Sürrealizm

Eriyen Saatler (Belleğin Azmi) tablosu, sürrealizm akımına aittir. Salvador Dali'nin 1931 tarihli eseri, hem Dali'nin hem de sürrealizm akımının en tanınmış eserlerinden biridir.

Serbest şiirde etkili olan bazı akımlar şunlardır: Gelecekçilik (Fütürizm). Constructivisme. Garip Akımı. Ayrıca, serbest şiirde Walt Whitman, Ezra Pound ve T.S. Eliot gibi Amerikan modernist ve Fransız sembolist şairlerin de etkisi olduğu bilinmektedir.

Âşık kolları tablosu, usta-çırak ilişkisi içinde, birbiri ardınca yetişen âşıkların, odak hüviyetindeki usta âşığa bağlılık duyarak, onun üslup, dil, ayak, ezgi, konu, hatıralar ve hikâyelerini devam ettirdiği geleneği anlatır. Bu kolların oluşabilmesi için bazı ölçütler gereklidir: Usta âşığın dil ve üslubu. Âşığın işlediği konular. Usta âşığın başından geçen ve hafızalardan silinmeyecek izler bırakan olaylar. Usta âşığın karşılaşmaları. Usta âşığın tasnif ettiği hikâyeler. Usta âşığa ait ezgiler. Usta âşığa ait ayaklar. Türkiye'de bilinen bazı âşık kolları şunlardır: Erzurumlu Emrah Kolu, Ruhsatî Kolu, Dertli Kolu, Sümmanî Kolu, Derviş Muhammed Kolu, Huzurî Kolu.

Sürrealistler, resim yaparak bilinçaltının yaratıcı gücünü ortaya çıkarmayı amaçlar. Sürrealistlerin resim yapmasının bazı nedenleri: Rüyalar ve bilinçdışı. Otomatizm. Gerçek ile gerçeküstünün çarpışması. Sembolizm. Absürtlük ve paradokslar.

Egzistansiyalist şiir, sürrealizm akımına aittir. Egzistansiyalizm, bir felsefe akımı olarak ortaya çıkmış ve II. Dünya Savaşı'nın sonunda Fransız yazar Jean Paul Sartre tarafından edebiyata uygulanmıştır. Türk edebiyatında, özellikle Orhan Veli gibi "Garipçi" sanatçılar ve II. Yeni şairlerinden Cemal Süreya, İlhan Berk, Ece Ayhan, Edip Cansever, Turgut Uyar gibi isimler sürrealizmden etkilenmiştir.

Bohem sanat ve sürrealist sanat farklı kavramlardır. Bohem sanat hakkında bilgi bulunamadı. Sürrealist sanat, 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan ve bilinçaltının derinliklerine inmeyi amaçlayan bir sanat ve edebiyat akımıdır. Sürrealist sanatın bazı özellikleri: Rüyalar ve bilinçdışı: Rüyaların gizemli imgeleri ve bilinçdışı süreçler eserlerde merkezdedir. Otomatizm: Sanatçı, bilinçli düşünceyi devre dışı bırakarak zihninden geçenleri doğrudan eserine yansıtır. Gerçek ile gerçeküstünün çarpışması: Sıradan gerçeklik, hayal gücüyle harmanlanarak alışılmadık kompozisyonlar oluşturulur. Simgelerin dansı: Günlük hayattan nesneler, derin sembolik anlamlar kazanır. Sürrealist sanatın temsilcileri arasında Salvador Dalí, René Magritte, Max Ernst ve Joan Miró bulunur.

Sürrealist resim, bilinçaltının ve hayal gücünün özgürce ifade edildiği bir sanat akımıdır. Sürrealist resmin bazı özellikleri: Rüyalar ve bilinçdışı: Eserlerin merkezinde rüyaların gizemli imgeleri ve bilinçdışı süreçler yer alır. Otomatizm: Sanatçılar, bilinçli müdahaleyi bir kenara bırakıp, zihinlerinden geçenleri doğrudan eserlerine aktarırlar. Gerçek ile gerçeküstünün çarpışması: Sıradan gerçeklik, hayal gücüyle harmanlanarak alışılmadık kompozisyonlar oluşturulur. Simgelerin dansı: Günlük hayattan nesneler, derin sembolik anlamlar kazanır. Absürtlük ve paradokslar: Mantıksız ve zıt unsurlar bir araya gelir. Temsilciler: Salvador Dalí, René Magritte, Max Ernst, Joan Miró ve Frida Kahlo gibi sanatçılar sürrealist resmin önemli temsilcilerindendir.

