Varoluşçuluk

Varlık ve Hiçlik kitabı, Fransız filozof Jean-Paul Sartre tarafından 1943 yılında yayımlanmıştır ve varoluşçuluğun en kapsamlı ve etkileyici felsefi açıklamalarından biri olarak kabul edilir. Kitapta anlatılan temel konular şunlardır: Varoluşun Özü: Sartre'a göre, insanın varoluşunun herhangi bir önceden belirlenmiş özü yoktur; insan, kendi anlamını kendisi yaratır. Özgürlük ve Sorumluluk: İnsan, özgürlüğünü tamamen kendi seçimleriyle belirler ve bu seçimlerin sonuçlarına katlanmak zorundadır. Kötü Niyet: Birey, bazen özgürlüğünü ve sorumluluğunu reddederek kendini kandırır; bu durum "kötü niyet" olarak adlandırılır. Kaygı: Sartre'a göre, bilinç, hem özgürlüğe hem de hiçliğe mahkum olduğundan, sürekli bir kaygı halindedir. Kitap, çağdaş felsefeye özgürlük, bireycilik, sorumluluk ve anlam arayışı gibi konularda derin etkiler yapmıştır.

Albert Camus, denemeler yazarak insanın varoluşsal sorunlarını ve absürdlüğü sorgulamayı amaçlamıştır. Camus'nün denemelerinde ele aldığı bazı konular şunlardır: - Hayatın anlamı: Camus, yaşamın hiçbir anlamı olmadığını kabul ederek, bu durumdan yana olmayı ve yaşamayı seçmeyi savunmuştur. - İsyan ve özgürlük: Absürtlüğe karşı tek gerçek çözümün isyan etmek olduğunu ve özgürlüğün insanın en değerli varoluşsal özelliği olduğunu vurgulamıştır. - Toplumsal adaletsizlik: Eserlerinde savaş, yabancılaşma ve adaletsizlik gibi konuları eleştirel bir bakış açısıyla ele almıştır.

Nietzsche'nin varoluşçu felsefesi, insanı dünyadaki varoluşunu anlamlandırma çabası içinde merkeze alır. Bu bağlamda, temel varoluşçu temaları şu şekilde özetleyebiliriz: 1. Tanrı'nın Ölümü: Nietzsche, geleneksel değerlerin ve metafizik temellerin çökmesiyle birlikte Tanrı'nın öldüğünü savunur. 2. Üstinsan (Übermensch): Nietzsche'ye göre, insan değerlerini hazır bulmaz, onları yaratır. 3. Güç İradesi: Evrenin ve varoluşun temelinde yatan itici güç, bireyin kendini gerçekleştirme ve potansiyelini en üst düzeye çıkarma isteğidir. 4. Nihilizm: Yaşamın, varoluşun ve değerlerin anlamsızlığını ileri süren nihilizm, Nietzsche tarafından hem teşhis edilir hem de aşılması gereken bir kriz olarak görülür. Nietzsche'nin varoluşçuluğa katkıları, Jean-Paul Sartre, Albert Camus ve Martin Heidegger gibi filozofları derinden etkilemiştir.

“Godot’yu Beklerken” oyunu, insanın varoluşsal sancılarını ve anlam arayışını konu alır. Eserde anlatılan ana hikaye, Vladimir ve Estragon adlı iki karakterin, kim olduğu bilinmeyen bir kurtarıcı olan Godot’yu beklemeleri etrafında döner. Ayrıca oyunda, iktidar ilişkileri, insanın güç ve boyun eğme arasındaki dengesizliği gibi temalar da işlenir.

