YönetimBiçimleri

Oklokrasi, ayak takımı yönetimi anlamına gelen, politik yozlaşmışlığın doğurduğu bir yönetim biçimidir. Bu terim, nitelikli insanların siyasetten uzaklaşması ve politik karar alma sürecine yetersiz, yeteneksiz, bilgisiz ve etik değerleri zayıf kişilerin hakim olması durumunu ifade eder.

Tiranlık, genellikle tek bir kişi veya azınlık tarafından otoriter bir şekilde kontrol edilen ve baskıcı politikalarla karakterize edilen bir yönetim biçimidir. Antik Yunan'da tiranlık, "tiranni" terimiyle ifade edilirdi ve zorla iktidara gelmiş kişilerin yönetimi altında yaşanırdı. Modern dönemde ise tiranlık, diktatörlük, totaliter rejim veya otoriter yönetim biçimlerini tanımlamak için kullanılır.

Özerk bölgeler, kendi yönetimlerini belirleme yetkisine sahip olan ve merkezi hükümetten belirli derecelerde bağımsızlık tanınmış olan bölgelerdir. Dünya genelinde bazı özerk bölge örnekleri: İspanya: Bask Bölgesi ve Katalonya. Çin: Hong Kong ve Makao. İtalya: Güney Tirol ve Friuli Venezia Giulia. Hindistan: Jammu ve Keşmir. Kanada: Québec. İsviçre: Tessin ve Grisons. Ayrıca, Türkiye'de de Tataristan, Tuva, Altay, Başkurdistan, Çuvaşistan, Hakas, Saha (Yakutistan) ve Gagavuzya gibi özerk cumhuriyetler bulunmaktadır.

Türklerde karizmatik yönetim, meşruiyetini Tanrı'dan alan ve liderin karizmatik niteliklerine dayanan bir yönetim biçimidir. Bu anlayışa göre, Türk devletlerinde hükümdar, töreye uymak zorunda olup, adalet, eşitlik ve insaniyet gibi ilkelere göre hareket ederdi. Karizmatik liderlerin belirlenmesinde önemli rol oynayan bazı unsurlar şunlardır: - Bilgelik: Göktürkler döneminde kağanların bilgili olmaları önemliydi. - Kut inancı: Hükümdarın gücünün Tanrı tarafından verildiğine inanılırdı ve bu güç, aynı ailenin üyeleri boyunca devam ederdi. - Danışma ve meclisler: Eski Türklerde, hükümdarın karar almadan önce istişare etmesi ve meclislerin varlığı kabul edilirdi.

"Devletin Altı Kitabı" (Sechs Bücher über den Staat) Jean Bodin tarafından yazılmış ve devletin teorik yönlerini ele alan bir eserdir. Kitapta işlenen ana konular şunlardır: 1. Devletin Tanımı: Devlet, egemen bir iktidara sahip, ailelerin ortak yönetimine dayanan bir yapı olarak tanımlanır. 2. Yönetim Biçimleri: Egemenliğin kime ait olduğuna göre monarşi, aristokrasi ve demokrasi olmak üzere üç farklı yönetim biçimi incelenir. 3. Sulh Hakimleri: Egemen prensin yetkilerini temsilciler aracılığıyla nasıl kullanabileceği ve yargıçların hükümdarın iradesine nasıl tabi olduğu tartışılır. 4. Devletin Kuruluşu: Devletin, ya bir devletin diğerini fethetmesiyle ya da zayıf olanın güçlü olana boyun eğmesiyle ortaya çıktığı teorisi işlenir. 5. Kamu Maliyesi ve Vergiler: İyi düzenlenmiş bir monarşide uyum ve adaletin sağlanması, vergiler ve özel mülkiyet konuları ele alınır. 6. Devrimler ve Değişim: Servetin eşitsiz dağılımı ve hükümdarın ahlaksız davranışları gibi durumların devlette nasıl değişimlere yol açabileceği analiz edilir.

Sokrates, anayasal monarşi veya aristokrasiyi savunur.

