Alegori

Mağara alegorisinde güneş, gerçekliği, iyiliği ve ideal formları temsil eder.

Hakikatin mağaradan dışarı çıkması, Platon'un mağara alegorisine göre, kişinin zincirlerinden kurtulup gerçek dünyayı görmesi ve edindiği bilgileri başkalarıyla paylaşması anlamına gelir. Bu bağlamda, mağara insanların sınırlı bir bakış açısına sahip oldukları, sadece önlerine sunulan gölgeleri gerçek sandukları bir yeri temsil eder. Dolayısıyla, hakikatin mağaradan dışarı çıkması, insanları bu sınırlı algıdan özgürleştirip gerçek bilgiye ulaştırmayı ifade eder.

Gölge ve karanlık kavramları farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşır: 1. Platon'un Mağara Alegorisi: Platon'un bu alegorisinde gölge, gerçek sandığımız ama aslında ideaların yansıması olan görüntüleri temsil eder. 2. Carl Jung'un Gölge Kavramı: Jung'a göre gölge, insanın karanlık tarafını, yani kötülük kapasitesini ifade eder. 3. Film "Karanlığın Gölgesi": Bu 1973 yapımı filmde gölge, kör medyum Heather'ın psişik yeteneklerini ve canlandırdığı gizemli olayları simgeler.

Mağaradan çıkan adam, Platon'un mağara alegorisinde filozofu veya hakikati arayan bireyi temsil eder.

Ashmole yazması ifadesi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. "Ashmole 782", All Souls Trilogy ve ondan esinlenen A Discovery of Witches dizisinde geçen, kurgusal bir el yazmasıdır. 2. "Ashmole Bestiary", 12. veya 13. yüzyılın sonlarına ait bir İngiliz aydınlatmalı el yazmasıdır.

"Köpek Kalbi" romanı, Rus yazar Mihail Bulgakov tarafından 1925 yılında yazılmıştır ve Ekim Devrimi'ni eleştiren bir alegori olarak yorumlanır. Konusu: - Yarı aç yarı tok bir sokak köpeği olan Şarik, bir gün üzerine kaynar su dökülerek haşlanır. - Başarılı bir cerrah olan Filip Filipoviç Preobrajanski, köpeği iyileştirir ve ona Şarik adını verir. - Profesör, köpeğe insan özellikleri kazandıran bir ameliyat yapar. Bu ameliyat sonrası Şarik, arsız, yüzsüz, şehvet düşkünü ve kaba saba bir insana dönüşür. Roman, komünistlerin yeni bir Sovyet insanı yaratma ideallerini hicveder.

"An Urban Allegory" (2024) filmi, Plato'nun Mağara Alegorisi'nden ilham alan bir gösteriye katılmak üzere geç kalan bir balerin ve onun yedi yaşındaki oğlu Jay'in hikayesini anlatıyor. Jay, provalar başladığında kaçar ve Paris'te şiirsel ve felsefi bir yolculuğa çıkar.

"Hayvan Çiftliği" romanının anlatım tarzı, alegorik ve kara mizah olarak tanımlanabilir. Eserde, fabl tekniği kullanılmış ve hayvanlar âlemini anlatıyormuş gibi görünerek, insanlar, devletler ve çeşitli devlet adamları hicvedilmiştir.

Nâbî, özellikle iki önemli şiiriyle meşhurdur: 1. "Tuhfetü’l-Uşşak". 2. "Süheyl ü Nevbahar". Ayrıca, Nâbî’nin "Sakin terk-ı edepten" adlı naatı da tanınmış şiirlerindendir.

Görsel sanatlarda meyve, sembolik ve alegorik anlamlar taşır. Bazı meyve türlerinin anlamları şunlardır: - Elma: İlk günahı ve çöküşü temsil eder, aynı zamanda bilgelik ağacının yasak meyvesidir. - Nar: Hristiyanlıkta dirilişin sembolüdür, ayrıca kadını ve doğurganlığı simgeler. - Üzüm: Doğurganlık ve kurtuluşu ifade eder, Antik Roma'da ise sarhoşluğu temsil ederdi. Ayrıca, meyve tasvirleri natürmort olarak adlandırılan, cansız varlıkların ve nesnelerin resimlerinde sıkça kullanılır.

"Dünyaya Düşen Adam" (The Man Who Fell to Earth) filmi, uzaylı alegorisi üzerinden bireyin tüketim kültürü ve kitle iletişim araçları karşısındaki yabancılaşmasını anlatmaktadır. Filmin konusu özetle şu şekildedir: Thomas Jerome Newton, kuraklık çeken gezegenine su götürmek için Dünya'ya gelen bir uzaylıdır.

Bilge Karasu'nun "Gece" romanı, iki karşıt zaman olan gece ve gündüzün çatışması üzerine kurulmuş bir anlatıya sahiptir. Romanda, korku, ölüm, sıkıntı ve yalnızlık gibi imgelemler kullanılarak alegorik bir anlatım benimsenmiştir. Dört bölümden oluşan kitapta, her bölümün ayrı bir anlatıcısı vardır ve anlatıcılar zaman zaman birbiriyle karışır. "Gece" romanı, modern edebiyata yaptığı katkı nedeniyle 1991 yılında Pegasus Edebiyat Ödülü'ne layık görülmüştür.

