Varoluşçuluk

Dövüş Kulübü felsefesinin bazı temel ilkeleri şunlardır: Kendinle yüzleş. Sınırları zorla. Tüketimciliği reddet. Yaşamı kucakla. Dövüş Kulübü, aynı zamanda modern toplumun bireyleri zayıflattığını ve onlardan gerçek benliklerini bastırmalarını beklediğini öne sürer. Dövüş Kulübü felsefesinin tam olarak ne olduğu konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Onedio'ya göre, Dövüş Kulübü, tüketiciliğin ve toplumsal normlara meydan okumanın eleştirisini yapar. Evrim Ağacı'na göre, Dövüş Kulübü, kapitalist sisteme karşı bir başkaldırıdır. Dergipark'a göre, Dövüş Kulübü'ndeki şiddet, egemen-şiddet anlatısı olarak görülebilir. Dövüş Kulübü felsefesiyle ilgili daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklara başvurulabilir: onedio.com; youtube.com; evrimagaci.org; dergipark.org.tr.

Haruki Murakami'nin "Uyku" kitabı, uykusuzluk nedeniyle yaşamı altüst olan bir kadının içsel yolculuğunu anlatır. Kitapta işlenen bazı temalar: Uykusuzluk: Uykusuzluk, fiziksel bir rahatsızlık olmanın ötesinde, kadının hayatındaki tüm ilişkileri ve anlam arayışını sorgulamasına yol açar. Ölümle yüzleşme: Kadın, uykusuzlukla birlikte ölümü düşünmeye başlar ve yaşamının anlamını sorgular. Gizli zevkler: Kahraman, uykusuz kaldığı süre boyunca unuttuğu küçük zevklere geri döner; çikolata yemek, kitap okumak ve brendi içmek gibi. Toplum normlarına karşı çıkış: Kadın, toplum normlarına uyarak "uslu" bir eş ve anne olmak yerine, kendi hazlarını ön plana koyarak özgürce yaşamaya başlar.

İnsanı yaşatma felsefesi, "insanı yaşat ki devlet yaşasın" sözüyle özetlenen, bireylerin refahını ve yaşam kalitesini ön plana çıkaran bir anlayışa dayanır. Bu felsefenin bazı temel unsurları: Bireyin ihtiyaçlarının karşılanması. Eğitim olanaklarının artırılması. Adalet duygusunun sağlanması. Kültürel zenginliklerin korunması. Ekonomik fırsatların eşit dağıtılması. Sağlık hizmetlerinin erişilebilirliği. Bu felsefe, devlet ve toplum arasındaki dengeyi sağlamakta ve sürdürülebilir bir gelecek için kritik bir rol oynamaktadır.

Çaba felsefesini savunanlar arasında Bertrand Russell ve Pisagor bulunmaktadır. Bertrand Russell, çabanın önemini vurgulayarak, mutluluk için çaba göstermenin gerekliliğini savunmuştur. Pisagor, "Philosophia" kelimesini kullanıp bir disiplinin ismi haline getiren ilk kişi olarak, felsefenin bir yaşam biçimi olduğunu ve bilgi peşinde koşmayı savunmuştur.

José Saramago'nun "Körlük" kitabını okuduktan sonra çeşitli duygular ve düşünceler ortaya çıkabilir: Toplumsal çöküş ve insan doğasının karanlık yönleri: Kitap, toplumsal düzenin nasıl hızla yıkılabileceğini ve insanların içindeki kötülüğün nasıl ortaya çıktığını gösterir. Ahlaki değerlerin sorgulanması: Tecavüz gibi olaylara sessiz kalınması, okuyucunun ahlaki değerleri sorgulamasına neden olabilir. Gerçeklik ve algı: "Dışarı bakan hayal görür, içeri bakansa uyanır" sözü gibi, kitap okuyucuya dış dünyanın gerçekliğinin sorgulanması gerektiğini hatırlatabilir. Dayanışma ve umut: Kitap, insanların dayanışma içinde nasıl güçlü olabileceğini ve umudun önemini vurgular. Ayrıca, kitabın distopik yapısı, okuyucuya günümüz dünyasını ve toplumsal sorunları düşünme fırsatı sunar.

Albert Camus, varoluşçulukla ilgili olarak şunları söylemiştir: Absürd kavramı: Camus'ye göre absürt, doğrudan Tanrı'nın yokluğunun bir sonucudur. Başkaldırı: Camus, bireyin absürt durumdan kaçamayacağını, ancak onunla uyum içinde yaşamayı öğrenebileceğini ve bunun yolunun başkaldırı olduğunu savunur. Hayatın anlamı: Camus, hayatın anlamsız olduğunu, ancak anlamsız bir şeyi anlamlı yaşamanın bir sakıncası olmadığını belirtir. İntihar ve umut: Camus, intihar ve umut yerine, yaşamın anlamsızlığını kabul etmeyi ve buna rağmen yaşamayı önerir. Camus, kendini bir varoluşçu olarak tanımlamaz ve bu etiketten hoşlanmaz.

