Persİmparatorluğu

Termofil Savaşı'nı (Thermopylae Muharebesi) Persler kazanmıştır. MÖ 480 yılında gerçekleşen muharebe, Sparta kralı Leonidas'ın komutasındaki Yunan şehir devletleri ittifakı kuvvetleri ile I. Serhas komutasındaki Pers kuvvetleri arasında geçmiştir. Leonidas, Pers ordusunun büyüklüğü karşısında teslim olmamış ve askerleriyle birlikte muharebe sırasında ölmüştür.

İran, Pers ve Med İmparatorluklarının devamı niteliğindedir. Med İmparatorluğu, M.Ö. 7. yüzyılda kurulmuş ve Pers İmparatorluğu'nun oluşmasına zemin hazırlamıştır. Ahameniş İmparatorluğu, M.Ö. 6. yüzyılda Büyük Kral Kyros tarafından kurulmuş ve dünyanın ilk merkezi çok uluslu imparatorluklarından biri olmuştur. Daha sonraki dönemlerde İran, Part ve Sasani İmparatorlukları tarafından yönetilmiş, bu devletler de Perslerin mirasını sürdürmüştür.

Pasargadae'nin önemi şu şekilde özetlenebilir: İlk Ahameniş başkenti: MÖ 6. yüzyılda Büyük Kiros tarafından kurulan Pasargadae, Ahameniş İmparatorluğu'nun ilk başkenti olarak büyük tarihsel ve kültürel öneme sahiptir. UNESCO Dünya Mirası: 2004 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine dahil edilmiştir. Tomb of Cyrus: Pasargadae, Büyük Kiros'un türbesinin bulunduğu yer olarak bilinir. Mimari ve sanatsal zenginlik: Farklı kültürel unsurların bir araya geldiği benzersiz bir mimari ve sanatsal örnek sunar. Pers bahçesi tasarımı: Pers bahçe tasarımının erken dönem örneklerini barındırır ve bu tasarım, Hindistan'dan İspanya'ya kadar olan bölgelerde sonraki bahçe stillerini etkilemiştir. Arkeolojik değer: 1905'teki ilk keşiflerden günümüze kadar yapılan kazılarda belgeler, duvar resimleri, çanak çömlek parçaları ve Pasargadae Hazinesi olarak bilinen değerli taşlar ve altından yapılmış mücevherler bulunmuştur.

Satraplar, Pers (İran) uygarlığına aittir. Pers İmparatorluğu'nda, ülkenin eyaletlere bölünmesinin ardından ortaya çıkan her bir parçaya "satraplık" adı verilmiş ve bu eyaletlerin başında "satrap" adı verilen valiler bulunmuştur.

Serhas (Xerxes) I, Ahameniş İmparatorluğu'nun Pers kralı olup, I. Darius'un oğludur. Osmanlı padişahları arasında Serhas adında bir padişah bulunmamaktadır.

Pers İmparatorluğu'nu anlatan bazı filmler: Büyük İskender (Alexander). Pers Prensi: Zamanın Kumları (Prince of Persia: The Sands of Time). 300: Bir İmparatorluğun Yükselişi (300: Rise of an Empire).

MÖ 5. yüzyılda Persleri yenen taraf, Yunan kent devletleri ittifakıdır. Bu dönemde Perslere karşı kazanılan bazı önemli savaşlar şunlardır: Maraton Muharebesi (MÖ 490). Salamis Deniz Muharebesi (MÖ 480). Plataea Muharebesi (MÖ 479). Bu zaferler sonucunda Pers tehlikesi Ege Denizi ve Yunanistan'dan uzaklaştırıldı.

