Toplum

Sosyal bilgiler sınavı için bazı sorular: 1. Birey ve Toplum: Değişen rolleriniz nelerdir ve bu roller zaman içinde nasıl değişir? 2. Kültür ve Miras: Destan ve yazıtlarda Türklerin tarihi nasıl anlatılır? 3. İnsanlar, Yerler ve Çevreler: Dünya üzerinde farklı bölgelerde yaşayan insanların yaşam biçimleri nasıl farklıdır? 4. Bilim, Teknoloji ve Toplum: Sosyal bilimler topluma nasıl katkı sağlar? 5. Üretim, Dağıtım ve Tüketim: Kaynaklarımız nasıl kazanca dönüşür ve bu süreçte vergiler nasıl bir rol oynar? Bu sorular, sosyal bilgiler dersinin farklı ünitelerinden örneklerdir ve sınav hazırlıklarında faydalı olabilir.

Norman Lock'un "Islah Evi" oyunu, 21. yüzyıl insanının balonunu patlatan ve "terör"ün mağduru ve faili olmayı sorgulayan bir eserdir. Konu olarak, maddi sıkıntıları olmayan, evli bir çiftin dışarıya kapalı, korunaklı hanelerinde ülke ve toplum meselelerine teğet geçen "sorunsuz" hayatlarını ele alır. Oyun, absürt ve şaşırtıcı unsurlarla dolu olup, modern fars niteliğinde bir yapım olarak değerlendirilmektedir.

"Aklın uykusu canavarlar yaratır" sözü, İspanyol ressam Francisco Goya'nın 1799 yılında yaptığı "Los Caprichos" adlı gravür serisinin 43. parçasına atıfta bulunur. Gravürde, uyuyan bir Goya tasvir edilmiştir; başını kollarına dayamış, etrafında ise baykuşlar ve yarasalar gibi kabus yaratıkları dolanır. Sözün anlamı, akıl devre dışı kaldığında veya uyku hâlindeyken mantık dışı ve felaket habercisi yaratıkların ortaya çıkmasıdır. Ayrıca, söz, Aydınlanma'nın rasyonel ruhunu kavramak için de kullanılmıştır. Gravürün orijinalinde "sueño" (rüya) kelimesi geçtiği için, doğru çeviri "Aklın rüyası canavarlar üretir" olabilir.

Mali sosyoloji, Avusturyalı iktisatçı Rudolf Goldscheid tarafından geliştirilen bir kavramdır. Mali sosyolojinin konuları arasında: - Vergilerin ve harcamaların belirlenmesi; - Vergi ve vergilemenin toplum üzerindeki etkileri; - Kamu politikalarının toplumsal, kurumsal, kültürel ve tarihi faktörlerle etkileşimi; - Vergi uyumu ve vergi ahlakı. Bu alan, maliye teorisinin bilimsel unsurlarını kullanarak, mali olayların toplum üzerindeki dönüşümlerini ve krizleri analiz etmeyi amaçlar.

Kanada'da kadın ve erkek eşitliğinin sağlanmasının birkaç nedeni vardır: 1. Yasal Düzenlemeler: Kanada'da cinsiyet ayrımcılığını yasaklayan ve eşit hakları güvence altına alan yasalar bulunmaktadır. 2. Toplumsal Cinsiyete Dayalı Analiz: Hükümet, toplumsal cinsiyet eşitliğini ilerletmek için "Toplumsal Cinsiyete Dayalı Analiz Artı" (GBA+) programını uygulamaktadır. 3. Gönüllü Katılım ve Kapsayıcılık: Kadınlar, iş hayatı, politika ve diğer alanlarda gönüllü olarak aktif olarak yer almakta ve eşit fırsatlara sahip olmaktadırlar. 4. Uluslararası Standartlar: Kanada, Dünya Bankası'nın "Kadın, İş ve Hukuk" raporuna göre, kadın ve erkeklere eşit haklar tanıyan ülkeler arasında yer almaktadır.

Kadınlara özel bazı ilham verici belgeseller şunlardır: 1. "RBG" (2018): ABD Yüksek Mahkemesi Yargıcı Ruth Bader Ginsburg'un kadın hakları mücadelesini anlatır. 2. "Miss Representation" (2011): Medyanın kadınları nasıl temsil ettiğini ve bunun toplum üzerindeki etkilerini ele alır. 3. "He Named Me Malala" (2015): Pakistanlı eğitim savunucusu Malala Yousafzai'nin yaşamını ve mücadelesini konu alır. 4. "Knock Down the House" (2019): ABD Kongresi'ne seçilmeye çalışan dört kadın siyasetçinin hikayesini anlatır. 5. "Period. End of the Sentence" (2018): Hindistan'da kadınların adet dönemleriyle ilgili toplumsal tabuları ve ayrımcılığı kırmalarını işler. 6. "She's Beautiful When She's Angry" (2014): 1960'ların ve 1970'lerin kadın hakları hareketini ayrıntılı bir şekilde inceler.

