Soya

Soya, hayvanlarda gaz yapabilir. Soya fasulyesi, yüksek lif içeriği nedeniyle sindirim sisteminde gaz oluşumuna yol açabilir. Soya küspesi, hayvan beslenmesinde yaygın olarak kullanılır ve yüksek derecede sindirim derecesine sahip bir yem ham maddesidir. Ancak, hayvanların beslenme programına yeni bir yem eklenirken olası sindirim sorunlarının önlenmesi için kademeli geçiş yapılması önerilir. Hayvanların beslenme ve sindirim özellikleri türlere göre değişiklik gösterebilir, bu nedenle soya kullanımının hayvanlar üzerindeki etkileri konusunda bir veterinerden danışmanlık alınması faydalı olabilir.

1 torba soya küspesinde kaç kg protein olduğu, soya küspesinin protein oranına ve torbanın kilosuna bağlıdır. Örneğin, %46 protein içeren bir soya küspesinde, 1 kg için 0.46 kg protein bulunur. %44 protein içeren bir soya küspesinde ise, 1 kg için 0.44 kg protein bulunur. Daha kesin bir bilgi için, satın alınan ürünün analiz değerlerine veya satıcıya danışılması önerilir.

1 dönümden (1000 m²) soya küspesi verimi, soya fasulyesinin ana ürün veya ikinci ürün olarak yetiştirilmesine bağlı olarak değişir. Ana ürün soya fasulyesi: Dekar başına 450-550 kilogram soya fasulyesi verimi elde edilir. İkinci ürün soya fasulyesi: Dekar başına 300-380 kilogram soya fasulyesi verimi elde edilir. Soya küspesi verimi, bu değerlere bağlı olarak hesaplanabilir. Ancak, kesin verim miktarı çeşitli faktörlere (iklim, toprak kalitesi, sulama, gübreleme) bağlı olarak değişebilir.

Tofu, ekşi bir tada sahip olur çünkü soya sütünün pıhtılaşması ile üretilir.

Soya sosunun bazı yan etkileri: Yüksek sodyum içeriği: Tansiyon ve kalp-damar sağlığı için sorun teşkil edebilir. Alerjik reaksiyonlar: Ağızda kurdeşen, kaşıntı, nefes darlığı, mide bulantısı ve kusma gibi belirtilere yol açabilir. Gıda intoleransı: Mide bulantısı, karın ağrısı, şişkinlik ve ishal gibi semptomlara neden olabilir. İlaç etkileşimleri: Kan sulandırıcılarla birlikte kullanılması kanama riskini artırabilir. Hormonal etkiler: Fitoöstrojen içermesi nedeniyle aşırı tüketimde hormonal dengesizliklere yol açabilir. Soya sosu tüketmeden önce, özellikle alerji veya sağlık sorunları varsa, doktora danışılması önerilir.

Edamame (yeşil soya fasulyesi) aşağıdaki vitaminleri içerir: Folik asit (B9 vitamini): Hücrelerin yenilenmesi ve DNA sentezi için gereklidir. K vitamini: Kan pıhtılaşması, kemik sağlığı ve hücre büyümesi için önemlidir. C vitamini: Bağışıklık sistemini güçlendirir ve vücudu serbest radikallere karşı korur. Demir: Oksijen taşınması ve hücre fonksiyonları için gereklidir. Magnezyum: Kas fonksiyonları, sinir sistemi sağlığı ve kemik sağlığı için önemlidir.

E322 (soya lesitini), soya fasulyesinden elde edilir. Ancak, lesitin hem hayvansal hem de bitkisel kökenli olabilir.

Soya fasulyesi ile süt elde etmek için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Islatma. 2. Öğütme. 3. Ayrılma. 4. Isıl işlem. 5. Pişirme. 6. Süzme. Evde yapılan soya sütü, buzdolabında kapaklı bir kapta 3-5 gün boyunca özelliklerini kaybetmeden saklanabilir. Soya sütü, laktoz içermediği için laktoz intoleransı olanlar tarafından tercih edilir. Soya ürünlerini kullanmadan önce bir doktora danışılması önerilir.

Türkiye'de soya üretiminin az olmasının bazı nedenleri: Üretim maliyetlerinin yüksekliği. Alternatif ürünlere göre düşük kârlılık. Yetersiz destek ve teşvikler. Ulusal soya politikasının eksikliği. Tüketim alışkanlıkları. Altyapı eksikliği.

Besi yemlerinde en yüksek protein oranına sahip yemler arasında 16 hp 2600 me, 24 hp 2650 me, 12 hp 2750 me ve 20 hp 2500 me gibi seçenekler bulunmaktadır. 16 hp 2600 me olan besi geliştirme yeminin 8 ile 10. ay arasında kullanımı önerilmektedir. 24 hp 2650 me olan yemler, 10-13 ay arasında verilebilmektedir. 12 hp 2750 me olan alternatifler, 13 aydan kesime kadar olan sürede kullanılmaktadır. 20 hp 2500 olan opsiyonlar ise konsantre olarak adlandırılmakta ve arpa ile beraber uygulanmaktadır. Besi yemlerinin protein oranı, yemin markasına ve içeriğine göre değişiklik gösterebilir. En uygun besi yemini seçmek için bir uzmana danışılması önerilir.

