Anayasa

Ticaret yasağı, belirli kamu görevlileri için geçerlidir ve bu yasak, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 128. maddesi ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 28. maddesi ile düzenlenmiştir. Ticaret yasağına tabi olan kamu görevlileri şunlardır: - Devlet memurları: Ticari bir faaliyeti doğrudan veya dolaylı olarak yürütemezler, tacir veya esnaf sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamazlar. - Akademisyenler: Üniversite öğretim elemanları, ilgili mevzuat çerçevesinde ticari faaliyetlerde bulunabilirler, ancak bu faaliyetler üniversitelerinin izniyle sınırlıdır. - Belediye başkanları ve meclis üyeleri: Özel koşullarda ticari faaliyette bulunabilirler. İstisnalar arasında ise kalkınma ve tüketim kooperatiflerinde üyelik veya yönetim görevleri yer alır.

1921 Anayasası, dağılan ve yok olmaya yüz tutan Osmanlı İmparatorluğu'nun yerine millet iradesine dayalı yeni bir Türk Devleti'nin kuruluşunu hukuki ve siyasi açıdan belgeleyen belgedir.

Anayasal hakların ihlali halinde başvurulabilecek bazı yollar: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru: Anayasa'da ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde (AİHS) güvence altına alınan hakları ihlal edilen herkes, iç hukuk yolları tüketildikten sonra Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapabilir. İdari ve Yargısal Yollar: Hak ihlali için öncelikle yerel mahkeme, istinaf ve temyiz yolları tüketilmelidir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Başvurusu: Anayasa Mahkemesinden beklenen sonuç alınamazsa, hak kaybı devam ederse AİHM'ne başvuru yolu açılır. Anayasal hakların ihlali durumunda başvurulacak yollar hakkında bir avukata danışılması önerilir.

Cumhuriyet döneminde devlet teşkilatı şu şekildeydi: 1. Yasama Organı: 23 Nisan 1920'de açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), yasama yetkisini kullanıyordu. 2. Yürütme Organı: 1924 Anayasası'nda yürütme yetkisi, cumhurbaşkanı ve onun atayacağı başbakan ile bakanlar kuruluna verilmiştir. 3. Yargı Organı: Yargı yetkisi, 1921 Anayasası'nda TBMM'ye aitti. Diğer Değişiklikler: Cumhuriyetin ilanı ile birlikte halifelik kaldırılmış, laik devlet prensibi kabul edilerek din ve devlet işleri birbirinden ayrılmıştır.

Anayasa Mahkemesi'nin 2018/117 sayılı kararı, 27/12/2018 tarihinde verilmiş ve 08/03/2019 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Bu kararın konusu, 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 32. maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesinin Anayasa'nın 36. ve 125. maddelerine aykırılığı ileri sürülerek iptaline karar verilmesi talebidir. Anayasa Mahkemesi, söz konusu kuralın Anayasa'ya aykırı olmadığına ve itirazın reddine karar vermiştir. Ayrıca, 7/12/2023 tarihinde verilen bir başka 2018/117 sayılı karar, 703 sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin bazı kurallarının Anayasa'ya aykırı olduklarına ve iptallerine karar vermiştir.

Anayasanın ilk dört maddesi, Türkiye Cumhuriyeti'nin temel yapı taşlarını oluşturur ve devletin temel niteliklerini belirler. Bu maddeler şunlardır: 1. Devletin Şekli (Madde 1): Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir. 2. Cumhuriyetin Nitelikleri (Madde 2): Türkiye Cumhuriyeti, demokratik, laik, sosyal bir hukuk devletidir ve belirli niteliklere sahiptir. 3. Devletin Bütünlüğü, Resmi Dili, Bayrağı, Milli Marşı ve Başkenti (Madde 3): Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür; resmi dili Türkçe, bayrağı belirli özelliklere sahip beyaz ay yıldızlı al bayrak, milli marşı "İstiklal Marşı" ve başkenti Ankara'dır. 4. Değiştirilemeyecek Hükümler (Madde 4): Bu maddelerin değiştirilmesi veya değiştirilmesinin teklif edilmesi yasaktır. Bu maddeler, devletin temel yapısını ve Cumhuriyet'in niteliklerini koruma altına alır.