Kant'ın sonrası felsefe, Immanuel Kant'ın fikirlerinden etkilenen ancak onun felsefesinin bazı sınırlamalarını ve varsayımlarını aşmaya çalışan filozofların çalışmalarını ifade eder. Bu dönemde öne çıkan bazı temel özellikler şunlardır: 1. Geleneksel metafiziğin eleştirisi: Gerçekliğin sabit ve nesnel olduğu fikrinin reddedilmesi, gerçekliğin öznel ve insan algısı tarafından şekillendiğinin savunulması. 2. Bireysel deneyime vurgu: Bireysel deneyim ve öznelliğin gerçekliği anlamada temel alınması. 3. Mutlak ahlakın reddi: Ahlakın mutlak bir çerçevesinin olmadığı, duruma göre değişebileceği görüşünün benimsenmesi. 4. İnsanlık durumuna odaklanma: İnsan varoluşunun doğası ve yaşamın anlamı üzerine düşünme. 5. Diğer felsefi geleneklerden etkilenme: Varoluşçuluk, fenomenoloji ve hermenötik gibi geleneklerin felsefeye dahil edilmesi. Bu dönemde öne çıkan filozoflar arasında Friedrich Nietzsche, Arthur Schopenhauer ve Martin Heidegger bulunur.

Sartre'ın varoluşçuluğunun temel ilkeleri şunlardır: 1. "Varoluş özden önce gelir". 2. Özgürlük ve sorumluluk. 3. Hiçlik. 4. Kötü niyet. 5. Felsefenin siyasallaşması.

Albert Camus'ye göre birey ve toplum arasındaki ilişki, bireyin topluma yabancılaşması ve bu yabancılaşmanın getirdiği varoluşsal krizlerle şekillenir. Camus'ye göre, modern toplum ve bireyin uyumu, kalıplar, kurallar ve gelenekler tarafından engellenir. Yabancılaşma, bireyin topluma, kendine ve hatta dine karşı duyduğu derin yalnızlığı ifade eder.

"L'Avventura" filmi, varoluşçuluk ve şiirsellik akımlarına aittir.

Vüsat Orhan Bener, varoluşçuluk akımının öncülerinden biri olarak kabul edilir.

Dino Buzzati, varoluşçuluk ve büyülü gerçekçilik akımlarına mensuptur.

Sartre'ın "Cehennem başkalarıdır" sözü, varoluşçuluk felsefesinin bir ifadesidir ve insanın özgürlüğünü başkalarının etkisiyle sınırlı görmesini ifade eder. Bu söz, Jean Paul Sartre'ın "Gizli Oturum" adlı tiyatro oyununda, cehenneme düşen karakterlerden biri olan Garcin tarafından söylenir. Sartre'a göre, başkalarının yargıları ve beklentileri, bireyin kendini tanıma ve değerlendirme sürecinde önemli bir yer tutar.

Kyoto Okulu Felsefesi, yirminci yüzyılın ilk yarısında Japonya'da Kyoto İmparatorluk Üniversitesi çevresinde gelişen bir felsefi harekettir. Bu hareket, Batı felsefesini ve dini fikirleri asimile ederek bunları Doğu Asya felsefi geleneğine özgü dini ve ahlaki anlayışları yeniden formüle etmek için kullanmıştır. Temel özellikleri: - Fenomenoloji, din, etik ve varoluşçuluk gibi alanlarda tartışmalar yürütmüştür. - Mahāyāna Budizminin entelektüel ve manevi öğretilerinden ilham almıştır. - "Hiçlik felsefesi" ve "mutlak hiççilik" gibi yeni yaklaşımlar geliştirmiştir. Önemli temsilcileri: Kitaro Nishida, Hajime Tanabe, Keiji Nishitani, Masao Abe gibi filozoflardır.

Dört büyük felsefi akım şunlardır: 1. Rasyonalizm (Akılcılık): Bilginin kaynağının akıl olduğunu savunur. 2. Empirizm (Deneycilik): Bilginin duyusal deneyimle kazanıldığını öne sürer. 3. Pragmatizm: Bilginin doğruluğunun pratik sonuçlarına göre değerlendirilmesini vurgular. 4. Varoluşçuluk: İnsan varlığının özgürlüğü, bireyselliği ve anlam arayışı üzerine odaklanır.

