Akımlar

Kıta Avrupası felsefesi, Batı Avrupa felsefesinin önemli ve süreklilik arz eden bir kolu olarak değerlendirilir. Özellikleri: Düşüncenin toplumsal, kültürel ve tarihsel koşullarına vurgu yapar. Tarihselciliğe meyillidir. Teori ile pratiğin bütünlüğüne ve kişisel, ahlaki ve politik dönüşümlere önem verir. Meta-felsefe vurgusu vardır. Akım ve düşünürleri içerir: Alman idealizmi; Fenomenoloji; Varoluşçuluk; Yorumsama; Yapısalcılık; Postyapısalcılık; Frankfurt Okulu'nun eleştirel teorisi; Batı Marksizmi; Psikanalitik teori; Hegel, Marx, Kierkegaard, Nietzsche, Husserl, Heidegger, Sartre, Gadamer, Habermas, Derrida, Foucault, Lyotard ve Baudrillard. Terim olarak, 1970'li yıllarda Fransa ve Almanya'da yayılan fenomenoloji, varoluşçuluk, yapısalcılık ve postyapısalcılığın ortak adı olarak ortaya çıkmıştır.

Ahmet Edip Müftüoğlu, İstanbul Üniversitesi'nde Doç. Dr. olarak görev yapmaktadır ve herhangi bir edebi akıma mensup olduğuna dair bilgi bulunmamaktadır. Ahmet Hikmet Müftüoğlu ise Milli Edebiyat akımının öncülerinden olarak kabul edilir. Ayrıca, Ahmet Edip Müftüoğlu adında, ResearchGate platformunda akademik çalışmaları yer alan bir başka kişi daha bulunmaktadır.

Kübizme tepki olarak pürizm (arıtıcılık) akımı ortaya çıkmıştır. Pürizm, 1918 yılında mimar Le Corbusier ve ressam Amedee Ozenfant tarafından "Kübizm Sonrası" (After Cubism) adlı kitapta tanıtılmıştır.

Behçet Necatigil, herhangi bir edebî akıma mensup olmayan bağımsız bir şair ve fikir adamıdır. Toplumcu realist bir şair olarak tanımlanan Necatigil, şiirlerinde orta hâlli sosyo-ekonomik topluluğun ekonomik ve sosyal sorunlarını realist bir gözlemle sunmayı amaçlamış ve toplumun sosyal sorunlarını kendi bireysel yaşantılarının prizmasından geçirerek vermeye çalışmıştır.

Doğru. İzlenimcilik (empresyonizm), 19. yüzyılın ortalarında Fransa’da akademik sanat kurallarına karşı çıkan ve geleneksel sanat anlayışına meydan okuyan bir akım olarak ortaya çıkmıştır.

Afet İnan, belirli bir akıma mensup olmaktan ziyade, Türk tarihçiliği ve sosyolojisi alanında önemli çalışmalar yapmış bir akademisyen olarak tanınır. Afet İnan, Türk Tarih Kurumu'nun kurucu üyelerinden olup, "Türk Tarih Tezi"nin ortaya konulmasında önemli rol oynamıştır. İnan, kadın hakları ve modernleşme konularında da öncü bir figür olarak kabul edilir.

Edebiyatçıların mensup olduğu akımlar, edebi akımlar olarak adlandırılır. Bazı edebi akımlar ve temsilcileri: Klasisizm: Moliere, Corneille, Racine, La Fontaine. Romantizm: Victor Hugo, Goethe, Lord Byron. Realizm: Gustave Flaubert, Stendhal, Honore de Balzac. Natüralizm: Emile Zola, Alphonse Daudet. Sembolizm: Baudelaire, Edgar Allan Poe. Edebiyat akımları, genellikle birbirlerine tepki olarak ortaya çıkmış ve belirli ilkeler doğrultusunda yapıtların ortaya konmasıyla şekillenmiştir.

