Darbe

Abdülaziz, 30 Mayıs 1876'da, Yeni Osmanlılar Cemiyeti, Midhat Paşa, Hüseyin Avni Paşa, Mütercim Rüşdü Paşa ve Hasan Hayrullah Efendi'nin başını çektiği bir hükûmet darbesiyle tahttan indirilmiştir. Abdülaziz'in tahttan indirilmesinin bazı nedenleri: Ekonomik durum: 1875'te Osmanlı Devleti'nin mali iflasa sürüklenmesi. Dış isyanlar: Sırbistan, Ege Adaları, Mısır, Karadağ, Romanya ve Bosna-Hersek'te Osmanlı'ya karşı isyanlar çıkması. Bulgar isyanları: 1876'da Bulgar isyanlarının Orta Dağ bölgesine yayılması. Halk gösterileri: 9 Mayıs 1876'da Fatih medreselerindeki öğrencilerin gösterileri. Kişisel hırslar: Bazı devlet adamlarının kişisel emelleri.

1982 Anayasası, 12 Eylül 1980 darbesi sonrasında askeri yönetimin emriyle Danışma Meclisi tarafından hazırlanmıştır. Anayasanın yapılma gerekçeleri arasında şunlar yer almaktadır: İhtilal öncesi iç savaş ortamı nedeniyle vatandaşların kendi hayatlarından endişe etmeleri; Toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olma amacı. Anayasa, 7 Kasım 1982 Pazar günü yapılan halk oylaması sonucu %91,37 oranında kabul oyu ile kabul edilmiştir.

1980 yılında Türkiye'de yaşanan bazı önemli olaylar: 12 Eylül Darbesi: Türk Silahlı Kuvvetleri, ülkedeki istikrarsızlık nedeniyle yönetime el koydu. 24 Ocak Kararları: Ekonomik krizin çözümü için yeni bir ekonomik program açıklandı. Cumhurbaşkanlığı Seçimi: 22 Mart'tan 12 Eylül'e kadar süren seçim süreci, Fahri Korutürk'ün görev süresinin dolmasıyla sonuçsuz kaldı. Önemli Suikastlar: MHP Genel Başkan Yardımcısı Gün Sazak ve gazeteci Ümit Kaftancıoğlu öldürüldü. Ekonomik Sorunlar: Enerji ve temel ihtiyaç maddelerinin tedariki sorunları yaşandı. Göç: Köyden kente göç hareketi sonucunda şehirlerde yaşayanların oranı %50'ye ulaştı. Kültürel Gelişmeler: Arabesk müzik yaygınlaştı, cinsellik ilk kez bu kadar açıkça tartışıldı.

Türkiye'de iki önemli darbe girişimi tarihi şunlardır: 1. 12 Eylül Darbesi: Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yönetime el koyduğu bu darbe, 12 Eylül 1980 tarihinde gerçekleşmiştir. 2. 15 Temmuz Darbe Girişimi: Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ) ile bağlantılı askerlerin başlattığı bu darbe girişimi, 15 Temmuz 2016 tarihinde olmuştur.

1983 yılında Türkiye'de yaşanan bazı önemli olaylar: 12 Eylül Darbesi Sonrası İlk Genel Seçimler: 6 Kasım 1983'te yapılan seçimlerde Anavatan Partisi (ANAP) yüzde 45,1 oy oranıyla birinci oldu. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin İlanı: 15 Kasım 1983'te KKTC bağımsızlığını ilan etti ve Türkiye bu devleti tanıdığını açıkladı. İdamlar: 12 Eylül Darbesi sonrası komünist militan Ali Aktaş ve sağ görüşlü cinayetinin faili Duran Bircan idam edildi. Siyasi Partilerin Kurulması: Milliyetçi Demokrasi Partisi (MDP), Halkçı Parti (HP), Doğru Yol Partisi (DYP) ve Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP) kuruldu. Taksi Metre Uygulaması: 1 Temmuz 1983'te İstanbul'da taksilerde taksimetre uygulaması başladı. Depremler: 30 Ekim 1983'te Erzurum'da meydana gelen depremde 1.155 kişi öldü. Diğer Olaylar: 16 Ocak'ta THY'nin Afyon isimli uçağı Esenboğa Havaalanı'na inişi sırasında düştü, 46 kişi öldü.

