Alegori

Alegori ve fabl aynı şey değildir, ancak fabl bir alegori türüdür. Alegori, bir kavramın sembollerle birlikte, dolaylı ve mecazlı bir anlatım yöntemiyle anlatılmasıdır. Dolayısıyla, her fabl alegorik bir anlatım içerir, ancak her alegori bir fabl olmayabilir.

Platon'un Mağara Alegorisi'nde zincirlerin olmasının sebebi, felsefeden yoksun olan insanların, bir mağarada başları bile oynatamayacak şekilde zincirle bağlanmış mahkumlara benzetilmesidir. Bu mahkumlar, sadece karşılarındaki duvarı görebilmekte ve görebildikleri tek şey duvara yansıyan gölgelerden ibarettir. Mağara Alegorisi'ndeki zincirler, aynı zamanda toplum kuralları ya da kişiyi çevreleyen dünya olarak da yorumlanabilir.

"Sevgi hapishanesi" ifadesi, iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. "Gönül Dağı" dizisinde geçen "sevgi hapishanesi", Asuman karakterinin hikayesini anlatır. 2. "Cárcel de Amor" adlı edebi eserde ise "sevgi hapishanesi" alegorik bir şekilde kullanılır.

Sabahattin Ali'nin "Kırlangıçlar" adlı kitabı, iki kırlangıcın aşkı ve ilişkisi üzerinden insan ilişkileri, yalnızlık, ayrılık gibi temaları işler. Kırlangıçların dişi ve erkek olarak ayrılması, onların karşılıklı duygusal durumları ve içsel çatışmaları, tıpkı insanların ilişkilerindeki karmaşıklık ve çözülmemişlikleri simgeler. Ayrıca, fabl tekniği kullanılarak, diyaloglar ve insanlara dair teşhisler aracılığıyla kırlangıçların birer insan karakteri gibi anlatılması, öyküye derinlik katar. Öykünün sonunda, “Ve ikisi de, böyle bir yaz geçirmemiş olan diğer kırlangıçlara tepeden baktılar.” cümlesi, ayrılığın getirdiği bakış açısını ve toplumun genel yargılarından sıyrılarak farklı bir duruş sergilemeyi simgeler. "Kırlangıçlar", 1935'te Varlık dergisinde yayımlanmış ve yazarın ilk hikâye kitabı olan Değirmen adlı kitabında da yer almıştır.

Yorgos Lanthimos'un filmleri genellikle günümüz insanı ve modern dünyanın yarattığı ahlak kurallarını sorgular. Lanthimos'un bazı filmlerinin konuları şu şekildedir: Dogtooth (2009). Alps (2011). The Lobster (2015). The Favourite (2018). Lanthimos'un filmleri, halihazırda içinde yaşadığımız düzene ve düzenin saçmalığına atıfta bulunarak seyirciyi izlerken sorgulamaya iter.

Arkadaşımın Evi Nerede? (Where Is the Friend's Home?) filmi, küçük bir çocuğun komşu köyde oturan arkadaşının evini, arkadaşının kendisinde kalan defterini geri vermek için arayışını konu alır. Basit gibi görünen hikâye, insanların bireysel yükümlükleri, vicdan, sadakat ve günlük kahramanlıkları sembolize ederek anlatır. Ayrıca, İran köylülerinin gelenekleri ve inançları da filmin pek çok yerinde görülür. Filmin diğer konuları arasında, İran köy manzaralarının şiirsel kullanımı, gerçekçiliği ve mizahın dokunaklı kullanımı yer alır.

