ToplumcuGerçekçilik

Sabahattin Ali'nin "Ses" adlı hikayesi, toplumcu gerçekçi edebiyat akımına aittir.

Can Yücel, belirli bir edebi akıma mensup olmaktan ziyade, toplumsal gerçekçilik akımının etkisinde kalmış bir şair olarak kabul edilir. Şiirlerinde taşlama, toplumsal duyarlılık ve mizah ön plandadır. Yücel, özellikle 1965'ten sonra siyasi konulara yönelmiş ve toplumsal eleştiri niteliğinde şiirler yazmıştır.

Küçük çocuk hikayeleri, belirli bir edebi akıma dahil edilmek yerine, genellikle çocuk edebiyatı kapsamında değerlendirilir. Bu tür hikayeler, çocukların ilgisini çekecek şekilde yazılmış olup, öğretici, eğitici veya eğlendirici olabilir. Örneğin, Charles Perrault'un 1697 yılında yayınladığı "Kül Kedisi", "Parmak Çocuk" gibi masallar, çocuk edebiyatının erken örneklerindendir. Orhan Kemal'in "Harika Çocuk" adlı hikayesi ise toplumcu gerçekçi (realist) bir anlayışla yazılmıştır.

Orhan Kemal, toplumcu gerçekçi ve aydınlık gerçekçi akımlara mensuptur. Toplumcu gerçekçi akım, 1930'lardan itibaren Türkiye'de etkili olmuş ve sanatçıları toplumsal sorunlara, sınıf farklılıklarına ve ezilen insanların yaşamlarına odaklanmaya teşvik etmiştir. Aydınlık gerçekçi ise, Orhan Kemal'in gerçeğe yaklaşımını tanımlayan bir terim olup, "active realisme" (etkin gerçekçilik) kavramının Türkçeleştirilmiş halidir.

Marksist açıdan Türk romanı, Marksist eleştiri çerçevesinde ele alınan Türk romanlarını ifade eder. Bulgaristan Türkü iki Türkolog İbrahim Tatarlı ve Rıza Mollof'un "Marksist Açıdan Türk Romanı: Hüseyin Rahmi'den Fakir Baykurt'a" adlı kitabında, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Reşat Nuri Güntekin, Sabahattin Ali, Orhan Kemal, Samim Kocagöz, Yaşar Kemal, Melih Cevdet Anday, Fakir Baykurt ve Mahmut Makal'ın eserleri Marksist eleştiri çerçevesinden ele alınmıştır. Bu tür romanlar, genellikle toplumsal, ekonomik ve siyasi konuları işler ve yoksulluk, baskı, emperyalizm, sömürü gibi sorunları ele alır.

Attila İlhan'ın toplumcu gerçekçi olmasının bazı nedenleri: Marksist dünya görüşü: İlhan, kendisini Marksist bir şair olarak tanımlamıştır. Diyalektik yöntem: Sanatını geliştirirken diyalektik yöntemi benimsemiş ve bu doğrultuda kuramsal bilgi edinmek için Sovyet eleştirmenlerinden Çernişevski, Plehanov gibi isimlerin düşüncelerinden yararlanmıştır. Toplumsal sorumluluk: İlhan, sanatın toplumsal bir sorumluluğu olduğunu düşünmüş ve eserlerinde toplumsal meseleleri işlemiştir. Ulusal bileşim: Sosyal realizm olarak adlandırdığı anlayışında, geçmiş edebiyat geleneklerini inceleyerek milli bir sanat yolu oluşturmayı hedeflemiştir.

Oya Baydar, sosyalist akıma mensuptur. Baydar, 1966 yılında Türkiye İşçi Partisi'ne (TİP) üye olmuş ve sosyalist hareket içinde aktif olarak yer almıştır.

Toplumcu gerçekçi şiirin bazı özellikleri: İdeolojik içerik: Politik bir içerik taşır ve sosyalist düşünceyi yansıtır. Yalın dil: Sanatın toplum için yapılmasını savunur ve halkın anlayabileceği bir dil kullanılır. Serbest nazım: Kafiye, redif ve ölçü gibi unsurlar kullanılmaz; ahenk kelime tekrarları ve ses akışıyla sağlanır. Gerçekçi yaklaşım: Yoksulluk, işçi sınıfının sömürülmesi, eğitimsizlik gibi toplumsal sorunları gerçekçi bir dille işler. Direniş ve umut: Direnç ve mücadele duygusu ön plandadır, umutsuzluk değil geleceğe inanç vurgulanır. Hitabet: Kitleleri harekete geçirmek için güçlü bir hitabet kullanılır. Yenilikçi teknik: Rus şair Mayakovski'den esinlenilmiş paralel, simetrik akışlar ve kırılmalar gibi karmaşık biçimli teknikler içerir.

Toplumcu-gerçekçi edebiyatın bazı temsilcileri: Roman ve hikaye yazarları: Sadri Ertem; Reşat Enis; Sabahattin Ali; Samim Kocagöz; Kemal Bilbaşar; Orhan Kemal; Kemal Tahir; Yaşar Kemal; Talip Apaydın; Fakir Baykurt. Şairler: Nazım Hikmet; Ahmed Arif; Rıfat Ilgaz; Attila İlhan; Hasan Hüseyin Korkmazgil; Enver Gökçe; Mehmet Başaran; Ceyhun Atuf Kansu; Ataol Behramoğlu.