"Devrim Arabaları" filmi, gerçek bir hikayeye dayanmaktadır. Film, 1960 yılında 27 Mayıs darbesi sonrası Cumhurbaşkanı olan Cemal Gürsel'in yerli bir otomobil yapılması emrini vermesiyle başlayan süreci anlatmaktadır.

Türkiye'de eski solcuların dağılması, 12 Eylül 1980 Darbesi ile başlayan süreçle ilişkilendirilebilir.

Hilmi Özkök, 12 Eylül 1980 darbesinden önce Genelkurmay Başkanı olduğu dönemde istifa etti, ancak istifası durduruldu.

Fatih Bucak, Şanlıurfa'nın Siverek ilçesinde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Belediye Başkan Adayı olduğu dönemde, AK Parti'nin ilçe belediye meclis üyesi adayı Nusret Kaya'yı darp ettiği iddiasıyla gözaltına alındı. Emniyetteki ifade işlemlerinin tamamlanmasının ardından Bucak, adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.

Türkiye'de en büyük darbe olarak kabul edilen 27 Mayıs 1960 darbesidir.

12 Mart 1971 Muhtırası'nın Tarih Açısından Nedenleri, Yapısı ve Sonuçları: Nedenleri: 1. Toplumsal Düzensizlik ve Anarşi: Türkiye'de sağ-sol çatışması ve artan şiddet eylemleri. 2. Ekonomik ve Reform Beklentisi: Hükümetin reform yapamaması ve ekonomik politikanın yetersizliği. 3. Askeri Müdahale Hazırlıkları: Sol görüşlü Millî Demokratik Devrimcilerin darbe hazırlığı. Yapısı: 1. Muhtıra: Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanları, Cumhurbaşkanı'na muhtıra vererek Süleyman Demirel Hükûmeti'ni istifaya zorladı. 2. Hükümetin Değişimi: Muhtıra sonrası Nihat Erim başkanlığında bir teknokrat hükûmeti kuruldu. Sonuçları: 1. Anayasa Değişiklikleri: 1961 Anayasası'nda temel hak ve özgürlükleri kısıtlayan değişiklikler yapıldı. 2. İdamlar: Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan gibi sol görüşlü gençler idam edildi. 3. Sıkıyönetim ve Operasyonlar: Balyoz Harekâtı ile aşırı sol örgütlere yönelik operasyonlar başlatıldı. 4. Siyasi Etkiler: Muhtıra, sağ partilerin konumunu güçlendirdi ve çok partili siyaset iki yıl askıya alındı.

12 Eylül 1980 darbesi sonrası idam edilen ilk kişi, sol görüşlü Necdet Adalı olmuştur.

Ataol Behramoğlu, Barış Derneği'nin kurucu ve yöneticisi olarak 1982 yılında tutuklanmış ve on ay hapis yatmıştır. Behramoğlu, 1984 yılında ülkeden gizlice ayrılarak Fransa'ya gitmiş ve hakkındaki davaların beraatla sonuçlanması üzerine 1989 yılında Türkiye'ye dönmüştür.

Adalet Partisi, 12 Eylül 1980 askeri darbesinin ardından kabul edilen anayasa ile kapatıldı. Parti, 16 Ekim 1981 tarihinde resmen feshedildi.