Persepolis Antik Kenti, Ahameniş İmparatorluğu'nun tören başkenti olarak önemli bir yere sahiptir. Persepolis'in önemli olmasının bazı nedenleri: Mimari yapılar: Apadana Sarayı, Uluslar Kapısı ve Kral Yolu gibi anıtsal yapılar, Pers sanatı ile Mezopotamya ve Yunan etkilerinin sentezini yansıtır. Kabartmalar: Kentin her yerinde, farklı milletlerden gelen elçilerin Pers kralına hediyeler sunduğu sahnelerle bezeli kabartmalar bulunur. Tarihî ve stratejik konum: Hem savunmaya uygun hem de çevresindeki ticaret yollarına hakim bir stratejik noktada yer alır. UNESCO Dünya Mirası: 1979 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası ilan edilmiştir. Ayrıca, Persepolis, MÖ 331'de Büyük İskender tarafından yakıldıktan sonra kendi haline terkedilmiş ve 1930'larda başlayan arkeolojik çalışmalarla yeniden ortaya çıkarılmıştır.

Pers İmparatorluğu'nda satraplık sistemi, ülke topraklarının satrap adı verilen valiler tarafından yönetilen eyaletlere bölünmesiyle işleyen bir idari modeldir. Satrapların bazı görevleri: Kralın temsilcisi olarak yönetim: Siyasi, ekonomik ve askeri işleri yürütmek. Asayiş ve güvenlik: Barışı korumak, emniyeti ve adaleti sağlamak. Vergi toplama: Merkezi hazineye vergi ödemek. Ordu sağlama: Savaş zamanlarında kuvvetler toplayarak Büyük Kral’ın sefer ordusuna katılmak. Sistemin işleyişi: Merkezi denetim: Satraplar, kraliyet casusları ve müfettişler tarafından denetlenirdi. Yerel özerklik: Satraplar, bölgelerindeki geleneklere ve dillere saygı göstererek yerel elitlerle iş birliği yapardı. İletişim ve ulaşım: Posta sistemi ve Kral Yolu gibi yollarla iletişim ve ulaşım sağlanırdı. Sistemin zayıf yönleri: İsyan riski: Satrapların geniş yetkileri, isyan potansiyeline yol açabilirdi. İletişim ve ulaşım zorlukları: Uzak satraplıklarda kraliyet otoritesi zayıflayabilirdi.

Pers kralı hakkında farklı hikayeler ve anlatılar bulunmaktadır. İşte bazı örnekler: Ester Kitabı: Bu kitap, Pers Kralı Ahaşveroş döneminde geçen bir hikayeyi anlatır. Büyük Kyros'un Hikayesi: Herodotos'un anlattığına göre, Büyük Kyros'un (MÖ 559-530) doğumu ve çocukluk yıllarıyla ilgili farklı hikayeler vardır. I. Xerxes (Serhas): Yunanistan'ı fethetmedeki başarısızlığıyla ünlü olan I. Xerxes, sert cezaları, kadın düşkünlüğü ve Pers İmparatorluğu'nun hazinesini sömürmesiyle bilinir.

Pers İmparatorluğu'nun en güçlü zamanı, I. Darius ve oğlu I. Xerxes'in hüküm sürdüğü dönemdir. I. Darius, imparatorluğu merkezileştirmiş, düzenli bir yönetim oluşturmuş, Kral Yolu'nu genişleterek ticareti ve iletişimi güçlendirmiştir. Pers İmparatorluğu'nun en parlak dönemi ise MÖ 522-486 yılları arasında, I. Darius'un iktidarda olduğu zaman olarak kabul edilir. Pers İmparatorluğu, Büyük İskender'in M.Ö. 4. yüzyıldaki fetihleriyle yıkılmıştır.

Pers İmparatorluğu'nda geçen veya Pers kültürünü konu alan bazı filmler: Büyük İskender (2004). 300 Spartalı (2006). Pers Prensi: Zamanın Kumları (2010). Pers Kralı (2016). Pers İmparatorluğu'nun Gölgesinde (2012). Ayrıca, Cleopatra (1963) ve Agora (2009) gibi filmler de Pers kültürüne dair unsurlar içerebilir.

