Vesayet

Kimler vesayet altına alınır sorusu, Türk Medeni Kanunu'nda belirtilen belirli durumlara göre cevaplanır: 1. Küçükler: 18 yaşını doldurmamış olanlar, velayet altında değillerse vesayet altına alınırlar. 2. Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı olanlar: Bu kişiler, kendi işlerini göremez hale gelmişlerse veya başkalarının güvenliğini tehlikeye sokuyorlarsa vesayet altına alınırlar. 3. Savurganlık, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı olanlar: Bu sebeplerle kendilerini veya ailelerini yoksulluğa düşürme tehlikesine yol açanlar vesayet altına alınabilirler. 4. Bir yıl veya daha uzun süreli hapis cezası alanlar: Bu kişiler, ceza infazı süresince vesayet altına alınırlar. 5. İstek üzerine: Yaşlılık, engellilik, deneyimsizlik veya ağır hastalık gibi nedenlerle işlerini yönetemeyenler mahkemeden kısıtlama ve vasi atanması talep edebilirler.

Vesayet, bireylerin yeterli karar alma kapasitesine sahip olmadığı durumlarda, hukuki koruma ve destek sağlamak amacıyla uygulanan bir hukuki düzenlemedir.

Vasi, hukuki açıdan kısıtlanmış kişi veya reşit olmayan küçükler adına mahkemece atanan yasal temsilci anlamına gelir. Vesayet ise, bu temsilcinin atanma sürecini ve görevlerini kapsayan kurumdur.

Vasi olan kişi, vesayet altındaki kişinin menfaatlerini korumak ve onu temsil etmekle yükümlüdür. Bu kapsamda vasi şu işlemleri yapabilir: 1. Malvarlığı Yönetimi: Vesayet altındaki kişinin mal varlığını iyi bir yönetici gibi özenle yönetmek, gerekli defterleri tutmak ve paraları faiz getirecek şekilde yatırmak. 2. Hukuki İşlemler: Vesayet altındaki kişiyi tüm hukuki işlemlerinde temsil etmek, dava açmak, davalara müdahale etmek ve hukuki belgeler düzenlemek. 3. Yerleşim Yeri Değişikliği: Vesayet altındaki kişinin yerleşim yerini değiştirmek için vesayet makamından izin almak. 4. Eğitim ve Bakım: Vesayet altındaki kişinin eğitim, sağlık ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak. 5. Ticari İşletmeler: Vesayet altındaki kişinin malvarlığı içinde ticari işletmeler varsa, bunların işletilmesini sağlamak veya tasfiyesi için gerekli talimatları vermek. Vasi, görevlerini yerine getirirken yetkilerini kötüye kullanır veya ihmalkar davranırsa, vesayet makamı tarafından görevden alınabilir.

Vesayet, kanunen velayet altında olmayan küçükler ile kısıtlanmış yetişkinlerin hak ve menfaatlerini korumak amacıyla uygulanan bir hukuki statüdür. Vesayet altında olan kişiye "vesayet altındaki kişi" veya "vesayetli" denir ve bu kişiler haklarını doğrudan kullanamazlar; bu haklar, vasi aracılığıyla korunur ve gözetilir.

Vasi, vesayet makamınca atanan ve vesayet altındaki kişinin haklarını korumakla yükümlü olan kişidir. Başlıca görevleri şunlardır: 1. Menfaatlerin Korunması: Vesayeti altındaki kişinin menfaatlerini her yerde korumak. 2. Kayıt Tutma: Kişinin mal varlığıyla ilgili bir kayıt defteri tutmak (mal varlığı yoksa bu zorunluluk yoktur). 3. Yılda Bir Raporlama: Vesayet makamına yılda en az bir kez bilgi vermek. 4. İzin Alma Gerektiren İşlemler: Taşınmazların alım ve satımı, borç verme, kira sözleşmesi yapma gibi işlemlerde vesayet makamından izin almak. 5. Eğitim ve Sağlık: Vesayet altındaki kişinin eğitim, bakım ve sağlık kurumlarından birine yerleştirilmesi. 6. Yerleşim Yeri Değişikliği: Kişinin yerleşim yerinin değiştirilmesi. Vasi, görevlerini yerine getirirken dikkatli ve özenli olmalı, aksi takdirde hukuki sorumluluk taşıyabilir.