Shaun Tan'in yazıp resimlediği Şehrin İçinden Öyküler kitabı, bir zamanlar hayvanlara ait olan doğal yaşam alanlarının yüzyıllar içerisinde insanlar tarafından zaptedilerek yapay habitatlara dönüştürüldüğünü gösteren alegorik bir eserdir. Kitapta, günümüzün plansız büyüyen, kalabalık, kaotik şehirlerinden “seyirlik” manzaralar sunulmaktadır. Şehrin İçinden Öyküler kitabında ele alınan bazı konular şunlardır: varoluşun çılgın tesadüfünü sorgulayan insanlar; doğadan koparılışını hazmetmeye çalışan hayvanlar; insanların “var olma” içgüdüsüyle yaptıkları; bir salgının belirtisi, sistemdeki bozukluğun bir işareti, ilahi bir mesaj veya kaosa dair bir ders olabilecek olaylar. Kitapta yer alan bazı hikâyeler ise şunlardır: havalı finans mahallesindeki bir plazanın 87. katında yaşayan timsahlar; bütün şehre aynı anda konan kelebekler; hayatını zindan ettiği insanlar tarafından mağlup edilen köpekbalığı; herkesin neşe kaynağı olan bir kedi.

Platon, Atlantis'i ütopik bir toplumun ne kadar kolay gözden düşebileceğini gösteren uyarıcı bir hikaye olarak yazmıştır. Platon'a göre Atlantis, bir zamanlar teknolojik ve kültürel olarak gelişmiş, ancak refahı yüzünden etiği bozulan bir uygarlıktır. Ayrıca, Platon bu hikayeyle, Atina'nın yabancı saldırgan güçlere karşı kendi özgürlüklerini hukuk egemenliği altında savunabilen bir şehir olduğunu göstermeyi amaçlamıştır. Çoğu tarihçi, Platon'un Atlantis hikayesini gerçek bir ada krallığının varlığına dair bir kayıt olarak değil, tamamen uydurma bir alegori olarak kabul eder.

"Canlı Gibi" (Life Like, 2019) filmi, ideal ve genç bir çiftin bir robot edinmesini ve birlikte yaşamaya başlamalarını konu alır. Film, gerilim, bilim kurgu ve dram türlerini içerir.

"Mutlukent'in Yöneticisi" kitabında kullanılan söz sanatları arasında kişileştirme bulunmaktadır. Kitapta, Emircan'ın bilge babasının bir kitap yazması ve bu kitabı Emircan'a okuması şeklinde kişileştirme yapılmıştır. Ayrıca, kitapta abartma ve husn-i talil gibi söz sanatlarına dair örnekler de olabilir, ancak bu sanatların kullanımına dair spesifik bir bilgi verilmemiştir. Abartma (mübalağa): Bir şeyi olduğundan daha büyük veya daha küçük göstermek. Husn-i talil: Bir olayın gerçek sebebi yerine, daha güzel ve hayali bir sebeple açıklanması. Daha fazla bilgi için kitabın detaylı bir analizi gerekebilir.

Çinlilerin en sevdiği mizah türü hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, Çin mizahının genellikle satır aralarında gizli olduğu ve bağlamsal olduğu belirtilmektedir. Çin'de popüler olan mizah programlarından biri, Tayvan yapımı "Kang Xi Lai Le"'dir. Ayrıca, Çinlilerin mizah anlayışında çocuksu ve basit esprilere gülmeyi tercih ettikleri ifade edilmektedir. Mizah anlayışı, kültürel normlar ve değerler tarafından şekillendiği için, Çinlilerin mizahının tam olarak ne olduğunu belirlemek zordur.

Bir kent alegorisi, genellikle kentin insanla ilişkisini ve kent dokusunun değişkenliğini anlatır. Örneğin, Botticelli'nin "İlkbahar Alegorisi" adlı eserinde, Yunan ve Roma mitolojilerinden karakterler bir arada tasvir edilerek, doğa, güzellik, aşk ve bereket gibi temalar işlenir.