6. sınıf yönetim biçimleri testi çözmek için aşağıdaki kaynakları kullanabilirsiniz: 1. MEB Sınavları: 6. sınıf Sosyal Bilgiler dersi "Yönetime Katılıyorum" ünitesinin özetini ve test sorularını içeren kaynaklar mevcuttur. 2. Morpakampüs: "Yönetim Biçimleri" konulu test soruları sunmaktadır. 3. Unikoçu: "Nasıl Bir Yönetim?" konulu 6. sınıf Sosyal Bilgiler test soruları bulunmaktadır. Yönetim biçimleri genel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Monarşi: Egemenliğin tek bir kişiye ait olduğu yönetim şeklidir. 2. Oligarşi: Egemenliğin küçük bir grubun elinde olduğu yönetim şeklidir. 3. Teokrasi: Devlet ve toplum kurallarının din kurallarına göre belirlendiği yönetim şeklidir. 4. Cumhuriyet: Egemenliğin millete ait olduğu, devletin seçimle iş başına gelen kişiler tarafından yönetildiği yönetim şeklidir.

Platon ve Aristoteles'in demokrasi hakkındaki görüşleri şu şekildedir: Platon: Platon, demokrasiyi istikrarsızlığa zemin hazırlayan bir rejim olarak görür. Aristoteles: Aristoteles de demokrasiyi eleştirir ve çoğunluk hükümeti olarak görür.

6. sınıf sosyal bilgiler dersinde öğretilen yönetim biçimleri şunlardır: 1. Monarşi: Egemenliğin tek bir kişinin elinde olduğu yönetim şeklidir. 2. Oligarşi: Egemenliğin belli bir sınıf, zümre veya grubun elinde olduğu yönetim şeklidir. 3. Teokrasi: Ülkenin dini kurallara göre yönetildiği, yönetimin Tanrı adına dini kuralları uygulayan hükümdarın elinde olduğu yönetim şeklidir. 4. Cumhuriyet: Egemenliğin millete ait olduğu, halkın ülkeyi yönetecek temsilcileri seçtiği yönetim şeklidir. 5. Demokrasi: Halkın kendi kendini yönetmesi olarak tanımlanır.

Oklokratik yönetim, bilgisiz ve yetkin olmayan kalabalıkların desteğiyle kurulan baskıcı-çoğunlukçu hükümet ve yoz-kanunsuz demokrasi biçimini tanımlayan aşağılayıcı bir terimdir. Bu tür bir yönetim, genellikle eğitim seviyesinin düşmesi ve entelektüel birikimin geniş kitleleri kapsayacak şekilde artmaması sonucu ortaya çıkar.

Kral ve hükümdar terimleri, genellikle aynı anlamı taşımakla birlikte, bazı bağlamlarda farklı anlamlar da içerebilir. Genel anlamda: Hükümdar, bir devletin en yüksek yönetim birimi olan hükümetin lideri olarak tanımlanır. Tarihsel ve yönetimsel farklılıklar: Ortaçağ'da krallık, neredeyse rahiplik ile eşanlamlı olarak görülmüş ve kralın taç giyme esnasında kutsal bir sıvı ile kutsanması töreni çok önem kazanmıştır. Ayrıca, mutlak monarşilerde hükümdar tüm yetkileri elinde bulundururken, anayasal monarşilerde yetkileri anayasa ve halk tarafından seçilen meclis tarafından sınırlandırılmıştır.

Demokratik kelimesi, halkın kendi kendini yönetmesi anlamına gelen demokrasi kavramıyla ilgilidir. Demokratik ayrıca şu anlamlara da gelebilir: - Demokratik insan: Demokrasi yönetim biçimini destekleyen ve hayatın her alanında demokrasi ilkelerine uygun davranan birey. - Demokratik devlet: Tüm vatandaşlarının yönetim karşısında eşit haklara sahip olduğu, güçler ayrılığı ilkesine dayanan devlet modeli.

Halk temsilcileri farklı yönetim biçimlerine göre farklı yöntemlerle seçilir: 1. Demokrasi: Demokrasilerde halk temsilcileri, genel seçimler yoluyla belirlenir. 2. Oligarşi: Oligarşi yönetim şeklinde temsilciler, belirli bir zümre, sınıf veya grup içinden seçilir. 3. Teokrasi: Teokratik devletlerde yönetim, dini kurallara göre gerçekleşir ve temsilciler tanrı adına kuralları uygulayan hükümdar tarafından belirlenir. 4. Cumhuriyet: Cumhuriyet yönetiminde ise egemenlik millete aittir ve temsilciler, halkın seçtiği milletvekilleri aracılığıyla yönetir.

