Akarsular

Akarsuların özellikleri şunlardır: 1. Yatak ve Kaynak: Akarsular, belirli bir yatak içerisinde eğime bağlı olarak akan sulara denir. 2. Debi ve Rejim: Akarsuyun bir kesitinden saniyede geçen su miktarına debi denir ve m³/sn olarak ifade edilir. 3. Beslenme Kaynakları: Yağmur, kar, buz suları ve yeraltı suları, göller ve kaynak suları gibi çeşitli kaynaklardan beslenirler. 4. Uzunluk ve Denge Profili: Akarsuların boyu genellikle kısadır ve denge profili oluşumu söz konusu değildir, bu nedenle ulaşımda kullanılmazlar. 5. İşlevler: İçme, sulama, kullanma suyu temini, tatlı su balıkçılığı, elektrik enerjisi üretimi gibi alanlarda yararlanılırlar.

Dereden büyük, ırmaktan küçük akarsuya "çay" denir.

Denge profiline ulaşmış bir akarsuyun özellikleri şunlardır: 1. Yatak eğimi azalmıştır. 2. Akış hızı yavaşlamıştır. 3. Aşındırma gücü azalmış, biriktirme artmıştır. 4. Enerji potansiyeli azalmıştır. 5. Ulaşım ve taşımacılık yapılabilir (akımı yeterli ise). 6. Akarsuda menderesler çizilir.

Süperimpoze (epijenik) drenaj sistemi, akarsuların altındaki kıvrım ve faylardan genç olması durumunda ortaya çıkan bir drenaj şeklidir. Bu sistemde akarsular, yeni jeolojik şartlara doğrudan uyumlu hale gelemez ve yapıyı aşındırana kadar belirli bir yolda ilerlemeye devam eder.

Düzce'ye su, dört büyük akarsu ve küçük dereler üzerinden gelmektedir. Bu akarsular şunlardır: 1. Büyük Melen. 2. Küçük Melen. 3. Asar. 4. Aksu. Ayrıca, Uğur Suyu da Düzce'nin içme suyu şebekesinin kaynağını oluşturmaktadır.

Akarsuyun en önemli biriktirme şekli delta ovası oluşumudur. Delta ovası, akarsuyun taşıdığı malzemeleri denize boşalttığı yerde "D" harfine benzeyen çıkıntılar şeklinde biriktirmesiyle oluşur.

Çark Suyu, Sapanca Gölü'nün fazla sularını tahliye eden akarsu olup, 45 kilometre uzunluğundadır.

Derine ve yanal aşındırma, akarsuların yataklarını kazarak ve kopardığı parçacıkları taşıyarak yaptığı iki temel aşındırma türüdür. Derine aşındırma: Akarsuların yatağını düşey doğrultuda kazarak deniz seviyesine indirmeye çalışmasıdır. Yanal aşındırma: Akarsuların, içlerindeki materyallerle birlikte, eğimin azaldığı yerde salınımlar yaparak yanlara çarpması sonucu meydana gelen aşındırmadır.

Türkiye akarsu haritasını ezberlemek için aşağıdaki yöntemler yardımcı olabilir: 1. Harita Üzerinde Çalışma: Akarsuların isimlerini ve yönlerini belirlemek için haritayı detaylıca incelemek. 2. Gruplandırma: Akarsuları beslenme kaynaklarına göre (yağmur, kaynak, kar-buz, göl vb.) gruplandırmak. 3. Önemli Akarsuları Belirleme: Türkiye'nin en uzun akarsuyu olan Kızılırmak gibi önemli akarsuları öğrenmek. 4. Coğrafi Bölgelerle İlişkilendirme: Akarsuların hangi coğrafi bölgelerde yer aldığını bilmek, örneğin Doğu Anadolu'daki Çoruh Nehri. 5. Görsel ve Yazılı Kaynaklar: Akarsuların özellikleri ve dağılımlarını içeren kitaplar, makaleler ve çevrimiçi kaynaklardan yararlanmak.

Türkiye'nin en büyük akarsuyu Kızılırmak'tır ve uzunluğu 1355 km'dir. Özellikleri: - Kaynağı: Sivas yakınlarındaki Kızıldağ. - Seyri: İç Anadolu'da büyük bir yay çizerek Bafra Deltası'ndan Karadeniz'e dökülür. - Yatak eğimi: Fazla olduğu için akışı hızlıdır. - Hidroelektrik potansiyeli: Yüksektir, bu nedenle üzerinde hidroelektrik santralleri bulunmaktadır. - Rejimi: Genel olarak düzensizdir, ilkbaharda kar erimelerine bağlı olarak debisi artar.

Çentikli vadiler, genellikle genç akarsuların oluşturduğu, V harfine benzeyen dar ve derin vadilerdir. Türkiye'de çentikli vadilere örnek olarak Kızılırmak ve Yeşilırmak vadileri gösterilebilir.

Kaya mezarları, farklı bölgelerde farklı akarsuların kenarında yer almaktadır: 1. Amasya Kral Kaya Mezarları, Yeşilırmak kıyısında bulunmaktadır. 2. Likya Kaya Mezarları, Fethiye ve Dalaman çayı arasındaki topraklarda, yani Akdeniz kıyısında yer almaktadır. 3. Karahan Deresi Kaya Mezarları, Sivas ilinde, Karahan Deresi yakınlarında bulunmaktadır.

İzmir'in fiziki haritası, il topraklarının %60'ının dağlık, %18'inin plato ve %22'sinin ovalardan oluştuğunu gösterir. Başlıca dağlar arasında Madra Dağları (Maya Tepesi 1344 m), Yund Dağı (1075 m), Bozdağlar (Bozdağ Tepesi 2159 m) ve Yamanlar Dağı bulunur. Önemli ovalar ise Küçük Menderes Ovası, Gediz Ovası ve Bakırçay Ovası'dır. Akarsular olarak Gediz Nehri, Küçük Menderes Nehri ve Bakırçay öne çıkar. Göller arasında ise Gölcük, Karagöl, Belevi ve Çakalboğaz gölleri yer alır.

Taraçalar (sekiler), akarsuların oluşturduğu yer şekilleri olup, akarsuların kendisi tarafından şekillendirilir.

Bursa'da bulunan başlıca göller ve akarsular şunlardır: Göller: 1. İznik Gölü: Marmara Bölgesi'nin en büyük gölü olup, yüzölçümü 298 km²'dir. 2. Uluabat Gölü: Yüzölçümü 134 km² olan bir diğer önemli göldür. Akarsular: 1. Nilüfer Çayı: Bursa Ovası'nı sulayan, Uludağ'ın güney yamaçlarından doğan önemli bir akarsudur. 2. Mustafakemalpaşa Çayı: Bursa'daki diğer önemli akarsulardan biridir. 3. Göksu Çayı: Yenişehir Ovası'nı sulayarak Sakarya Irmağı'na katılır.

Akarsu çeşitleri bulmacada şu şekilde cevaplanabilir: 1. Akarca ve Cafer. 2. Örgülü Akarsu ve Delta. 3. Geçici Akarsu ve Aralıklı Akarsu. 4. Vadi ve Kanyon.

En küçük akarsuya "dere" denir.

Türkiye'nin yer şekillerinde en etkili dış kuvvet akarsulardır.

Akarsuyun doğduğu yere "kaynak" denir.

Türkiye'deki akarsuların haritası aşağıdaki kaynaklardan indirilebilir: 1. cografyaharita.com: Türkiye'nin akarsularını gösteren bir harita sunmaktadır. 2. cografyaninkodlari.com: PDF formatında Türkiye'nin akarsularını içeren bir harita indirilebilir.