Anayasa Mahkemesi'nin 2019/12190 sayılı kararı, 22.02.2022 tarihinde verilmiş ve Başvuru No: 2019/12190 olan İsmail Avcı başvurusuna ilişkindir. Başvuru, işçilik alacağının ödenmemesi nedeniyle mülkiyet hakkının, açılan davanın dava şartı yokluğundan reddedilmesi nedeniyle mahkemeye erişim hakkının ve yargılamanın uzun sürmesi nedeniyle de makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddialarına dayanmaktadır. Anayasa Mahkemesi, başvurucunun mahkemeye erişim hakkının ihlali olduğuna karar vermiştir. Kararın tam metnine aşağıdaki kaynaklardan ulaşılabilir: resmigazete.gov.tr; lexpera.com.tr; jurix.com.tr.

Meclis'te savunma hakkı, Anayasa'nın 36. maddesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 6. maddesi ile güvence altına alınmıştır. Bu hak, aşağıdaki şekillerde kullanılır: 1. Yargı Mercileri Önünde Savunma: Sanık veya şüpheli, yargı mercileri önünde kendisini savunma hakkına sahiptir. 2. Avukatla Temsil Edilme: Bireyler, savunma hakkını bir avukat aracılığıyla kullanabilirler. 3. Kanun Yollarına Başvurma: Sanık, mahkeme kararlarına karşı itiraz etme ve üst mahkemelere başvurma hakkına sahiptir. Savunma hakkının kısıtlanması, adil yargılanma ilkesini ihlal eder ve bu tür durumlar mutlak bozma sebebi olarak kabul edilir.

Avrupa Anayasası'nın (Avrupa İçin Bir Anayasa Oluşturan Antlaşma) başarısız olmasının bazı nedenleri: Referandum Sonuçları: Anayasa taslağı, Fransa ve Hollanda'daki referandumlarda büyük çoğunlukla reddedildi. Neoliberal Vizyon: Taslak anayasanın neoliberal kuralları savunması ve vatandaşlardan ziyade sermayenin haklarını garanti etmesi. Karmaşık Metin: Anayasa taslağının 4 ana bölüm altında toplam 448 madde, 36 protokol ve 2 ekten oluşması, sadeleştirme hedefinden uzak olması. Demokrasi Açığı: Demokrasi açığı, ulusal kimliğin ve egemenliğin erozyonu gibi sorunlar. Türkiye'nin Üyeliği: Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne tam üyeliği konusu. Hızlı Bütünleşme: Avrupa bütünleşmesinin çok hızlı gitmesi. Bu başarısızlığın ardından, Lizbon Antlaşması imzalandı ancak o da İrlanda'daki referandumdan olumsuz sonuç alınca yürürlüğe giremedi.

24 Temmuz'da yaşanan bazı önemli olaylar: 1908: II. Meşrutiyet ilan edildi ve Osmanlı'da sansür kaldırıldı. 1923: Lozan Antlaşması imzalandı, bu antlaşma ile Türkiye Cumhuriyeti'nin sınırları belirlendi. 1936: İspanya Hükümeti, iç savaş nedeniyle dünyadan yardım istedi. 1943: II. Dünya Savaşı sırasında İngiliz ve Kanada uçakları geceleri, ABD uçakları ise gündüzleri Hamburg'u bombaladı. 2020: Ayasofya Müzesi, 86 yıl sonra Ayasofya Camii olarak yeniden açıldı. Ayrıca, 24 Temmuz'da Şili'de köleliğin yasaklanması ve Salt Lake City'nin kurulması gibi olaylar da gerçekleşti.