Yeni Roman Akımı Temsilcileri: Alain Robbe-Grillet. Nathalie Sarraute. Michel Butor. Claude Simon. Robert Pinget. Jean Ricardou. Claude Ollier. Philippe Sollers. Marguerite Duras. Julio Cortázar. Bazı Eserleri: Alain Robbe-Grillet: "La Guerre d'Alger en 12 tableaux" (12 Tabloda Cezayir Savaşı). Nathalie Sarraute: "The Age of Suspicion" (Kuşku Çağı). Michel Butor: "L'Amour en goût" (Lezzetli Aşk). Claude Simon: "Histoire" (Tarih). Robert Pinget: "Le Jour où j'ai vu la vie passer" (Hayatın Geçtiği Gün).

Orhan Türkdoğan, Türkçü-Turancı düşünce akımına mensuptur. Türkdoğan, tarih anlayışında Türk tarihinin Anadolu ile sınırlandırılmasına karşı çıkmış ve Ziya Gökalp, Yusuf Akçura gibi Turancı düşünürlerin etkisiyle Kemalizmin Asyatik tarih tezini savunmuştur.

OMO (Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday, Oktay Rıfat Horozcu) grubu, Garipçiler ya da Birinci Yeni olarak bilinen akıma aittir. Garip akımı, Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday'ın 1936 yılında yüksek eğitimlerini tamamlamalarının ardından 1936'da Ankara'ya dönmesiyle ortaya çıkmıştır. Akımın adı, Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet ve Oktay Rifat'ın birlikte çıkardıkları Garip adlı yapıttan gelmektedir.

Doğan Hızlan, belirli bir akıma mensup olmaktan ziyade, kendi ölçütlerini oluşturmuş bir eleştirmen olarak kabul edilir. Hızlan, eleştiri anlayışını sadece bir kurama dayandırmadığını, çeşitli kuramlardan yararlanarak kendine özgü bir yaklaşım geliştirdiğini dile getirir. Eleştirilerini "eleştirel-deneme" olarak adlandıran Hızlan, deneme türünün sorgulayıcı ve esnek yapısını eleştirel ölçütleriyle birleştirerek edebiyatın daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunur.

Nü resim, belirli bir akıma dahil edilmekten ziyade, insan bedeninin çıplak olarak tasvir edildiği eserleri kapsayan bir sanat türüdür. Nü resim, tarih boyunca çeşitli sanat akımlarında yer almıştır, örneğin: Rönesans: Sanatçılar, insan vücuduna daha fazla odaklanarak, eski zamanların dini ve mitolojik temalarından uzaklaşmışlardır. Gerçekçilik: 19. yüzyılda Gustave Courbet ve Édouard Manet gibi sanatçılar, çıplaklığı daha gerçekçi ve natüralist bir şekilde tasvir ederek geleneksel sanat geleneklerine meydan okumuşlardır. Sürrealizm ve Ekspresyonizm: 20. yüzyılda sanatçılar, nü formu insan ruhunu ve duyguların karmaşıklığını keşfetmenin bir yolu olarak kullanmışlardır. Günümüzde de nü resim, çağdaş sanatta popüler bir konu olmaya devam etmektedir.

Dadaizm akımının bazı temsilcileri ve eserleri: Tristan Tzara: "Yaklaşık Adam", "Gazlı Yürek", "Yalnız Konuşmak", "İç Yüz". Jean Hans Arp: "Tristan Tzara’nın Portresi", "Geometrik Formlar". Marcel Duchamp: "50 cc of Paris Air", "H.O.O.Q", "Mona Lisa With Moustache", "Merdivenden İnen Çıplak". Francis Picabia: "Balance". Hugo Ball: Dadaizm akımının kurucularındandır. George Grosz: "Toplumun Taşıyıcıları", "Panaroma". Man Ray: "Öpücük", "Marquise Cesati", "Hediye". Kurt Schwitters: "Merzbau", "Rüyada Piramit", "Çapraz ve Kare ile Rölyef". Dadaizm, 1916 yılında İsviçre'de Hugo Ball'ın etkisiyle ortaya çıkmış ve 1920'lerde Paris'te yayılmıştır.