Kakistokrasi ve kakistografi aynı kavramlar değildir. Kakistokrasi, en niteliksiz vatandaşların hükûmeti oluşturduğu yönetim biçimini ifade eder ve Yunanca "kakistos" (en kötü) ve "kratos" (yönetim) kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. Kakistografi ise, bu kavramla doğrudan ilişkili bir terim değildir ve sözlüklerde yer almamaktadır.

Tiranlığın özellikleri şunlardır: 1. Tek Kişilik Yönetim: Tiranlık, tek bir kişinin mutlak güce sahip olduğu bir yönetim biçimidir. 2. Hukuk ve Anayasa Kurallarından Bağımsızlık: Yasalar ve anayasalar yerine tiranın keyfi uygulamaları geçerlidir. 3. Şiddet ve Korku Unsurları: Tiranlar, otoritelerini sağlamak için şiddet ve korku yöntemlerini kullanırlar. 4. Tanrının Reddi: Tiranlık yönetiminde tanrı yoktur, tiran kendini en üstün varlık olarak görür. 5. Halkın İtaat Etmesi: Halkın söz hakkı yoktur ve sadece itaat etmesi beklenir. 6. Kötümserlik: Tiranlık, her zaman tahtını kaybetme korkusuyla hareket eder ve bu nedenle kötümser bir yönetim anlayışı sergiler.

Özerk yönetim ve federasyon arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Özerk Yönetim: Yerel halka anayasa ve kanunların belirlediği sınırlar içinde kısmi bir özgürlük tanır, ancak tam bağımsızlık anlamına gelmez. 2. Federasyon: Farklı eyaletlerin, özerk yönetimlerin, kantonların veya benzeri bağımsız siyasi birimlerin ortak bir anayasa çerçevesinde bir araya gelerek oluşturdukları yönetim biçimidir.

Meşru ve meşrutiyet kavramları farklı anlamlara sahiptir: 1. Meşru: Yasal veya geçerli anlamına gelir. 2. Meşrutiyet: Anayasalı rejimin adıdır. Özetle, meşru genel bir terimken, meşrutiyet belirli bir yönetim biçimini tanımlar.

Demokrasi ve cumhuriyet arasındaki ilişki, her iki kavramın da halkın yönetime katılımını öngörmesi temelinde kurulur. Cumhuriyet, milletin egemenliği kendi elinde tuttuğu ve bunu belirli süreler için seçtiği milletvekilleri aracılığıyla kullandığı bir yönetim biçimidir. Demokrasi ise halkın egemenliği temeline dayanan, yani halkın devlet yönetiminde söz sahibi olduğu bir yönetim biçimidir.

Baskıcı sistem, bireylerin özgürlüklerinin kısıtlandığı ve iktidarın kötüye kullanıldığı bir yönetim biçimidir. Baskıcı sistemlerin bazı türleri: - Diktatörlük: İktidarın tek bir kişi veya küçük bir grup tarafından mutlak yetkiyle yönetilmesi. - Despotluk: Ülke yönetiminde zorbalığın ve acımasızlığın hakim olması. - Teokrasi: Din adamları sınıfının ülkeyi yönetmesi. - Oligarşi: Az sayıda kişinin veya sınıfın yönetim yetkisine sahip olması. Baskıcı sistemler, bireylerin psikolojik ve toplumsal sağlığını olumsuz etkiler, kaygı bozuklukları ve toplumsal kutuplaşmaya yol açar.

Romalılar, tarih boyunca üç ana yönetim biçimini benimsemiştir: 1. Krallık Dönemi (M.Ö. 753 - M.Ö. 509): Roma'nın ilk yönetim biçimi monarşiydi ve krallar tarafından yönetiliyordu. 2. Cumhuriyet Dönemi (M.Ö. 509 - M.Ö. 27): Krallığın sona ermesiyle birlikte, halkın seçtiği temsilciler ve Senato yönetimi üstlendi. 3. İmparatorluk Dönemi (M.Ö. 27 - M.S. 476): Julius Caesar'ın evlatlığı Octavianus'un imparator unvanını almasıyla Roma İmparatorluğu kuruldu ve merkezi bir yönetim anlayışı hakim oldu.