Dört temel felsefi akım olarak şunlar sayılabilir: 1. İdealizm. 2. Materyalizm. 3. Rasyonalizm (Akılcılık). 4. Empirizm (Deneycilik).

Alan Schneider'in 1965 yapımı "Film" adlı filmi, bir insanın varoluşuna dair her türlü tanıktan kurtulma çabasını anlatır. Filmin konusu şu şekilde özetlenebilir: Bir adam, harap bir apartman binasına gizlice girer. Çevresindeki her şeyi, özellikle de göze benzeyen nesneleri, yok etmeye çalışır. Adam, bir rocking chair'in arkasına saklanarak eski fotoğraflarını inceler. Kamera, adamın hareketlerini takip eder; bu, hem adamın hem de izleyicinin varlığını doğrulayan bir göz görevi görür. Filmin felsefi teması, "var olmak, algılanmak demektir" fikrine dayanır.

Emmanuel Mounier'in varoluş felsefesi, "Personalizm" (Kişiselcilik) olarak adlandırılan bir akımın temellerini atar. Mounier'in varoluş felsefesinin bazı temel unsurları: Kişi kavramı: Kişi, eyleminde ferdiyetçiliğini unutup topluma ve dünyaya açılan bir varlıktır. Bireyin özgürlüğü: İnsan, hem kendi amaçlarına odaklanmalı hem de sosyal çevresiyle olan ilişkilerine önem vermelidir. Başkası, yalnızlık ve bağlanma: Varoluşçu felsefenin temalarını eleştirel bir bakışla ele alır. Mounier, varoluş felsefesinin sözcülerince ortaya konan ana temaları ve sorunları, farklı düşünürlerin bu sorunlara yaklaşımlarını tartışarak inceler.

Selçuk Baran, herhangi bir edebi veya siyasi akıma mensup değildi. Eserlerinde varoluşçu felsefenin etkilerini yansıtan Baran, bu akımı savunan bir yazar olarak anılmaz.

Absürdizm, insanın varoluşunun ve dünyanın anlamsız olduğunu savunur ve bu anlamsızlığı kabul etmeyi önerir. Absürdizmin temel fikirleri: Anlam arayışı: İnsanlar tarih boyunca anlam bulmaya çalışır, ancak bu arayış sonuçsuz kalır. Özgürlük: Hayatın anlamsızlığını kabul etmek, insana kendi değerlerini ve anlamlarını yaratma özgürlüğü verir. İsyan: Anlamsızlığa karşı sürekli bir isyan içinde olunmalıdır. Tutku: Anlamsız bir dünyada, deneyim sayısını tutkuyla artırmak gerekir. Absürdizmin en önemli savunucularından biri Albert Camus'tür.

Erol Göka'nın "Psikoloji, Varoluş, Maneviyat" adlı kitabı, varoluş felsefesinin temel kavramlarının ve çatışmalarının Müslüman kültürde doğru anlaşılmasına yönelik teorik bir inşa çabasını ifade eder. Kitapta ele alınan konular: Maneviyat: Popüler kavramlardan biri olan maneviyat, varoluş ve psikolojiyi de kapsayan üst bir kavram olarak sunulur. Varoluşçuluk: Varoluşçuluk, modernliğe, kapitalizme ve pozitivist bilim anlayışına bir itiraz olarak görülür. Psikoloji: İnsan psikolojisine maneviyat merkezli bir bakış açısı geliştirilmeye çalışılır. Kitap, bireyin varoluşunun ötesindeki güç olarak görülen maneviyatla, insan varoluşunun ve psikolojisinin anlaşılabileceğini savunur.

Javier Marias, eserlerinde genellikle ilişkiler, yaşam ve insan doğası üzerine yoğunlaşır. Bazı temaları: İlişkiler: Aşk, arkadaşlık, dostluk ve birey-toplum ilişkileri gibi konuları işler. Dürüstlük ve yalan: Gerçeklik ve yalan arasındaki ilişkiyi inceler. Toplumsal konular: Özellikle İspanya'daki faşist diktatörlüğün sona ermesinin ardından insanların kendilerini nasıl demokrat olarak sunduklarını ele alır. Felsefi tartışmalar: Eserlerinde felsefi tartışmalara yer verir. Marias, eserlerinde uzun cümleler ve iç hikâyeler kullanarak okurunu derin bir anlatıya çeker.

En önemli üç felsefe akımı olarak şunlar sayılabilir: 1. Stoacılık: M.Ö 335 – 265 yılları arasında Citiumlu Zenon tarafından kurulan bu akım, ahlak üzerine görüşleriyle bilinir. 2. Epikürcülük: M.Ö IV. yüzyılda Epiküros tarafından kurulan bu akım, hazzın mevcudiyeti ve acının yokluğunu iyi yaşam olarak tanımlar. 3. Varoluşçuluk: En bilinen temsilcileri Jean-Paul Sartre, Albert Camus ve Soren Kierkegaard olan bu akım, insanın yeryüzüne fırlatıldığını ve Tanrı'nın var olup olmadığının bilinemeyeceğini savunur. Felsefe akımları arasında seçim yapmak subjektif bir değerlendirme gerektirir ve farklı görüşler olabilir.

