Vesayet

Korumaya muhtaç kişilerin ve kişilik haklarının ile mal varlıklarının korunması için sulh hukuk mahkemesi tarafından verilen kuruma "vesayet" denir.

Vasi belgesi, mahkeme tarafından verilen ve vasilik görevine atanan kişinin resmi olarak tanınmasını sağlayan belgedir. Bu belge, vesayet altındaki küçüğün veya kısıtlının çıkarlarını korumak ve hukuki işlemlerde onu temsil etmekle yükümlü olan kişinin atanması anlamına gelen vasi tayini kararının bir sonucudur.

Türk Medeni Kanunu (TMK) uyarınca vesayet, aşağıdaki durumlarda sona erer: 1. Küçüklerde: Küçük üzerindeki vesayet, ergin olmasıyla kendiliğinden sona erer. 2. Hapis cezası almış kişilerde: Hapis cezasının tamamlanması ile birlikte vesayeti de sona erer. 3. Kısıtlılarda: Yetkili vesayet makamının kararıyla sona erer. 4. Akıl hastalarında: Sağlık kuruluşlarının vereceği rapora göre vesayet sona erdirilebilir. 5. Kötü alışkanlıklarından dolayı vesayet altına alınmış olanlarda: En az 1 yıl boyunca vesayet altında olmak ve herhangi bir şikayetin olmaması durumunda vesayet kaldırılabilir.

65 yaş üstü bir kişiye vasi atanması için aşağıdaki adımlar izlenmelidir: 1. Mahkemeye Başvuru: Vesayet başvurusu, kişinin yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesi'ne yapılır. 2. Gerekli Belgeler: Başvuru dilekçesine ek olarak, tam teşekküllü bir hastaneden alınmış sağlık raporu, nüfus cüzdanı ve ikametgâh belgeleri gibi belgeler sunulmalıdır. 3. Hekim Raporu: Mahkeme, kişinin akıl sağlığı veya fiziksel durumunu değerlendirmek için bir hekim raporu talep eder. 4. Karar: Mahkeme, tüm delilleri değerlendirdikten sonra vesayet altına alınma kararını verir ve uygun bir vasi atar. Vasi tayini süreci, mahkemenin iş yüküne ve sağlık raporunun alınma süresine bağlı olarak genellikle 1-3 ay arasında tamamlanır.

Kısıtlı bir kişi avukat tutabilir, ancak bunun için vesayet makamından onay alınması zorunludur. Vasi, kısıtlı kişi adına avukat tayin edilmesini vesayet makamına talep etmelidir.

Kayyım husumete izin dilekçesi, vesayetin görüldüğü mahkemeye verilir.

Satışa izin davası dilekçesi, vesayet altındaki kişinin yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesi'ne verilir.

Türk Medeni Kanunu (TMK) Madde 462, vesayet makamının izninin gerekli olduğu durumları düzenler. Bu madde şu hâlleri kapsar: 1. Taşınmazların alımı, satımı, rehnedilmesi ve bunlar üzerinde başka bir aynî hak kurulması. 2. Olağan yönetim ve işletme ihtiyaçları dışında kalan taşınır veya diğer hak ve değerlerin alımı, satımı, devri ve rehnedilmesi. 3. Olağan yönetim sınırlarını aşan yapı işleri. 4. Ödünç verme ve alma. 5. Kambiyo taahhüdü altına girme. 6. Bir yıl veya daha uzun süreli ürün ve üç yıl veya daha uzun süreli taşınmaz kirası sözleşmeleri yapılması. 7. Vesayet altındaki kişinin bir sanat veya meslekle uğraşması. 8. Acele hâllerde vasinin geçici önlemler alma yetkisi saklı kalmak üzere, dava açma, sulh olma, tahkim ve konkordato yapılması. 9. Mal rejimi sözleşmeleri, mirasın paylaştırılması ve miras payının devri sözleşmeleri yapılması. 10. Borç ödemeden aciz beyanı. 11. Vesayet altındaki kişi hakkında hayat sigortası yapılması. 12. Çıraklık sözleşmesi yapılması. 13. Vesayet altındaki kişinin bir eğitim, bakım veya sağlık kurumuna yerleştirilmesi. 14. Vesayet altındaki kişinin yerleşim yerinin değiştirilmesi.

Türk Medeni Kanunu (TMK) madde 449 ve 450 şu şekildedir: Madde 449: Vesayet altındaki kişi adına kefil olmak, vakıf kurmak ve önemli bağışlarda bulunmak yasaktır. Madde 450: Vesayet altındaki kişinin görüşünün alınması zorunludur ve vesayet altındaki kişi, vasinin rızasıyla bazı işleri yapabilir.

Koruma altına alınan kişinin mal varlığı, vesayet altındaki kişiye aittir.

Türk Medeni Kanunu'nun 444. maddesi, taşınmazların satışına ilişkin hükümleri içerir. Bu maddeye göre: 1. Satış, vesayet makamının talimatı uyarınca ve ancak vesayet altındaki kişinin menfaati gerekli kıldığı hallerde mümkündür. 2. Satış, açık artırmayla yapılır ve bu iş için vesayet makamı tarafından bir kişi görevlendirilir. 3. İhale, vesayet makamının onamasıyla tamamlanır ve onamaya ilişkin karar, ihale gününden başlayarak on gün içinde verilmelidir. 4. Denetim makamı, istisnai olarak özel durumları, taşınmazın niteliğini veya değerinin azlığını göz önüne alarak pazarlıkla satışa da karar verebilir.