Soya, %32-33 düzeyinde protein içeriği ile en yüksek protein oranına sahip yemlerden biridir. Soya ile karşılaştırılabilecek diğer yüksek proteinli yemler arasında tritikale ve soya küspesi de bulunmaktadır. Tritikale, %11-20 arasında ham protein içerir.

1 ton hayvan için kaç kg soya verilmesi gerektiğine dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, soya bitkisinin hayvan beslenmesinde kullanımı hakkında bazı bilgiler şu şekildedir: Silajlık soya, dekardan en az 4 ton, en fazla 6,5 ton silaj verebilir. Silajlık soya kuru otunda ve samanında ortalama %14-16 ham protein bulunur. Hayvan beslemede çiftçinin yem külfetini ciddi şekilde azaltan bir kaba yem bitkisidir. Soya bitkisinin hayvan beslenmesindeki kullanımı hakkında daha fazla bilgi almak için bir tarım uzmanına danışılması önerilir.

Soya fasulyesi, ılık ve nemli iklimlerde en iyi şekilde yetişir. En uygun sıcaklık aralığı 20-30°C olup, 35°C ve üzerindeki sıcaklıklar üretimi olumsuz etkiler. 18°C'nin altı ve 40°C'nin üstü sıcaklıklar soyanın gelişimini engeller. Soya, bol yağış alan Karadeniz bölgesi dışında, sulama ile yetiştirilebilir. Türkiye'de soya yetiştiriciliği, Çukurova, Antalya Ovası ve Ege kıyılarında ikincil ürün olarak yapılmaktadır.

Soya sosunun ana ham maddesi soya fasulyesidir. Soya sosu ayrıca şu maddeleri de içerir: kavrulmuş tahıl; su; tuz. Kimyasal hidroliz yöntemiyle üretilen soya soslarında bu maddelere ek olarak koruyucu olarak alkol veya monosodyum glutamat (MSG) gibi katkı maddeleri de bulunabilir.

En yüksek verimli soya çeşidi olarak birkaç aday öne çıkmaktadır: Arısoy: Yapılan bir araştırmada dekara en yüksek tohum verimi (367,4 kg/da) Arısoy çeşidinden elde edilmiştir. Omaha: Bir başka araştırmada dekara en yüksek tohum verimi (314,6 kg/da) Omaha çeşidinden alınmıştır. Atakişi: Aynı araştırmada Atakişi çeşidi de yüksek verim (292,4 kg/da) göstermiştir. Soya tohumu seçimi, yüksek verim, hastalıklara dayanıklılık ve çevresel koşullara uyum gibi birçok faktörü dikkate almayı gerektirir.

Veggy soya peyniri yerine kullanılabilecek bazı alternatifler şunlardır: 1. Follow Your Heart Vegan Gurme Peyniri: Soya bazlı, glutensiz ve çeşitli tatlarda (Mozzarella, Cheddar, Nacho vb.) mevcuttur. 2. Kalbinizi Takip Edin Peyniri: Soya içermeyen, GDO olmayan ve çeşitli bitkisel yağlarla yapılan bir peynirdir. 3. Fındık Peyniri: Badem, kaju, macadamia gibi fındıklardan yapılan vegan peynirler de iyi bir alternatiftir. 4. Tofu Peyniri: Bitkisel protein kaynağı olan tofu, peynir benzeri ürünler yapmak için kullanılabilir.

Soya unu, genel olarak sağlıklı bir besin olarak kabul edilir. İşte bazı faydaları: Yüksek protein içeriği: Özellikle vejetaryen ve vegan diyetlerde tam bir protein kaynağı sağlar. Kalp sağlığını destekler: Doymamış yağ asitleri içerir ve kolesterol seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir. Kemik sağlığını iyileştirir: Fosfor ve magnezyum gibi mineraller açısından zengindir. Folik asit deposu: Gebelik döneminde önemli bir besindir. Glutensiz alternatif: Glütensiz bir beslenme düzeni sürdüren kişiler için uygundur. Ancak, genetiği değiştirilmiş soya fasulyesinden üretilen ürünlerin sağlık riskleri taşıyabileceği unutulmamalıdır.

Çevik soya çeşidinin verimi, yüksek verim potansiyeline sahip olduğu ve dekara 200 kilogram ile 400 kilogram arasında değişebildiği belirtilmektedir. Ayrıca, 1 dekar araziden silajlık soya yetiştiriciliğinde 4,5 – 6 ton yeşil ot ve 1,5 – 2 ton kuru ot elde edilebileceği ifade edilmektedir. Verim, coğrafi bölge, iklim koşulları, toprak özellikleri ve yetiştirme tekniklerine bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Soya, çeşitli ürünlerde yaygın olarak kullanılır: 1. Gıda Ürünleri: Soya sütü, tofu, tempeh, soya sosu ve soya kıyması gibi formlarda sıklıkla tercih edilir. 2. Spor Ürünleri: Sporcular için kas gelişimine destek sağlayan soya proteini, protein tozu veya hazır gıda formunda satılır. 3. Diğer Kullanım Alanları: Soya yağı, mum üretimi, kağıt sanayi, otomotiv sektörü ve hayvan yemi gibi farklı alanlarda da kullanılır.

Soya lesitini, aşağıdaki besinlerde doğal olarak bulunur: Soya fasulyesi; Yumurta sarısı; Yer fıstığı; Barbunya; Baklagiller. Ayrıca, soya lesitini emülgatör olarak mayonez, fındık ezmesi, çikolata, şekerleme gibi ürünlerde de kullanılır.