Seksenli yıllarda Türkiye'de yaşanan bazı önemli olaylar şunlardır: 1. 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi: Türk Silahlı Kuvvetleri, İç Hizmet Kanunu'nun verdiği yetkiyle yönetime el koydu ve Süleyman Demirel'in hükümeti ile Türkiye Büyük Millet Meclisi feshedildi. 2. Siyasi ve Toplumsal Durum: Darbe sonrası sendika ve derneklerin faaliyetleri durduruldu, tüm ülkede sıkıyönetim ilan edildi ve temel hak ve özgürlükler kısıtlandı. 3. Anayasa Değişikliği: 1961 Anayasası tamamen rafa kaldırıldı ve yerine 1982 Anayasası hazırlandı. 4. Ekonomik Gelişmeler: Turgut Özal'ın liderliğinde liberal politikalar uygulandı, özelleştirme hamleleri yapıldı ve ekonomi dışa açıldı. 5. Terör Olayları: ASALA ve PKK terör örgütlerinin faaliyetleri arttı, 7 Ağustos 1982'de Ankara Esenboğa Havalimanı'nda yaşanan saldırı gibi olaylar gerçekleşti.

1980'li yıllarda Türkiye'de yaşanan bazı önemli olaylar: 12 Eylül Darbesi: 12 Eylül 1980'de Türk Silahlı Kuvvetleri yönetime el koydu. Ekonomik Krizler: Enerji ve temel ihtiyaç maddelerinin tedariki sorunları yaşandı. Göç ve Kentleşme: Köyden kente göç arttı, şehirlerde yaşayanların oranı %50'ye ulaştı. Kültürel Gelişmeler: Arabesk müzik yaygınlaştı, özel televizyon ve radyolar aracılığıyla dünya ile daha fazla etkileşim kuruldu. Terör Olayları: ASALA'nın Ankara Esenboğa Havalimanı'na saldırısı gibi terör eylemleri gerçekleşti. Önemli Ölümler: DİSK Genel Başkanı Kemal Türkler ve eski Gümrük ve Tekel Bakanı Gün Sazak öldürüldü. Anayasa Değişikliği: 82 Anayasası halk oyuna sunuldu ve kabul edildi.

"Çözülmeler" filmi, 12 Mart ve 12 Eylül askeri darbelerini yaşayan insanların psikolojik öyküsünü anlatıyor. Filmde, muhasebecilik yaparak hayatını sürdüren Uğur'un, bu darbelerin oluşturduğu toplumun yeni değerlerine uyum sağlamakta zorlanması ve küçük kardeşini politik yaşama sokarak idam edilmesine yol açmanın verdiği suçluluk duygusu işleniyor. Uğur, benzer sorunlar içinde çırpınan ve eski bir arkadaş grubundan tanıdığı Nihal ile karşılaşır.

"Haysiyet Kolonisi" (Colonia) filmi, 1973 Şili askeri darbesi sırasında geçen gerçek olaylardan uyarlanmıştır. Konu: Lena ve Daniel, Şili Askeri Kupası sırasında tanışan genç bir çifttir. Koloni, Paul Schäfer adında bir adam tarafından yönetilmektedir ve buradan daha önce kaçabilen olmamıştır.

Colonia (2015) filmi, 1973 Şili askeri darbesi sırasında geçen gerçek olayları konu alır. Filmde, Lena adında genç bir hostes ve gazeteci sevgilisi Daniel'in hikayesi anlatılır. Bu komün, kendini hayırsever bir misyon olarak tanıtan, ancak Baptist öğretileri, cezalandırıcı tarım yaşam tarzı, Nazizm ve agresif anti-Komünizm ile karakterize edilen bir tarikattır. Sonunda, Lena ve Daniel Batı Alman büyükelçiliğine kaçmayı başarır ve ülkeden hava yoluyla çıkarlar.

"Ruhlar Evi" romanında doğrudan belirtilen bir ölüm sayısı yoktur. Ancak, 1973 Şili darbesi sırasında binlerce kişinin öldürüldüğü ve kaybolduğu bilinmektedir.