Yalom'un varoluşçu terapisi, bireyin varoluşundan kaynaklanan kaygılar, anlam arayışı ve özgür irade gibi temel insan durumlarına odaklanan dinamik bir terapi yaklaşımıdır. Varoluşçu terapinin bazı temel unsurları: Ölüm, özgürlük, yalıtım ve anlamsızlık: Bu dört nihai kaygı, terapi sürecinde ele alınır. Otantik yaşam: Bireylerin kendi değerlerini ve inançlarını belirleyerek, bunlara uygun bir yaşam sürmeleri hedeflenir. Terapistin rolü: Teknik müdahalelerden ziyade sevgi, şefkat ve rehberliğe önem verilir. Danışan-terapist ilişkisi: Danışana hasta veya yetersiz biri olarak değil, yaşam konusunda bilgisiz biri olarak yaklaşılır. Varoluşçu terapi, bireylerin yaşamlarına anlam katmalarına, içsel huzur bulmalarına ve daha tatmin edici ilişkiler kurmalarına destek sağlar.

Peter Watson'un "Hiçlik Çağı: Tanrı'nın Ölümünden Sonra Dünya" kitabı, Nietzsche'nin "Tanrı öldü" sözünden yola çıkarak, dinin yokluğunda insanların anlam arayışlarını inceler. Kitapta ele alınan bazı konular: 19. yüzyılın sonlarından günümüze kadar uzanan süreçte sanat, bilim ve felsefe alanlarında ortaya çıkan seküler düşünce akımları; William James'in pragmatizmi, Sigmund Freud'un bilinçaltı kuramı, Albert Camus'nün varoluşçuluğu; Yeni ateizmin yükselişi (Richard Dawkins, Sam Harris, Christopher Hitchens); 20. yüzyılın büyük savaşlarının düşünce dünyasında yarattığı değişimler. Ayrıca, August Hagborg'un "Hiçlik Çağı" adlı tablosu, gündelik hayatın sıradanlığını ve sessizliğini temsil ederek, modern zamanda var olmanın zorluklarını görselleştirir.

İnsanın anlam arayışı, genellikle kendini tanıma ve anlama süreciyle başlar. Anlam arayışının diğer başlangıç noktaları şunlardır: Bir eser yaratma veya iş yapma. Deneyimler ve insan ilişkileri. Kaçınılmaz acıya karşı alınan tavır. Anlam arayışı, insanın varoluşsal bir kaygısıdır ve bu arayış, kâmil insan olma hedefiyle bir yolculuğa dönüşür.

"Bütün Şehir Derdime Yansın" şiiri, şairin yaşadığı hüzün ve sıkıntıyı anlatır. Ayrıca, "Bütün Şehir Şahittir" şiiri de bir aşk itirafı olarak değerlendirilebilir. Şiirlerin tam olarak ne anlattığını anlamak için, şairin kişisel deneyimlerinin ve duygularının göz önünde bulundurulması önerilir.

Franz Kafka'nın "Dönüşüm" (orijinal adı: "Die Verwandlung") eseri, absürtizm, sosyal roman ve varoluşçuluk gibi edebi anlayışlara aittir. Absürdizm: Eserde, bireyin kendine yabancılaşması ve toplumun farklı olana yaptığı muamele gibi temalar işlenmiştir. Sosyal roman: Küçük burjuva çevrelerindeki yozlaşmış aile ilişkileri ve toplumsal yapı eleştirisi yapılır. Varoluşçuluk: İnsan varlığının saçmalığı ve bireyin sürüden ayrılma mücadelesi vurgulanır.

Albert Camus'nün denemeleri, sanat, sanatçı, yaşam, ölüm, Fransa, Avrupa gibi kavramlar üzerine düşüncelerini felsefe ve psikoloji gibi dallarla destekleyerek ele alır. Camus'nün denemelerinde öne çıkan bazı konular: Absürdizm (Saçma, uyumsuzluk felsefesi). Vatanseverlik. Yazar, vatanının erdemleri uğruna onu eleştirebilmenin vatanseverlik olduğunu savunur. İnsan hayatı ve ideolojiler. İnsan hayatının, insan hayatını önemseyen ideolojiler altında ezildiğini belirtir. Erdem ve kötülük. İnsan kötülüğe karşı çıkmazken, erdemli görünenlerin aslında erdemsiz olduğunu ifade eder. Adalet ve özgürlük. Adaletsiz bir dünyada adaleti ve bireyin özgürlüğünü savunmanın gerekliliği. Camus'nün denemeleri, okuyucuya dualizm, mutluluk ve keder, yaşam ve ölüm, karanlık ve aydınlık gibi karşıt kavramları düşündürür.