Tanzimat

Tanzimat Fermanı'nın ulaşım ve haberleşme alanındaki yenilikleri şunlardır: 1. Deniz Ulaşımı: Tanzimat Dönemi'nde deniz ulaşımında önemli gelişmeler yaşandı ve kayıkların yerini vapurlar aldı. 2. Kara Ulaşımı: Atlı tramvayların kurulması ve yaygınlaştırılması ile kara ulaşımında raylı sistemler kullanılmaya başlandı. 3. Haberleşme: Telgrafın Osmanlı ülkesine girmesi ve 1855'te Şumnu'ya kadar uzatılması, haberleşme alanında önemli bir adım oldu.

Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatının gelişiminde etkili olan faktörler şunlardır: 1. Tanzimat Fermanı (1839): Bu fermanla başlayan modernleşme hareketleri, edebiyatın Batı'ya yönelmesine ve yeni türlerin denenmesine yol açmıştır. 2. Fransız edebiyatı: Tanzimat Dönemi'nde özellikle Fransız edebiyatı örnek alınmış, bu da edebi türlerde ve içerikte köklü değişimlere neden olmuştur. 3. Batı dillerinden alınan kavramlar: Dilde ve edebiyatta Batı dillerinden alınan sözcükler ve tamlamalar artmış, bu da dilin ve edebiyatın Batılı bir anlayışa evrilmesine katkıda bulunmuştur. 4. Yeni topluluklar ve akımlar: Tanzimat Edebiyatı'ndan sonra Servet-i Fünun, Fecriati ve Milli Edebiyat gibi topluluklar ve akımlar, Batı etkisinde edebiyatın farklı dönemlerinde etkili olmuştur.

Tanzimat 1. dönemde kafiye, divan edebiyatındaki anlayışa uygun olarak "göz için" kafiye şeklinde kullanılmıştır.

Recaizade Mahmut Ekrem, "üstat" olarak anılır çünkü yol gösterici ve öğretici kimliğiyle Tanzimat edebiyatının önemli bir öncüsü ve edebiyat teorisyeni olarak kabul edilir. Ayrıca, edebiyatın yenileşmesi ve Servetifünun edebiyatının temelleri üzerindeki çalışmaları da onun bu ünvanı hak etmesini sağlamıştır.

Sürsat vergisi, Tanzimat döneminde kaldırılmıştır.

Tanzimat edebiyatının ikinci döneminde romantizm akımı etkili olmuştur.

"Tercüme-i Manzume", Tanzimat sanatçısı İbrahim Şinasi'nin, Fransız edebiyatının önemli isimlerinden Lamartine, Racine, La Fontaine gibi yazarların şiirlerini Türkçeye çevirdiği eserdir. Bu eser, divan şiirinin etkisinin devam ettiği bir dönemde yazılmış olup, Batı etkisinde Türk edebiyatının temellerini atan önemli bir adım olarak kabul edilir.

Tanzimat döneminde dört ana çeşit okul bulunmaktaydı: 1. Medreseler: İmparatorluğun en önemli eğitim kurumları olup, yöneticiler, alimler ve kadılar bu müesseselerden yetiştirilmekteydi. 2. Sıbyan Mektepleri: 4-11 yaşları arasındaki kız ve erkek çocukların eğitim gördüğü vakıf okulları. 3. Enderun Mektebi: Devşirme sistemiyle yetiştirilen Hıristiyan çocuklarının eğitildiği saray mektebi. 4. Askeri ve Teknik Okullar: Harbiye, Bahriye ve Tıbbiye gibi okullar.

Tanzimat Edebiyatı örnekleri arasında öne çıkan eserler şunlardır: 1. "Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat" - Şemsettin Sami, ilk yerli roman olarak kabul edilir. 2. "İntibah" (Namık Kemal) - İlk edebi roman olarak bilinir. 3. "Cezmi" (Namık Kemal) - İlk tarihi roman. 4. "Araba Sevdası" - Recaizade Mahmut Ekrem, ilk realist roman. 5. "Karabibik" - Nabizade Nazım, ilk köy romanı. Ayrıca, Ahmet Mithat Efendi'nin "Kıssadan Hisse" ve "Letaif-i Rivayat" eserleri de Tanzimat Edebiyatı örneklerindendir.

Tanzimat döneminde iki dönemin olmasının nedeni, sanat anlayışındaki farklılıklar ve siyasal ortamın değişimidir. İlk dönem (1839-1856), Gülhane Hattı Hümayunu'nun hükümlerini kapsar ve "sanat toplum içindir" anlayışıyla toplumsal konulara odaklanmıştır. İkinci dönem (1856-1877) ise 1878'de I. Meşrutiyet'in iptalinden sonraki siyasal ortamın etkisiyle şekillenmiştir.