"Sürrasyonel" kelimesinin anlamı bulunamadı. Ancak, "sürrealist" ve "sürrealizm" kelimelerinin anlamları şu şekildedir: Sürrealist: Gerçeküstücü anlamına gelir ve sürrealizmden etkilenen, sürrealizm etkisiyle üreten sanatçıları ve edebiyatçıları tanımlamak için kullanılır. Sürrealizm: 20. yüzyılın başlarında Avrupa'da ortaya çıkan bir sanat akımıdır.

Joan Miró, soyut sanatı sürrealist fanteziyle birleştiren ve sanatsal ifadelerinde cesur ve yenilikçi olan bir sanatçıdır. Miró'nun savunduğu bazı temel ilkeler: Biyomorfik formlar: Eserlerinde belirgin bir şekilde sembolik bir dil kullanarak, yalın ve yaşam benzeri formlar geliştirmiştir. Hayal gücü ve semboller: Eserlerinde sıkça kuş, güneş ve ay gibi semboller kullanarak doğanın unsurlarını temsil etmiş ve hayal gücünün sınırlarını zorlamıştır. Toplumsal eleştiri: İspanya İç Savaşı sırasında sosyal eleştirilere yer vermiş, politik kargaşayı ve halk ayaklanmalarını yansıtmıştır. Sanatsal özgürlük: Kübizm, sürrealizm veya dadaizm gibi herhangi bir sanat akımına ait olmaktan kaçınarak mutlak bir özgürlüğü savunmuştur.

Jacques Prévert, sürrealizm (üstgerçekçilik) akımına mensuptur. 1925-1929 yılları arasında Robert Desnos, Louis Aragon ve André Breton gibi isimlerle birlikte sürrealistlerle ilişkili olmuş ve onların tarzında, "sözlü şiir" geleneğini yenileyerek, "Paroles" (1945; "Kelimeler") adlı eserinde toplanan ve geniş bir genç kitleye hitap eden "şarkı şiirleri" türünü geliştirmiştir. Ancak, 1928 yılında, Breton ile "liderlik" konusunda yaşadıkları anlaşmazlık nedeniyle sürrealist gruptan ayrılmış ve kendi yolunu çizmiştir.

Gerçeküstü sanat akımı, I. Dünya Savaşı'nın ardından ortaya çıkan bir tepki hareketi olarak doğmuştur. Bu akımın gelişiminde, Dadaizm gibi önceki sanat akımlarının etkisi de vardır. Gerçeküstü sanat akımının kurucusu André Breton, Sigmund Freud'un psikanaliz teorilerinden de etkilenmiştir.

Sürrealizm akımının en ünlü eserlerinden bazıları şunlardır: Belleğin Azmi (The Persistence of Memory), Salvador Dalí. İnsan Oğlu (The Son of Man), René Magritte. Bu Bir Pipo Değildir (The Treachery of Images), René Magritte. Sürrealizm akımının diğer ünlü eserleri arasında Galatea of the Spheres, The Lovers, The Great Masturbator, Mama Papa is Wounded ve The Tilled Field da bulunmaktadır.

Salvador Dali'nin "Aydınlatılmış Hazlar" tablosu, bilinç dışının karmaşasını ve rüyaların yorumlanabilirliğini yansıtır. Bazı semboller ve yorumları: Çöl: Bilinç dışının tarafsızlığı ve uçsuz bucaksızlığı. Nesnelerin ışığı doğrudan eşit alması: Bastırılmamışlık ve özgürlük. Hareketlilik ve tekrarlayan görüntüler: Mastürbasyon. Yaşlı erkek ve genç kadın: Cinsel dürtüler. Kanlı bıçak ve onu engellemeye çalışan el: İç çatışma veya şiddet güdüsü. Tablodaki nesnelerin düzensiz ve gerçeküstü yerleştirilmesi, her bir öğenin ayrı ayrı ele alınması gerektiğini gösterir. "Aydınlatılmış Hazlar", Dali'nin sürrealist eserlerinin tipik bir örneğidir.