Kayyım, yasalarla belirlenen bazı durumlarda, başkasına ait bir işi görmek veya bir malı idare etmek üzere atanan kişidir. Kayyımın başlıca işleri şunlardır: 1. Şirket Yönetimi: Şirketlerin faaliyetlerinin sürdürülmesi, işlerinin devam ettirilmesi, şirket mal varlığının korunması ve iyileştirilmesi gibi konularda şirketin yönetimi ve gözetimini sağlar. 2. Vesayet İşleri: Gaiplik durumunda, mirasçıların yerine geçerek onların haklarını korur. 3. İsteğe Bağlı Atama: Engellilik, ihtiyarlık veya tecrübesizlik gibi nedenlerle reşit bir kimseye kendi isteği üzerine atanır. Kayyım, genellikle ilgili yerleşim biriminin en yüksek mal memuru olup, bu görevler illerde defterdar, ilçelerde ise mal müdürü tarafından yürütülür.

Kısıtlı bir kişi, yani vesayet altında bulunan bir kişi, araç satışı yapabilir, ancak bunun için vesayet makamından izin alması gerekmektedir. Satış işlemi şu şekilde gerçekleştirilir: 1. Vasi, satmak istediği aracı ve satış gerekçesini içeren bir dilekçe ile Sulh Hukuk Mahkemesi'ne başvurur. 2. Mahkeme, satışın kısıtlı kişinin menfaatine olup olmadığını değerlendirir ve tamamen ya da kısmen satışa izin verebilir. 3. Satış izni alındıktan sonra, açık artırma usulü ile satış yapılır ve ihale sonucu vesayet makamınca onaylanır.

483 sayılı kanun, iki farklı bağlamda değerlendirilebilir: 1. Türk Medeni Kanunu Madde 483: Bu madde, vasi göreviyle ilgilidir ve vasinin belirli durumlarda görevden alınmasını düzenler. 2. Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği No: 483: Bu tebliğ, yeni nesil ödeme kaydedici cihazların kullanımı ve bu cihazlardan düzenlenen fişlerin elektronik ortamda bildirilmesi ile ilgili usul ve esasları belirler.

Kayyımın atanması için vesayet makamına başvurulmalıdır.

Kayyımın ücreti, kayyımı atamakla görevli olan vesayet makamı tarafından belirlenir ve ödenir.

Mahcurluk (kısıtlılık) kararı, aşağıdaki durumların gerçekleşmesi ile kendiliğinden veya mahkeme kararı ile kalkar: 1. Ergenlik Yaşına Gelindiğinde: Yasal olarak 18 yaşını dolduran ergin olmayan kişilerin mahcurluk kararı otomatik olarak kalkar. 2. Hapis Cezası Sonunda: 1 yıldan fazla olan hapis cezalarının sonunda, kişinin mahcurluğu kalkmış olur. 3. Akıl Zayıflığının Ortadan Kalkması: Akıl zayıflığı veya akıl hastalığı tamamen tedavi edilen kişi, sağlık raporu ile mahkemeye başvurarak mahcurluk kararının kaldırılmasını isteyebilir. 4. Kötü Yaşam Tarzı ve Savurganlığın Bırakılması: Alkol ve uyuşturucu bağımlılığı ile kötü yaşam tarzını terk eden kişiler, ilgili kuruluşların da bunu uygun bulması halinde mahkemeye başvurduklarında mahcurluk kararı kaldırılabilir. 5. Kişinin İsteği Üzerine: Vesayet altında bulunan kişi, yeterli gerekçeye dayanarak mahkemeye dilekçe ile başvurarak mahcurluk kararının kaldırılmasını talep edebilir.