"Edebiyat-ı Cedide" ifadesi, Batı edebiyatı etkisinde gelişen ve yenilikçi bir edebiyat dönemini ifade eder. Bu terim, özellikle Tanzimat Dönemi edebiyatı için kullanılmıştır ve bu dönemdeki sanatçılara "Üdebâ-yı Cedîde" (yeni edebiyatçılar) denilmiştir.

Tanzimat Dönemi'nin 1. döneminde divan edebiyatının nazım şekilleri kullanılmıştır.

Doğru. Tanzimat edebiyatı, Şinasi ile Agâh Efendi'nin 1860 yılında çıkardığı ilk özel gazete olan Tercüman-ı Ahval ile başlar.

Tanzimat döneminde çeşitli suçlar bulunmaktaydı, bunlar arasında: 1. Ceza Kanunu Suçları: Adam öldürme, hırsızlık, rüşvet, silah çekme gibi suçlar. 2. İsyan ve Devlete Karşı Suçlar: Tanzimat'a aykırı davranışlar, padişah ve devlete karşı işlenen suçlar. 3. Kumar ve Ahlaksızlıkla İlgili Suçlar: Kumar oynatma ve fuhuş gibi eylemler. 4. Vergi ve Askerlik Suçları: Vergilerin haksız toplanması, askerlik görevini ihmal etme. Bu suçlar, Tanzimat'ın getirdiği yeni kanunlarla tanımlanmış ve cezalandırılmıştır.

Tanzimat Dönemi, 1839-1856 yılları arasını kapsayan Birinci Tanzimat Dönemi ve 1856-1876 yılları arasını kapsayan İkinci Tanzimat Dönemi olarak ikiye ayrılmıştır.

Tanzimat döneminde çıkarılan ikinci özel gazete, Tasvir-i Efkâr'dır.

Tanzimat'ın 1. döneminde iki ana edebi akım öne çıkmaktadır: 1. Klasisizm: Bu akımın etkisi altında kalan sanatçılar arasında İbrahim Şinasi ve Ahmet Vefik Paşa bulunmaktadır. 2. Romantizm: Namık Kemal, Ahmet Mithat ve Şemsettin Sami gibi yazarlar romantizm akımından etkilenmişlerdir. Ayrıca, bu dönemde realizm ve natüralizm akımları da görülmeye başlanmıştır.

Tanzimat dönemi şiirinde ilkler şunlardır: 1. İlk resmi Türkçe gazete: Takvim-i Vakayi (1831). 2. İlk yarı resmi gazete: Ceride-i Havadis (1840). 3. İlk özel gazete: Tercüman-ı Ahval (1860) / Şinasi ile Agah Efendi. 4. Matbaada basılan ilk kitap: Vankulu Lügati (1729). 5. Edebiyat kelimesini ilk kullanan: Şinasi. 6. İlk çeviri roman: Yusuf Kamil Paşa / Fenelon’dan Telemak (1859). 7. İlk tarihi roman: Namık Kemal / Cezmi (1880). 8. İlk şiir çevirisi: Şinasi / Müntehabat-ı Eşar (1870). 9. İlk Batılı anlamda fabl: Eşek İle Tilki - Şinasi. 10. İlk Batılı anlamda eleştiri: Tahrib-i Harabat (1885), Takip (1885) / Namık Kemal.

Samî Paşazâde Sezâi, Türk edebiyatı ve kültürü açısından önemli bir figürdür çünkü: 1. Tanzimat edebiyatının 2. dönem roman ve hikayecisi olarak, realist tasvirler ve modern hikaye anlayışı ile edebiyatımıza katkıda bulunmuştur. 2. "Küçük Şeyler" adlı eseri, Batı tekniğinde yazılmış ilk küçük hikayeler olarak kabul edilir ve bu kitapla kısa öykünün bağımsız bir tür olarak ilk kez ele alınmasını sağlamıştır. 3. "Sergüzeşt" romanı, esaret konusunu işleyen ilk realist roman olarak edebiyat tarihinde yer alır ve romantizmden realizme geçişin önemli bir örneği olarak gösterilir. 4. Siyasi yazıları ile 2. Abdülhamit ve istibdat yönetimini eleştirmiş, Jön Türkler ile birlikte hareket ederek özgürlük ve demokrasi fikirlerini savunmuştur.

Tanzimat edebiyatında üç temel özellik şunlardır: 1. Toplum için sanat anlayışı: Edebiyatın amacı, toplumu eğitmek ve aydınlatmaktır. 2. Dilin sadeleşmesi: Arapça ve Farsça kökenli kelimeler yerine Türkçenin daha çok kullanılması ve edebi dilin halkla daha yakın ve anlaşılır olması hedeflenmiştir. 3. Yeni türlerin gelişimi: Batı edebiyatına ait roman, hikaye, tiyatro ve makale gibi türler edebiyatımıza girmiştir.