Adalet ve eşitlik ile ilgili bazı metinler: Avukat Sadi Berk Suner'in "Eşitlik ve Adalet" başlıklı blogu. Mustafa Erdoğan'ın "Adalet ve Eşitlik" başlıklı denemesi. Akademik Akıl sitesinde yer alan "Toplumsal Barışın Ögeleri: Adalet ve Eşitlik" başlıklı makale. Alparslan Levent'in "Adalet ve Kanun Önünde Eşitlik İlkesi (TCK Madde 3)" başlıklı makalesi. Sorular Risale sitesinde yer alan "Eşitlik ve Adalet" başlıklı makale. Ayrıca, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi gibi uluslararası belgeler de adalet ve eşitlik ilkelerini içeren önemli metinler arasında yer alır.

Modern toplumun özellikleri üç ana kategoriye ayrılır: 1. Sosyal Tabakalaşma: Bireyleri statü, gelir ve prestij açısından farklılaştıran hiyerarşik bir sistemdir. 2. İşbölümü: Toplum üyelerinin farklı uzmanlıklara ve rollere sahip olduğu bir organizasyon sistemidir. 3. Normatif Düzen: Toplumda kabul edilen davranışlar ve değerler için bir çerçeve sağlar.

Sosyal coğrafya, insanların kültürleri, toplumları, yerleşimleri ve sosyal etkileşimleri hakkında inceleyen bir coğrafya dalıdır. Bu bilim dalı, aşağıdaki konuları kapsar: - Etnik köken ve din: Toplum içindeki farklı grupların sınıflandırılması. - Cinsiyet ve yaş: Son zamanlarda sosyal coğrafyanın ilgi alanına eklenen diğer faktörler. - Kentsel ve kırsal alanlar: Şehirlerin ve kırsal bölgelerin gelişimi ve bu bölgelerdeki insan-çevre etkileşimleri. Sosyal coğrafya, diğer disiplinlerden, özellikle sosyoloji, demografi, ekonomi ve siyaset bilimi gibi alanlardan yararlanır.

Sosyal ve ekonomik haklar, bireylerin toplum içinde eşit fırsatlar ve yaşam koşullarında bulunmasını güvence altına alan haklardır. Bu haklar genellikle ulusal anayasalar ve uluslararası sözleşmelerle korunur ve şunları içerir: Eğitim hakkı: Bireylerin belirli bir eğitim sürecinden geçme hakkı. Sağlık hakkı: Herkesin sağlık hizmetlerine erişimini güvence altına alır. Çalışma ve adil ücret hakkı: Herkesin çalışma hakkı vardır ve eşit işe eşit ücret alınmalıdır. Barınma hakkı: Herkesin uygun bir barınma şartına sahip olma hakkı vardır. Sosyal güvenlik hakkı: İşsizlik, hastalık, maluliyet veya yaşlılık gibi durumlarda gelir kaybına karşı korunma hakkı. Ayrıca, sosyal ve ekonomik haklar arasında örgütlenme ve sendikalaşma hakkı da yer alır.

Ülkü ve ideal birliği, toplumu oluşturan bireylerin aynı amaç ve ideallerle birleşmiş olmaları anlamına gelir. Ülkü, ulaşılması istenen ortak amaç, mefküre ve idealleri ifade ederken.

Yaşlı kadın, farklı bağlamlarda çeşitli şeyleri temsil edebilir: 1. Toplumsal Cinsiyet Rolleri: Yaşlı kadınlar, toplum nezdinde bilgelik, deneyim ve bakım verme gibi niteliklerle ilişkilendirilir. 2. Fal ve Kehanet: Kahve falında yaşlı kadın görmek, çaresizlik ve duyguları alt üst edecek olaylar ile ilişkilendirilir. 3. Sanat ve Edebiyat: Resimli çocuk kitaplarında yaşlı kadınlar, aile içi bağlar, yardımlaşma ve sosyal sorumluluk gibi temalarla temsil edilir. 4. Genel Kullanım: Günlük dilde yaşlı kadın, olgun, kendine güvenen ve deneyimli bir kadını ifade edebilir.

"Nerde birlik, orda dirlik" atasözü, aralarında duygu ve düşünce birliği bulunan toplulukların dirlik ve düzenlik içinde yaşadıklarını ifade eder.

Köy dernekleri, köy halkının dayanışmasını ve sosyal ilişkilerini güçlendirmek amacıyla çeşitli görevler üstlenir. Bu görevler arasında: Toplumsal projeleri desteklemek: Eğitim, sağlık taramaları ve çevre koruma gibi toplumsal fayda sağlayan faaliyetler düzenlemek. Köyün ihtiyaçlarını karşılamak: Yol, su, elektrik gibi altyapı hizmetleriyle ilgili çalışmalar yapmak. Kültürel etkinlikleri organize etmek: Şenlikler, konserler, sergiler ve çalıştaylar gibi etkinlikler düzenlemek. Gönüllü projeler geliştirmek: Köy halkının aktif katılımını teşvik eden projeler oluşturmak. Bilgi ve belge toplamak: Köyün tarihi, kültürel ve turistik değerlerini belirlemek ve tanıtmak için çalışmalar yapmak.