Açık Lise Türk Dili ve Edebiyatı 8 dersinde işlenen bazı konular: Roman. Tiyatro. Deneme. Söylev (Nutuk). Ayrıca, ders içeriğinde dil bilgisi konuları da bulunmaktadır; bunlar arasında paragraf, düşünceyi geliştirme yolları gibi konular yer alır.

Sosyolojinin öncüleri, farklı akımlara mensuptur. İşte bazı örnekler: Auguste Comte: Sosyolojinin isim babası olarak kabul edilen Comte, pozitivist felsefenin öncülerinden biridir. Karl Marx: Farklı sosyal sınıfların üretimdeki mücadeleleri ile toplumların değiştiğine inanan Marx, Marksist akıma mensuptur. Herbert Spencer: Toplumu canlı bir organizmaya benzeten Spencer, evrimci bir yaklaşıma sahiptir. Émile Durkheim: Fransız sosyoloğu Durkheim, işlevselci bir bakış açısına sahiptir. Max Weber: Weber, anlayıcı sosyoloji geleneğini olgunlaştırmış ve kişisel değer yargılarından uzak durulması gerektiğini savunmuştur. Ayrıca, İbn-i Haldun ve Giambattista Vico gibi düşünürler de sosyolojinin öncüleri arasında sayılır, ancak belirli bir akıma mensup değillerdir.

Anatole France, belirli bir edebi akıma sıkı sıkıya bağlı olmayan çok yönlü bir yazardır. Romantizm: Eserlerinde duygusal tavırlar, lirik anlatım ve coşkulu imgeler bulunur. Realizm: Toplumsal konuları gerçekçi bir şekilde ele alır, sosyal adaletsizlikleri eleştirir ve gerçekçi karakterler yaratır. Sembolizm: "Le Jardin d'Epicure" gibi eserlerinde sembolik imgeler kullanır. Bu nedenle, Anatole France'ın herhangi bir akıma tamamen ait olduğunu söylemek zordur.

İrrasyonalizm, bilginin akıl yoluyla bilinemeyeceğini, görü, sezgi, duygu ve içgüdüler gibi mantığa dayalı olmayan duyumlar aracılığıyla elde edilebileceğini öne süren doktrindir. Rasyonalizm ise, insan bilgisinin doğuştan akılda olduğunu ve doğru bilgilere ulaşmak için akıl yoluyla mantıklı düşünme ve sezgi kullanmanın gerektiğini savunan görüştür. İrrasyonalizm kavramı, sıklıkla rasyonalizme karşı aşağılayıcı bir biçimde kullanılmıştır.

Evet, görüngücülük ve fenomenoloji aynı şeyi ifade eder, çünkü fenomenoloji, görüngü bilimi olarak da bilinir. Fenomenoloji, kurucusu Edmund Husserl olan ve 20. yüzyılın ilk çeyreğinde gelişen bir felsefe akımıdır.

Mehmet Âkif Ersoy'un "Çanakkale Şehitlerine" şiiri, belirli bir edebi akıma dahil edilmekten ziyade, vatanseverlik ve kahramanlık temalarını işleyen bir eser olarak kabul edilir. Şiir, aruz ölçüsüyle yazılmış olup, geleneksel Türk şiirinin estetik unsurlarını taşır. Bazı temaları: Kahramanlık ve fedakarlık. Şehitlerin ulviliği. İnanç ve iman. Savaşın evrensel boyutu.

Realist ve romantik arasındaki temel farklar şunlardır: Odak noktası. Konu. Üslup. Ayrıca, realizm 19. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan ve romantizmin abartılı ve idealize edici yaklaşımına tepki olarak gelişen bir akımdır. Realizm ve romantizm, edebiyat, sanat ve felsefe üzerinde önemli bir etki yaratmış ve her iki akım da farklı toplumsal değişimlere yanıt vermiştir.