Gül ü Bülbül mesnevisi, 16. yüzyıl şairi Kara Fazlî tarafından kaleme alınmış, tasavvufî alegorik bir eserdir. Eserde anlatılan konular: 1. Mecazî aşk hikâyesi: İlk bakışta Bülbül ve Gül adlı âşık ve maşukun beşerî aşk hikâyesi olarak görünür. 2. Mevsimlerin geçişi: Alegorinin doğasına uygun olarak kahramanların isimlerine paralel bir şekilde mevsimlerin geçişi ve baharın gelişi anlatılır. 3. Tasavvufî kavramlar: Eserin sonunda, hikâyede kullanılan sembollerin karşılıklarını vererek tasavvufî kavramlar açıklanır.

Mağaranın dışında güneş, Platon'un mağara alegorisinde iyi ideasını temsil eder.

"Sırça Köşk" hikayesi gerçek değildir, çünkü sembolik ve alegorik bir hikayedir. Ancak, hikayenin dönemin Türkiye'sindeki siyasi ve sınıfsal durumların bir yansıması olduğu düşünülmektedir.

“Dönüşüm” (Die Verwandlung) romanı, Franz Kafka tarafından 1912 yılında yazılmış ve 1915 yılında yayımlanmıştır. Eserin özeti ve anlatmak istedikleri: - Konu: Gregor Samsa adlı karakterin bir sabah dev bir böceğe dönüşmesi ve bu dönüşümün hem onun hem de ailesinin yaşamındaki etkileri anlatılır. - Ana tema: Bireylerin yabancılaşması, insanlık halleri ve toplumsal beklentiler üzerine bir incelemedir. - Aile ilişkileri: Gregor’un ailesiyle olan ilişkisi, bir yük olarak görülme ve ayrılma duyguları etrafında gelişir. - Sonuç: Gregor’un durumu kötüleşir, ailesinin onu barındırma kapasitesi azalır ve sonunda yalnız ve terkedilmiş bir şekilde ölür. Bu durum, ailesi üzerinde karmaşık duygusal ve maddi etkiler bırakır. Kafka, bu eserde alegorik bir anlatım kullanarak, insanın yalnızlığı, çaresizliği ve insani değerlerin koşullu yapısı hakkında düşündürücü bir hikâye sunar.

"Sineklerin Tanrısı" kitabının bu kadar iyi olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Alegorik Yapı: Kitap, insan doğasının en karanlık yönlerini ve medeniyetin çöküşünü simgesel bir dille anlatır. 2. Karakter Gelişimi: Ana karakterlerin (Ralph, Piggy, Jack, Simon) derinlemesine işlenmesi ve psikolojik tahlilleri, okuyucunun onlarla bağ kurmasını sağlar. 3. Betimlemeler: Golding'in canlı ve etkileyici betimlemeleri, tropikal adayı ve karakterlerin duygularını okuyucunun gözünde canlandırır. 4. Temalar: Kitap, güç ve otorite çatışması, masumiyetin kaybı ve insan doğasının karanlık tarafları gibi evrensel temaları işler. 5. Eleştirel Bakış Açısı: Savaş sonrası toplumun travmatik deneyimlerini ve insanlığın varoluşsal sorunlarını sorgulaması, eseri eleştirel bir başyapıt haline getirir.

José Saramago'nun "Körlük" romanı, insan doğası, toplumsal düzen ve ahlakın sınırları üzerine derin bir alegori sunar. Romanda anlatılan ana konular şunlardır: Körlük Salgını: Bilinmeyen bir şehirde aniden başlayan körlük salgını, insanların bireysel ve toplumsal çöküşlerini ele alır. Dayanışma ve Umut: En zor şartlarda bile insanların dayanışma ve umudu koruma çabası vurgulanır. Toplumsal Çöküş: Düzenin ve kurumların nasıl hızla çökebileceği, bencillik ve hayatta kalma içgüdüsünün ön plana çıkması ile gösterilir. Görmek ve Anlamak: Sadece fiziksel değil, ahlaki ve duygusal anlamda da "görmenin" önemi tartışılır. Saramago, bu metaforik körlüğü kullanarak, insanın sadece görme yetisini kaybetmesinin değil, aynı zamanda toplumsal ve ahlaki değerlerden kopmasının da ne denli tehlikeli olduğunu vurgular.

Dünyevi Zevkler Bahçesi tablosu, Hollandalı ressam Hieronymus Bosch tarafından 1503-1504 yılları arasında yapılmış ve üç panelden oluşan bir triptiktir. Tablonun üç bölümünde işlenen temalar şunlardır: 1. Cennet Paneli: Sol tarafta yer alır ve Adem ile Havva'nın yaratılışını, cennetin huzurlu ve masum tasvirini konu alır. 2. Dünyevi Zevkler Paneli: Merkezde yer alır ve insanların dünyevi zevklere ve arzulara daldığı fantastik ve sürreal bir manzarayı betimler. 3. Cehennem Paneli: Sağ tarafta yer alır ve günahların sonuçlarını tasvir eden karanlık ve kasvetli bir sahnedir. Bosch, bu eserle ahlaki bir uyarı mesajı vermiş ve insanın dünyevi zevklerin cazibesine kapılarak ahlaki yoldan sapmasını ve bu sapmanın sonuçlarını göstermiştir.

"Platform" (The Platform) filmi, iki katlı bir hapishanede geçen ve kaynakların adaletsiz dağılımını konu alan bir sosyal bilimkurgu-korku filmidir. Filmin hikayesi şu şekilde özetlenebilir: Her 30 günde bir, kulenin katları arasında geçiş yapan sakinler, en üst kattan yiyecekle doldurulan ve kademeli olarak her seviyeye inen bir platform aracılığıyla beslenir. Film, aynı zamanda modern toplumun alegorisi olarak da yorumlanabilir ve sınıf ayrımı, adalet, paylaşım gibi konulara dair bir eleştiri sunar.