzun Süreli Etkileşim: Katılımcılarla derinlemesine anlayış geliştirmek için uzun süreli etkileşim sağlanarak veri toplama sürecine yeterli zaman ayrılır. 3. Temaların Tutarlılığı: Görüşmelerden elde edilen temaların ve araştırma sonucunda ulaşılan bulguların birbirleriyle olan ilişkisinin anlamlılığı ve bütünlüğü için ilgili alanyazında geçen kuramsal bilgilerle tutarlılığı sağlanır. 4. Akran İncelemesi: Verilerin toplanması, analizi ve yorumlanması süreçlerinin eleştirel bir gözle değerlendirilmesi için akran incelemesi yapılır. 5. Çoklu Yöntem Kullanımı: Farklı veri kaynaklarının kullanılması ve sonuçların farklı katılımcılarla doğrulanması, araştırmanın güvenilirliğini artırır.

Dönüşümsel desenler, karma yöntem araştırmalarında kullanılan bir tasarım türüdür. Dönüşümsel desenin iki ana türü: 1. Sıralı Dönüşümsel Tasarım: İlk olarak nicel veriler toplanır ve analiz edilir, ardından nitel veriler toplanarak nicel verileri desteklemek için kullanılır. 2. Eşzamanlı Dönüşümsel Desen: Nicel ve nitel veriler aynı anda toplanır ve analiz edilir, yorumlama kısmında birleştirilir.

Nitel araştırma yöntemleri durum çalışması yapmak için aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Problemin ifadesi: Temel sorunun belirlenmesi ve alt soruların geliştirilmesi. 2. Analiz biriminin saptanması: Çalışılacak durumun ve katılımcıların belirlenmesi. 3. Veri toplama: Görüşme, gözlem ve doküman analizi gibi yöntemlerle verilerin toplanması. 4. Veri analizi ve yorumlanması: Toplanan verilerin betimsel veya içerik analizi ile incelenmesi, bulguların yorumlanması. 5. Raporlaştırma: Araştırmanın sonuçlarının rapor halinde sunulması. Durum çalışmasında, araştırmacının daha katılımcı bir rol oynaması ve kendi önyargılarını ayrı tutması önemlidir.

Mimari araştırma yöntemleri genel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Tasarım Öncesi Veri Toplama: Projenin ana kurgusunu belirleyen tarihsel, kültürel ve sosyolojik araştırmaların incelenmesi. 2. Fotoğraf ve Videolarla Belgeleme: Proje alanının mekansal kullanımlarını ortaya çıkaran ve problemlerin tanımlanmasını kolaylaştıran bir yöntem. 3. Söyleşi Yöntemi: Bölge sakinlerinin görüşlerinin analiz edilerek yerel bilgilerin toplanması. 4. Yerinde Deneyimleme: Proje alanının niteliklerinin keşfedilmesini sağlayan, mimari ekibin mekansal verileri tasarıma aktardığı bir yöntem. 5. Bilgisayar Destekli Analiz Programları: Tasarım aşamasında, örneğin iklimlendirme analizleri için kullanılan araçlar. 6. Araştırma Stratejileri: Yorumlayıcı-tarihsel araştırma, niteliksel araştırma, korelasyonel araştırma, deneysel araştırma gibi çeşitli stratejiler.

Kolay toplama yöntemi, verilerin toplanması için kullanılan basit ve pratik bir yöntemdir. Bu yöntemlerden bazıları şunlardır: 1. Gözlem: Davranışları ayrıntılı olarak tanımlamak için kullanılan bir veri toplama tekniğidir. 2. Anket: Belirli bir araştırmanın amacına uygun düzenlenmiş soru listesidir. 3. Röportaj: Açık uçlu sorulara izin veren ve daha fazla özelleştirilebilen bir yöntemdir. 4. Belge ve kayıtlar: Mevcut verileri kullanarak yapılan araştırmalardır. 5. Odak gruplar: Röportaj, anket ve gözlemin bir birleşimi olup, ortak noktaları olan birkaç kişinin ele alınmasını içerir. Bu yöntemler, verilerin hızlı ve verimli bir şekilde toplanmasını sağlar, ancak sonuçların geçerliliği ve genellenebilirliği konusunda sınırlamalara sahip olabilir.

Dijitalleşmeyle birlikte araştırma yöntem ve tekniklerinde şu değişiklikler olmuştur: 1. Kaynaklara Erişim Kolaylığı: Dijitalleşme, tarihçilerin dünyanın farklı yerlerindeki arşivlere, belgelere ve kaynaklara internet üzerinden kolayca erişim sağlamasını mümkün kılmıştır. 2. Veri Analizi: Dijital araçlar, büyük veri kümelerini analiz ederek tarihsel olayların ve trendlerin daha derinlemesine incelenmesini sağlar. 3. Dijital Yayıncılık: Dijital yayıncılık, tarih yazımının daha geniş kitlelere ulaşmasını ve elektronik kitaplar, dijital makaleler gibi kaynakların daha erişilebilir olmasını sağlar. 4. İşbirliği: Dijital platformlar, tarihçilerin dünya çapında işbirliği yapmalarını, ortak projeler yürütmelerini ve veri paylaşmalarını kolaylaştırır. 5. Bilgi Kirliliği: Dijital ortamda bilgi kirliliği artmış, bu da güvenilir kaynaklarla güvenilmez olanları ayırt etmeyi zorlaştırmıştır.