Türk Medeni Kanunu (TMK) Madde 454, vasi ve vesayet altındaki kişinin malvarlığının yönetimi ile ilgili yükümlülükleri düzenler. Maddeye göre: 1. Vasi, vesayet altındaki kişinin malvarlığını iyi bir yönetici gibi özenle yönetmek zorundadır. 2. Vasi, yönetimle ilgili hesap tutmak ve bu hesabı, vesayet makamının belirlediği tarihlerde ve her hâlde yılda bir defa onun incelemesine sunmakla yükümlüdür. 3. Vesayet altındaki kişi, görüşlerini oluşturma ve açıklama yeteneğine sahip ise, hesabın hâkim tarafından incelenmesi sırasında olanak ölçüsünde hazır bulundurulur.

Tedavi amaçlı koruma kararında birden fazla vasi atanabilir.

Birden fazla vasi atanması durumunda, görev alanları ayrı değilse birlikte sorumludurlar. Vesayet makamının bu konudaki kararı açık ve net olmalıdır; vasilerin görevleri ve yetkileri kararda açıkça belirtilmelidir. Ayrıca, Türk Medeni Kanunu'nun 416. maddesine göre, rızaları bulunmadıkça birden çok kimse vesayeti birlikte yürütmekle görevlendirilemez.

TMK 398. madde uyarınca, aile meclisi, vesayet altındaki kişinin menfaatinin gerektirdiği durumlarda, özellikle bir işletmenin, ortaklığın veya benzeri işlerin sürdürülmesi gerektiğinde vesayetin istisnai olarak verildiği ailedir. Bu durumda, vesayet makamının yetki, görev ve sorumluluğu aile meclisine geçer.

Kayyımlığa itiraz davası, vesayet makamı olan Sulh Hukuk Mahkemesi'nde açılır.

Vasi, tapuda aşağıdaki işlemleri yapabilir: 1. Taşınmaz Satışı: Vesayet altındaki kişinin menfaati gerekli kıldığı hallerde taşınmazların satışını gerçekleştirebilir. 2. Pazarlıkla Satış: Denetim makamı, özel durumları göz önüne alarak taşınmazın pazarlıkla satılmasına karar verebilir. 3. Tapu İşlemleri: Vesayet altındaki kişi adına olan tapunun devri için hakim tarafından yazılan tezkere ve ihale tutanağının onaylı örneği ile tapu müdürlüğüne başvurulabilir. Önemli Not: Vasi, bu işlemleri yapabilmek için vesayet makamından izin almalıdır.

Mal Memurlarının Kayyımlığı Hakkında Yönetmelik, 3561 sayılı Mal Memurlarının Kayyım Tayin Edilmesine Dair Kanun hükümlerine göre, vesayet makamınca kayyım olarak tayin edilen mahallin en büyük mal memurunun görev ve yetkilerini belirleyen yönetmeliktir. Yönetmelik, aşağıdaki konuları kapsar: - Kayyımlık yetkisinin devri; - Kayyımlık mallarının yönetimi; - Yönetimden elde edilecek gelirler ve yapılacak giderler; - Görevlilere ödenecek ücretler; - Diğer usul ve esaslar.

Sulh Hukuk Mahkemesi'nde vesayet kararı kesinleşince, kısıtlı kişi için bir vasi atanır. Bu kararla birlikte: 1. Vesayet altına alınan kişinin malvarlığı ve kişisel hakları vasi tarafından yönetilmeye başlanır. 2. Vesayet kararı kısıtlının yerleşim yeri ile nüfusa kayıtlı olduğu yerde ilan edilir. 3. Kısıtlı kişi, vesayet altına alınma sebebiyle yapmış olduğu hukuki işlemlerden doğan sorumluluktan kurtulur. Vesayet kararı, her iki tarafın da itiraz etme hakkı olduğu bir süreçtir.