"Derinin Altında" (Under the Skin), İskoç yazar Michel Faber'in 2000 tarihli romanına dayanan, 2013 yapımı bir bilimkurgu filmidir. Filmin konusu: Başrolde Scarlett Johansson, İskoçya'da erkekleri avlayan dünya dışı bir kadını canlandırır. Bu kadın, kurbanlarını seks vaadiyle kandırıp bir "yuva"ya götürmekte ve onları siyah bir sıvıda çürümeye bırakmaktadır. Film, Isserley adındaki bu karakterin, görevi vesilesiyle modern dünyanın "sakat" bölgelerinde dolaşmasını işler. Ayrıca, film toplumsal cinsiyet, göç, merhamet ve ekoloji gibi temalara da değinir.

Meseller kitapları, genellikle alegorik hikayeler ve meseller aracılığıyla felsefi düşünceleri aktaran eserlerdir. Bu tür kitaplarda işlenen konular arasında dini, ahlaki, varoluşsal ve psikolojik temalar yer alır. Örneğin, Søren Kierkegaard'ın "Meseller" adlı kitabı, yazarın çeşitli konulardaki düşüncelerini içeren ve okuyucuyu düşünmeye teşvik eden 80'den fazla meselden oluşur.

Mağaradakilerin ana fikri, Platon'un Mağara Alegorisi'nde, insanların gerçek dünyayı yanlış algılamaları ve bilgisizlik içinde yaşamalarıdır. Bu alegoriye göre, mağaradaki mahkumlar, sadece önlerindeki duvarda gördükleri gölgeleri gerçek sanmakta ve bu gölgeler onların tüm gerçeklik algılarını oluşturmaktadır.

Kutadgu Bilig, alegorik ve didaktik bir eser olarak kabul edilir.

Mağaranın içindeki insanlar, Platon'un mağara alegorisinde toplumun parçası olan ancak bireyselleşmemiş, farkındalığı gelişmemiş kişileri temsil eder.

Masal ve öykü türleri şu şekilde sınıflandırılabilir: Masal Türleri: 1. Halk Masalları: Geleneksel olarak kuşaktan kuşağa aktarılan, belirli bir kültürün öykülerini yansıtan masallardır. 2. Peri Masalları: Büyülü varlıkların, büyülerin ve fantastik olayların yer aldığı masallardır. 3. Fabllar: İnsan özelliklerini ve ahlaki değerleri vurgulayan, genellikle hayvanlar veya nesnelerin insan gibi davrandığı kısa hikayelerdir. 4. Destanlar: Kahramanlık, tanrılar, mitoloji ve büyük maceraları konu alan epik öykülerdir. 5. Alegorik Masallar: Sembolizm ve metaforlarla dolu, derin anlamlar taşıyan hikayelerdir. Öykü Türleri: 1. Hikaye: Yaşanmış veya yaşanabilir olayların anlatıldığı, dar bir zaman dilimini kapsayan kısa eserlerdir. 2. Roman: Toplumların ve fertlerin başından geçmiş veya geçmesi mümkün olayları geniş olarak anlatan yazı türüdür.

Animal Farm (Hayvan Çiftliği), George Orwell tarafından kaleme alınmış bir siyasi hiciv romanıdır. Eserin temel konuları: Bir grup çiftlik hayvanının, kendilerini sömüren çiftlik sahibi Mr. Jones’a karşı ayaklanıp çiftliğin yönetimini ele geçirmeleri. Hayvanların, "Bütün hayvanlar eşittir" sloganıyla özgürlük ve refahı yaşamaları. Napoleon adlı domuzun iktidarı ele geçirmesi ve Snowball’ı çiftlikten sürerek kendi diktatörlüğünü kurması. Domuzların, insanları taklit ederek iki ayaklı hale gelmeleri ve yozlaşmış, baskıcı bir yönetim kurmaları. Roman, SSCB'nin kuruluşundan itibaren meydana gelen önemli olayları kara mizah yoluyla ve mecazi bir dille eleştirir.

Mağaranın dışındaki güneş, Platon'un mağara alegorisinde iyi ideasını temsil eder.