Vesayetin değiştirilmesi için sulh hukuk mahkemesi yetkilidir.

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 403. maddesi, vesayet ve kayyımlıkla ilgili hükümleri düzenler: Maddeye göre: - Vasi, vesayet altındaki küçüğün veya kısıtlının kişiliği ve malvarlığı ile ilgili bütün menfaatlerini korumak ve hukuki işlemlerde onu temsil etmekle yükümlüdür. - Kayyım, belirli işleri görmek veya malvarlığını yönetmek için atanır. - Bu Kanunun vasi hakkındaki hükümleri, aksi belirtilmiş olmadıkça kayyım hakkında da uygulanır.

Kısıtlılık kararı olan kişi, aşağıdaki işlemleri yapamaz: 1. Medeni haklarını kullanma yetkisini kısmen veya tamamen kaybeder. 2. Kefil olamaz, vakıf kuramaz ve önemli bağışlamalarda bulunamaz. 3. Kendi malvarlığı üzerinde tasarrufta bulunamaz, bu işlemler için vasisinin rızasını almak zorundadır. 4. Avukat tutma yetkisi sınırlıdır, vesayet makamından onay alınması gerekir. Kısıtlılık kararının kaldırılması, mahkeme kararıyla mümkündür.

İcra takibi, tutukludan değil, vesayet makamından yapılır. İcra ve İflas Kanunu'nun 54. maddesine göre, tutuklu veya hükümlünün aleyhine icra takibi başlatıldığında, icra memuru vesayet makamından (sulh mahkemesi) vasi tayin edilmesini ister.

Vasilik için SGK'dan belge almak doğrudan gerekli değildir. Vasilik sürecinde genellikle sağlık raporu ve mali durum belgeleri gibi belgeler talep edilir. Sağlık raporu için, vasi adayının sağlık durumunu gösteren bir sağlık kuruluşundan rapor alınması gerekmektedir. Bu belgelerin yanı sıra, vasi tayini için vesayet dilekçesi ve kimlik belgeleri de mahkemeye sunulmalıdır.

Alzheimer hastalığı nedeniyle vesayet kararı almak için aşağıdaki adımlar izlenmelidir: 1. Sulh Hukuk Mahkemesine Başvuru: Alzheimer hastası yakını veya vasilik görevi üstlenmek isteyen kişi, ikametgahının bulunduğu yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesine bir dilekçe ile başvuruda bulunur. 2. Gerekli Belgeler: Dilekçeye ek olarak, hastanın tam teşekküllü bir devlet hastanesinden alınmış güncel bir Alzheimer hastalığı teşhis raporu ve vasilik görevi üstlenmek isteyen kişinin kimlik belgesi ve nüfus kaydı örneği sunulmalıdır. 3. Mahkeme İncelemesi: Mahkeme, dilekçeyi ve sunulan belgeleri inceleyerek gerekli görürse, hastanın tıbbi durumunu değerlendirmek için bir tıp kuruluna karar verebilir. 4. Vasi Atanması: Mahkeme, vasilik tayinine karar verirse, vasinin kim olacağını belirler. Bu süreçte, vasi adayının Türk Medeni Kanunu'nda belirtilen şartları taşıması gerekmektedir.

Vasi satışı için vesayet makamına, yani Sulh Hukuk Mahkemesi'ne başvurulmalıdır.

Yaşlılara vasi tayini, Türk Medeni Kanunu'nun ilgili maddeleri uyarınca aşağıdaki adımlarla gerçekleştirilir: 1. Başvuru: Vesayet başvurusu, kişinin yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesi'ne yapılır. 2. Gerekli Belgeler: Başvuru dilekçesine ek olarak, sağlık raporu (tam teşekküllü bir hastaneden alınmış), nüfus cüzdanı ve ikametgâh belgeleri gibi belgeler sunulur. 3. Hekim Raporu: Mahkemenin talebi üzerine, kişinin zihinsel veya fiziksel sağlık durumunu değerlendiren bir hekim raporu hazırlanır. 4. Yargılama ve Karar: Mahkeme, tüm belgeleri ve raporları değerlendirerek vesayetin uygun olup olmadığına karar verir. Vasi tayini süreci, mahkemenin iş yüküne ve sağlık raporunun alınma süresine bağlı olarak genellikle 1-3 ay arasında tamamlanır.

Başkasının özgürlüğünü kısıtlamak, kişinin kendi kararlarını alma ve hareket etme hürriyetinin, belirli sebeplerle ve yasal süreçlerle sınırlandırılması anlamına gelir. Türk Medeni Kanunu'nun 432. maddesine göre, başkasının özgürlüğünü kısıtlayabilecek durumlar şunlardır: - Akıl hastalığı, akıl zayıflığı veya alkol-uyuşturucu madde bağımlılığı. - Ağır tehlike arz eden bulaşıcı hastalık. - Serserilik. Bu tür bir kısıtlamaya gidilebilmesi için, kişinin toplum için tehlike oluşturması ve kişisel korunmasının başka şekilde sağlanamaması gerekir.