Salvador Dali'nin soyut resim yapmasının nedeni, bilinçaltındaki düşünceleri olduğu gibi yansıtmak istemesidir. Dali, Freud'un psikanalitik çalışmalarından etkilenmiş ve bu sayede bilinçaltına erişim sağlayabileceğini düşünmüştür. Dali'nin eserlerinde kübizm, dadaizm ve fütürizm etkileri de görülmektedir. Dali'nin soyut resimlerinin bazı örnekleri arasında "Belleğin Azmi" ve "Büyük Mastürbatör" tabloları yer alır.

Kadın silueti, farklı sanat akımlarında çeşitli şekillerde ele alınmıştır: Rönesans: Kadın bedeni estetik açıdan idealize edilmiş, zarif kıvrımları ve detayları ön plana çıkarılmıştır. Empresyonizm ve Sürrealizm: Kadın silueti, sanatçının içsel duygularını ifade etme aracı olmuş, duygusal ve toplumsal mesajlar verilmiştir. Modern Sanat: Kadın silueti, toplumsal normlara meydan okuyan, cesur ve yenilikçi bir şekilde ele alınmıştır. Moda İllüstrasyonu: Uzun bacaklı, ince kız silueti, Paul Iribe ve Erte gibi sanatçıların eserlerinde farklı yorumlanmıştır. Ayrıca, kadın silueti, tarih boyunca farklı dönemlerde klasik ve modern siluetler olarak da sanatsal ifadelerin önemli bir parçası olmuştur.

Sürrealist sanat akımının amacı, bilinçaltının ve rüyaların sınırsız yaratıcı potansiyelini ortaya çıkarmaktır. Akımın temel özellikleri arasında: Akla karşı olma ve bilinçaltını esas alma. Otomatizm. Gerçek ile gerçeküstünün çarpışması. Simgelerin dansı. Sürrealizm, bu amaçlarla sanat ve edebiyatta yeni bir ifade biçimi arayışı içinde olmuştur.

Luis Buñuel, alışılmış değerlere, geleneksel düşlere, duygusallığa ve toplumun tüm ahlaksal pisliğine karşı olduğunu savunmuştur. Buñuel, filmlerinde hayallerle gerçekliğin çizgisini kopararak seyirciyi sürrealizm alanının ortasına bırakmayı hedefler. Ayrıca, kilise, ordu ve aile kurumlarının gerçekleriyle yüzleşmeyi de savunmuştur.

Frida Kahlo, çoğunlukla sürrealist olarak tanımlanmış bir ressamdır. Eserlerinden bazıları: "The Two Fridas"; "Self-Portrait with Thorn Necklace and Hummingbird"; "The Broken Column"; "Diego on My Mind"; "Kadife Elbiseli Otoportre" (1926); "Ben ve Papağanlarım" (1941); "Maymunlarla Otoportre" (1943). Frida Kahlo'nun 143 eseri bulunmaktadır ve bu eserlerin 55'i otoportredir.

Nadja, André Breton'un 1928 yılında yayımlanan gerçeküstücü romanıdır. Eserde anlatılan bazı konular: Arayış: Yazar, Paris sokaklarında gerçekle düş arasında gidip gelen, bir görünüp bir kaybolan "umut" kıvılcımını arar. Gerçeküstücülük: Gündelik hayata dair olguların gerçeküstü algılanışı ve bu algının estetik, politik ve varoluşsal boyutları ele alınır. Aşk ve ilişki: Anlatıcı ile Nadja arasındaki on günlük ilişki ve bu ilişkinin getirdiği duygusal karmaşıklıklar işlenir. Zihinsel durum: Anlatıcı, Nadja'nın zihinsel kırılganlığını ve arada sırada gördüğü tedavilere rağmen arada kalan durumunu gözlemler. Nadja, aynı zamanda yarı-otobiyografik bir eserdir; Breton'un tanıştığı bir kadından ilham alarak yazılmıştır.

Muzaffer Akyol, herhangi bir akıma mensup olmaktan ziyade fantastik anlatım diliyle eserler üreten bir ressam olarak tanımlanır. Kendisi, eserlerinden ötürü daha çok sürrealist olarak anılsa da bu tanımı reddetmiştir.