Netnografinin avantajları şunlardır: 1. Doğallık: Netnografi, katılımcıların doğal ortamlarında kendi ifadeleriyle bilgi paylaşmalarını sağlar, bu da daha gerçekçi ve samimi veriler elde edilmesini sağlar. 2. Maliyet ve zaman tasarrufu: Geleneksel yöntemlere göre daha az maliyetli ve hızlıdır, çünkü veriler çevrimiçi arşivlerden ve mevcut teknolojilerden yararlanarak toplanır. 3. Geniş katılımcı kitlesi: Netnografi, çok sayıda insanın araştırılmasına olanak tanır, bu da daha çeşitli ve geniş bir örneklem sunar. 4. Geçmişe dönük analiz: Geçmişteki konuşmaları ve etkileşimleri inceleme imkanı vererek, konunun gelişimini ve tarihini anlamaya yardımcı olur. 5. Etkileşim: Araştırmacı ve katılımcılar arasında devam eden bir ilişki kurar, bu da daha derinlemesine ve zengin içgörüler elde etmeyi sağlar.

Tarihçinin araştırma yaparken kullandığı yöntemler 9. sınıfta şu şekilde özetlenebilir: 1. Tarama (Kaynak Arama): Tarihçi, araştırma konusu ile ilgili mümkün olduğunca çok kaynak toplar. 2. Tasnif (Sınıflandırma): Bulunan kaynaklar, kendi çalışma sistemine göre sınıflandırılır (örneğin, birinci elden kaynaklar, ikinci elden kaynaklar). 3. Tahlil (Çözümleme): Eldeki kaynakların içerikleri incelenir. 4. Tenkit (Eleştirme): - İç Tenkit: Araştırmada kullanılacak kaynağın verdiği bilginin doğru olup olmadığını anlamaya çalışılır. - Dış Tenkit: Kullanılacak kaynağın gerçekliğini, yani gerçekten bilgi verdiği dönemden kalıp kalmadığını anlamaya çalışılır. 5. Terkip (Sentez): Doğruluğundan ve gerçekliğinden emin olunan kaynaklar bir araya getirilir ve bir tarih araştırması oluşturulur.

Kartopu örnekleme yöntemi, aşağıdaki durumlarda kullanılır: 1. Erişilmesi zor popülasyonları incelerken. 2. Marjinal topluluklar veya damgalanmış davranışlarda bulunan bireyler hakkında araştırma yaparken. 3. Nitel araştırmalarda, evren içindeki bilgilerin eksik olduğu veya tüm elemanlara erişimin güç olduğu durumlarda. Bu yöntem, ayrıca antropoloji, etnografya ve pazar araştırması gibi alanlarda da yaygın olarak kullanılır.

Sistematik gözlem yöntemi, belirli bir fenomene ilişkin davranış örüntüsünün tarafsız ve güvenilir bir şekilde, gözlemci yorumu olmaksızın incelenmesinde kullanılan nesnel bir araştırma yöntemidir. Bu yöntemde: 1. Araştırma sorusu net bir şekilde belirlenir. 2. Gözlemlenecek değişkenler ve bunların nasıl ölçüleceği belirlenir. 3. Gözlem planı oluşturulur; gözlem yapılacak yer, zaman ve şartlar gibi detaylar belirlenir. 4. Veri toplama işlemi gerçekleştirilir; gözlemci notlar alabilir, video kaydı yapabilir veya olayları belirli bir sıralamaya göre kaydedebilir. 5. Veriler analiz edilir ve sınıflandırılır. Sistematik gözlem, sosyal bilimler, eğitim, psikoloji ve pedagoji gibi alanlarda yaygın olarak kullanılır.

Ali Yıldırım ve Hasan Şimşek'in "Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri" kitabında ele alınan nitel araştırma yöntemlerinden bazıları şunlardır: Araştırma desenleri. Veri toplama yöntemleri. Nitel veri analizi. Geçerlik ve güvenirlik. Nitel araştırma sonuçları ve uygulama.

Odak grup genellikle 8-12 kişiden oluşur.

Prof. Dr. Ali Yıldırım ve Prof. Dr. Hasan Şimşek, "Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri" adlı kitabın yazarlarıdır. Bu kitap, nitel araştırma yöntemleri konusunda kavramsal bir temel oluşturan ve çeşitli yöntem ve süreçleri tanıtan bir kaynaktır.

Bilgi ve enformasyon farklı yollarla elde edilebilir: 1. Bilgi Elde Etme Yolları: - Bireysel deneyim: Günlük yaşamdaki etkileşimlerden edinilen tecrübeler. - Otoriter yol: Uzmanlaşmış kişilerden alınan bilgiler. - Bilimsel yöntemler: Gözlem, deney, araştırma ve analiz gibi bilimsel süreçler. 2. Enformasyon Elde Etme: - Veri işleme: Bilgisayar sistemleri tarafından işlenen, düzenlenen ve anlamlandırılan veriler. - Mesajlaşma grupları ve uzman sistemler: Dışsallaştırma süreçlerini sağlayan teknolojiler. - Veri ambarları ve karar destek sistemleri: İşletmelerde stratejik kararlar almak için kullanılan bilgiler.