Reşat Enis Aygen, toplumcu/sosyalist gerçekçilik akımına mensuptur. Bu akım, Maksim Gorki önderliğinde 1934 yılında Sovyet Yazarlar Birliği tarafından belirlenen ilkelere dayanır. Reşat Enis, eserlerinde bu ilkeleri uygulamış, yoksul ve ezilen toplumsal sınıfların yaşam mücadelesini gerçekçi bir bakış açısıyla ele almıştır.

"Benim Meskenim Dağlardır" şiiri, belirli bir edebi akıma dahil edilmekten ziyade, halk şiirinin sıcaklığı ve içtenliğini yansıtan bir eser olarak değerlendirilir. Şiir, Sabahattin Ali tarafından yazılmış olup, yazarın haksızlığa katlanamayan karakterinin en yoğun şekilde ortaya çıktığı eserlerden biridir. Sabahattin Ali, yazı yaşamına şiirle başlamış ve eserlerinde halk şiirinin unsurlarını kullanmıştır.

Toplumcu gerçekçi şiirin en önemli temsilcisi Nâzım Hikmet'tir. Nâzım Hikmet'in yanı sıra, Ahmet Arif, Rıfat Ilgaz, Attila İlhan, Hasan Hüseyin Korkmazgil, Enver Gökçe, Mehmet Başaran, Ceyhun Atuf Kansu gibi şairler de toplumcu gerçekçi şiirin önemli temsilcileri arasında yer alır.

"Yaşamak Umrumdadır" şiiri, İkinci Yeni akımına aittir. İsmet Özel, bu şiirin 1954 ila 1959 yılları arasında gelişen İkinci Yeni akımının bir uzantısı olduğunu belirtmiştir.

Mustafa Niyazi Akıncıoğlu, 1940 kuşağı toplumcu-gerçekçi şairler arasında yer alır. İlk şiirlerinde Hüseyin Nihal Atsız ve Orhan Şaik Gökyay'ın etkisiyle Türkçülük-Turancılık temalarını işlemiştir. Akıncıoğlu, serbest nazımla sosyal gerçekçi çizgilerde yazdığı şiirlerini Yeni Edebiyat, Yürüyüş, Gün, Pınar, Yeryüzü, Dost gibi dergilerde yayımlamıştır.

Talip Apaydın, Köy Edebiyatı akımı temsilcilerinden biridir. Ayrıca, Apaydın'ın eserlerinde toplumcu gerçekçi / sosyalist gerçekçi akım etkileri de görülmektedir.

Mahmud Derviş, belirli bir akıma mensup olmaktan ziyade, Filistin direniş şairi olarak tanınır. Derviş'in şiirlerinde toplumcu gerçekçi anlayışın izleri de görülmektedir. Derviş'in şiirlerinde öne çıkan temalar arasında Filistin halkının direnişi, işgal ve sürgün duyguları yer alır.

Kuvâyi Milliye Destanı, Nazım Hikmet'in toplumsal gerçekçi çizgide yer alan bir eseridir. Nazım Hikmet, bu destanı epik destan geleneği çerçevesinde oluşturmuş, ancak bu geleneği bazı yönlerden dönüştürmüştür.

Nazım Hikmet, toplumcu gerçekçi anlayışın en güçlü temsilcilerinden biridir. Hayatı: 1902-1921: Selanik'te doğdu ve ilk şiirlerini hece ölçüsüyle yazdı. 1921: Milli Mücadele'ye destek için Ankara'ya gitti ve ardından Sovyetler Birliği'ne geçti. 1924: Türkiye'ye döndü ve sol görüşlü yayın organlarında yazdı. 1928-1938: Siyasi faaliyetleri nedeniyle defalarca tutuklandı ve uzun yıllar hapis yattı. 1963: Moskova'da vefat etti. Etkilendiği akımlar: Moskova'da bulunduğu dönemde Rus avangard sanatı ve özellikle Vladimir Mayakovski'nin şiir anlayışından etkilendi. 1929-1936 yılları arasında konstrüktivizmin etkisi altında kaldı. Önemli eserleri: 28 Kanunisani (ilk şiir kitabı). Memleketimden İnsan Manzaraları. 835 Satır.

Kolektif şiir, belirli bir akıma ait değildir. Şiir akımları genellikle bireysel şairlerin veya grupların belirli estetik ve tematik yaklaşımlarını ifade eder. Ancak, bazı şiir akımları toplumsal veya kolektif temaları işleyebilir. Örneğin, Toplumcu Gerçekçilik akımı, toplumun gerçeklerini yansıtmayı hedefler ve bu bağlamda kolektif temalar içerebilir. Özetle: - Kolektif şiir: Belirli bir akıma ait değil. - Toplumcu Gerçekçilik: Kolektif temalar içerebilir.

Toplumcu gerçekçi şairler, yalın ve doğrudan bir üslup kullanırlar. Bazı özellikleri: Yalın dil: Halkın anlayabileceği bir dil kullanırlar. Didaktiklik: Eserlerinde mesaj verme amacı taşırlar. Hitabet: Kitleleri harekete geçirmek için hitabet üslubundan yararlanırlar. Gerçekçilik: Romantik veya idealize edilmiş bir dünyadan ziyade, gerçek hayatın içinden kesitler sunarlar. Ahenk: Kafiye ve redif kullanmadan, ahenki ses akışı ve kelime tekrarlarıyla sağlarlar.