Eski komşuculuk ilişkilerinin bitmesinin birkaç nedeni vardır: 1. Apartmanlaşma ve kentleşme: İnsanların müstakil evlerde oturmaktan apartmanlara geçmesi, komşuluk ilişkilerinin daha az samimi olmasına yol açmıştır. 2. Ekonomik sebepler: Ekonomik sıkıntılar ve gelir farklarının artması, insanların yakınlarına minnet duymamalarına ve komşuluk ilişkilerini zayıflatmalarına neden olmuştur. 3. Teknolojinin gelişimi: Televizyon, bilgisayar ve internet gibi teknolojilerin yaygınlaşması, insanları birbirlerinden uzaklaştırmış ve yüz yüze iletişimi azaltmıştır. 4. Bireyselleşme: Modern toplumda bireyselleşmenin artması, insanların kendilerini diğerlerinden ayrı ve uzak görmelerine yol açmıştır.

Dünyada en büyük boykot hareketlerinden bazıları şunlardır: 1. Güney Afrika Apartheid Rejimi Boykotu. 2. Hindistan Tuz Yürüyüşü (1930). 3. ABD Sivil Haklar Hareketi – Montgomery Otobüs Boykotu (1955). 4. 2000’ler Filistin Dayanışma Boykotları (BDS Hareketi).

Gösterişten uzak durmak önemlidir çünkü bu, ahlaki ve toplumsal açıdan birçok fayda sağlar: 1. Bireysel karakterin sağlamlaştırılması: Mütevazılığı, alçakgönüllülüğü ve pratikliği teşvik eder, bireylerin kendi içsel değerlerine odaklanmalarını sağlar. 2. Toplumsal dengenin korunması: İsrafı önler ve sosyal uyumu destekler, eşitlik, adalet ve saygı duygularını artırır. 3. Sağlıklı ve mutlu bir yaşam: Basit ve sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemeyi kolaylaştırır, gereksiz stres ve kaygıdan uzak durmayı sağlar. 4. Dini ve manevi açıdan: İbadetlerin ve iyiliklerin sadece Allah rızası için yapılmasını sağlar, riya ve ikiyüzlülüğü engeller.

Kırsal kesim yoksulluğu, kırsal alanlarda yaşanan ve ağırlıklı olarak tarım ve hayvancılık sektörlerinde kendini gösteren yoksulluk türüdür. Kırsal yoksulluğun temel nedenleri arasında: - Siyasi istikrarsızlıklar ve iç çatışmalar; - Kırsal alanda büyük toprak sahipleri ile küçük toprak sahipleri arasındaki gelir dağılımındaki eşitsizlik; - Kötü yönetim ve kırsal kesimin dışlanması; - Sermaye-yoğun teknolojilerin emek-yoğun olanlara tercih edilmesi gibi kırsal kesimi dışlayan politikalar; - Devlet desteğinden yoksun kalma, susuzluk, doğal afetler ve salgın hastalıklar. Bu tür yoksulluk, kentlere göçü besleyerek kırsal alanlardaki azgelişmişliği ve kentsel alanlardaki ekonomik büyümenin sürekliliğini engeller.

Toplum ve nüfus arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Kapsam: Nüfus, belirli bir coğrafi alanda yaşayan aynı türden bireylerin grubunu ifade ederken, toplum, aynı bölgede yaşayan ve birbirleriyle etkileşime giren farklı türlerin popülasyonlarının topluluğudur. 2. Bireylerin Türü: Nüfusta bireyler aynı türdendir, bu nedenle morfolojik ve davranışsal olarak benzerdirler. 3. Organizasyon: Nüfuslar, yaş ve biyolojik durumlarına göre gruplara ayrılır ve organize bir yapıya sahiptir.

İbrahim Kalın'ın "Akıl ve Erdem" kitabı, modern dünyada bir özne olmanın imkân ve imtihanlarını ele almaktadır. Kitapta işlenen konular arasında şunlar yer almaktadır: Gelenek-modernite, Doğu-Batı, yerel-küresel ikilemleri: Bu ikilemleri aşarak bir var olma biçimi inşa etmenin mümkün olup olmadığı. Özgürlük-güvenlik, birey-cemaat ilişkileri: Bu kavramların birbirleriyle olan etkileşimi ve modern toplumdaki yeri. Türk modernleşmesi: Eleştirel bir bakış açısıyla Türk modernleşmesinin değerlendirilmesi ve Türkiye'nin ne tür imkân ve kabiliyetlere sahip olabileceği. Ayrıca, kitapta toplumsal muhayyile kavramı üzerinden yapılan bir tahlille, dar ve katı kategorilerin ötesine geçilmeye çalışılmaktadır.