Kemal Gözler'in "Anayasa Hukukunun Genel Esasları" kitabı 512 sayfadan oluşmaktadır.

Anayasa Mahkemesinin ihraç kararına karşı kesinlik durumu, başvurunun içeriğine ve aşamasına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bireysel başvuru kararları: Anayasa Mahkemesi, bölümler ve Genel Kurul tarafından verilen kararlar kesindir. OHAL KHK'ları ile ihraçlar: Anayasa Mahkemesi, OHAL KHK'larının yargı denetimine kapalı olmasını eleştirmiştir. İhraç kararlarına karşı idari dava açma, OHAL İşlemleri İnceleme Komisyonu'na başvuru yapma ve Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkı saklıdır.

Milletvekillerinin cezai sorumluluğu, Anayasa'nın 83. maddesi ile düzenlenmiştir. Bu maddeye göre: 1. Yasama Sorumsuzluğu: Milletvekilleri, meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden, Mecliste ileri sürdükleri düşüncelerden dolayı cezai ve hukuki takibata uğramazlar. 2. Yasama Dokunulmazlığı: Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, Meclisin kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz. Bu düzenlemeler, milletvekillerinin görevlerini bağımsız bir şekilde yerine getirebilmelerini sağlamak amacıyla yapılmıştır.

Seyahat hakkı, temel bir insan hakkı olup, herkesin bir yerden başka bir yere serbestçe seyahat edebilme özgürlüğünü ifade eder. Bu hak, Türk Anayasası'nın 23. maddesinde de düzenlenmiştir ve şu şekilde belirtilmiştir: "Herkes yerleşme ve seyahat hürriyetine sahiptir. Vatandaş sınır dışı edilemez ve yurda girme hakkından yoksun bırakılamaz". Ayrıca, turistlerin sahip olduğu haklar arasında da seyahat özgürlüğü yer alır ve bu, güvenli bir ortamda bulunma, sağlık hizmetlerine erişim ve konaklama gibi alt hakları kapsar.

Temel hak ve hürriyetler, bireylerin insan onuruna dayanan, devletin müdahalesine karşı korunan ve demokratik toplumların vazgeçilmez unsurları arasında yer alan haklardır. Kompozisyonda temel hak ve hürriyetler şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Negatif Statü Hakları: Devletin müdahale edemeyeceği, bireyin temel özgürlüklerini güvence altına alan haklardır. 2. Pozitif Statü Hakları: Devletin bireylere aktif olarak sağladığı haklardır. 3. Aktif Statü Hakları: Bireylerin devlet yönetimine katılmalarını sağlayan haklardır. Temel hak ve hürriyetler, Anayasa’nın 13. maddesine uygun olarak kanunla sınırlandırılabilir.

Cenub-i Garbi Kafkas Hükümeti'nin anayasası, 17-18 Ocak 1919 tarihlerinde Kars'ta toplanan kongrede, Dr. Esat (Oktay) Bey başkanlığında hazırlanan 18 maddelik anayasa olarak kabul edilmiştir.

Anayasa Mahkemesinin merkezi teşkilatı bulunmaktadır. Merkezi teşkilat şu birimlerden oluşur: Başkanlık; Genel Kurul; Bölümler; Komisyonlar; Genel Sekreterlik; İdari birimler. Yerel teşkilat olarak ise Anayasa Mahkemesinin taşra birimleri bulunmamaktadır.

Anayasa hukuku test sorularına aşağıdaki kaynaklardan ulaşılabilir: serbest.av.tr. gokhanyagmur.com.tr. aofsoru.com. quizlet.com. hukuklu.com.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 50. maddesi, çalışma hakkı ve ödevi ile çalışma şartları ve dinlenme hakkını kapsar. Bu maddeye göre: Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz. Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar. Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir.

1921 Anayasası (Teşkilat-ı Esasiye Kanunu), yumuşak anayasaya örnek olarak gösterilebilir.