Nihai yaşam formu ifadesi, farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyabilir. 1. Bilimsel ve Felsefi Bakış Açısı: Varoluşçuluk felsefesine göre, insanın önceden belirlenmiş bir amacı yoktur ve amacını kendi eylemleri ve seçimleriyle yaratır. Bu bağlamda, nihai yaşam formu, bireyin kendi değerleri ve çabaları doğrultusunda oluşturduğu anlam ve amaç olarak tanımlanabilir. 2. Biyolojik Bakış Açısı: Biyolojide, yaşamın temel özellikleri arasında hücrelerden oluşma, metabolizma geçirme, büyüme, çevreye uyum sağlama ve üreme yer alır. Bu bağlamda, nihai yaşam formu, evrimin sonucunda ortaya çıkan ve tüm bu süreçleri en iyi şekilde gerçekleştiren form olarak düşünülebilir.

Albert Camus'ya göre, "hiçbirimiz suçsuz değilizdir" çünkü her insan, geri kalan bütün insanların suçuna tanıklık eder. Bu söz, Camus'nun insanın varoluşunun anlamsızlığı ve uyumsuzluğu hakkındaki düşünceleriyle de uyumludur.

Üç Renk: Mavi filmi, varoluşçuluk felsefi akımına dayanmaktadır.

"İnsanlığımı Yitirirken" kitabı, aşağıdaki nedenlerden dolayı okunmaya değer bir eserdir: 1. Derinlikli Temalar: Kitap, varoluşsal bunalım, yalnızlık, yabancılaşma ve sevgi arayışı gibi evrensel temaları ele alır. 2. Yazarın İç Dünyası: Osamu Dazai'nin kendi yaşamından izler taşıyan yarı-otobiyografik bir eserdir ve yazarın iç dünyasını, hayatın anlamına dair düşüncelerini yansıtır. 3. Etkileyici Üslup: Dazai, felsefi derinliği yalın bir üslupla aktarır ve betimlemeleri ile diyalogları ustalıkla kullanarak romanın atmosferini zenginleştirir. 4. Toplumsal Bağlam: Eser, 20. yüzyıl Japonyası'ndaki toplumsal değişimleri ve savaş sonrası travmaları ele alarak, dönemin insan profilini yansıtır. 5. Son Kitap Olması: Dazai'nin intiharından önce tamamladığı son kitap olması, eserin onun düşünsel ve duygusal durumunu yansıtması açısından önemlidir.

Alican Yücesoy'un "Taş" filminde, genç bir çocuğun yaşamın anlamını bulma yolundaki Sisifos görevi boyunca başına gelen talihsizlikler anlatılmaktadır. Film, varoluş kaygısının yankılarıyla dolu manyetik bir reşit olma hikayesi olarak tanımlanmaktadır.

Varlık felsefesi alanındaki çağdaş yaklaşımlardan biri varoluşçuluk (egzistansiyalizm) olarak gösterilebilir. Varoluşçuluğun bir örneği olarak, Soren Kierkegaard'ın felsefesi verilebilir.

Dövüş Kulübü felsefesi, Chuck Palahniuk'un romanı ve David Fincher'ın film uyarlaması üzerinden, modern toplumun birey üzerindeki etkilerini eleştirir ve varoluşsal sorulara yanıt arar. Temel ilkeler: 1. Kendinle Yüzleş: Bireyleri gerçek benlikleriyle yüzleşmeye ve toplumun dayattığı maskeleri çıkarmaya teşvik eder. 2. Sınırları Zorla: Fiziksel ve zihinsel sınırları zorlamayı ve potansiyelin ötesine geçmeyi vurgular. 3. Tüketimciliği Reddet: Materyalist yaşam tarzının boşluğunu ve tüketimin kişisel tatminin yerini alamayacağını öne sürer. 4. Yaşamı Kucakla: Hayatın acı ve zorluklarına rağmen anı yaşamayı ve deneyimlemeyi teşvik eder. Ayrıca, kaos ve anarşi kavramları da Dövüş Kulübü felsefesinde önemli yer tutar; bu unsurlar, bireyin özgürlüğünü kazanması için toplumsal düzenin yıkılması gerektiğini savunur.