Büyük İskender'in Doğu Seferi'nin bazı sonuçları: Pers İmparatorluğu'nun Sonu: Gaugamela Savaşı'nda Pers ordusu tamamen dağıtıldı ve Pers İmparatorluğu sona erdi. Yeni Yönetim Modeli: İskender, Yunan-Barbar ayrımını kaldırdı ve yerel unsurları dikkate alarak toplumsal ve yönetimsel bir denge kurdu. Yeni Şehirler ve Koloniler: Doğu'da İskenderiyeler ve askeri koloniler kuruldu. Kültürel Alışveriş: Doğu ve Batı arasında kültür alışverişi sağlandı. İç Savaşlar: İskender'in ölümünden sonra, generalleri arasında uzun süren iç savaşlar başladı ve imparatorluk dört ana parçaya bölündü.

Büyük İskender'in en büyük başarısı, Pers İmparatorluğu'nu fethetmesi olarak kabul edilir.

Satraplar, Pers İmparatorluğu'nun geniş topraklarını yönetmek için önemli bir rol oynamıştır. Önemlerinin bazı nedenleri: Merkezi otoriteyi güçlendirme: Satraplık sistemi, merkezi otoriteyi güçlendirmek için kullanılmıştır. İsyanları önleme: Satraplar, hükümdara bağlı kişiler olduğu için isyanların önüne geçilmiştir. Yönetim kolaylığı: Ülke, satraplık adı verilen eyaletlere bölünerek yönetim kolaylaştırılmıştır. Vergi toplama ve askeri kontrol: Satraplar, vergi toplama ve bölgedeki orduyu yönetme yetkisine sahipti. Yerel yönetim: Satraplar, yerel halkın günlük işlerini ve yönetimini sağlayarak yerel yönetimi organize etmişlerdir. Satraplık sistemi, Pers İmparatorluğu'nun uzun süreli varlığına ve genişlemesine katkı sağlamıştır.

Evet, Büyük Kiros ve Cyrus aynı kişidir. Büyük Kiros, Ahameniş İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk kralıdır. Büyük Kiros, aynı zamanda "Büyük Keyhüsrev" olarak da bilinir, ancak bu, tarihsel bir figür olan Kiros'un mitolojik bir yorumu veya karıştırılması olabilir.

Antik dünyanın en büyük askeri gücü olarak Antik Makedon Ordusu gösterilebilir. Bazı özellikleri: Büyüklük: Diodorus Siculus'un kayıtlarına göre, Büyük İskender döneminde orduda 47.000–55.000 Makedon zorunlu asker, 10.000–12.000 Yunan zorunlu asker, 5.000–7.000 paralı asker ve 2.000–5.000 Yunan hoplit bulunmaktaydı. Taktikler: Yunan savaşında süvariyi belirleyici bir kol haline getirmiş ve derin falanks gibi yeni taktikler geliştirmiştir. Diğer güçlü askeri birimler arasında Pers Ölümsüzleri, Sparta Savaşçıları ve Moğol Atlı Okçuları da sayılabilir.

Luvilerin neden yok olduğuna dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, Luvilerin tarih boyunca yaşadığı bazı olaylar, onların zayıflamasına ve belki de yok olmasına yol açmış olabilir: Hititlerle olan çatışmalar: Luviler, Hitit Krallığı'na karşı Batı Anadolu'da küçük krallıklar olarak bir koalisyon oluşturmuş ve deniz yoluyla saldırmışlardır. Bu çatışmalar, Luvilerin gücünü zayıflatmış olabilir. İklim değişiklikleri: Demir Çağı'na geçiş sürecinde yaşanan iklim değişiklikleri, Luvilerin egemen olduğu bölgelerde olumsuz etkiler yaratmış olabilir. Yazılı belgelerin yok edilmesi: Luvilere ait birçok yazılı belge ve tarihi eser, sonraki dönemlerde yok edilmiştir. Luvilerin tamamen yok olup olmadığı veya başka bir şekilde varlığını sürdürüp sürdürmediği konusunda kesin bir bilgi mevcut değildir.

Pers kralı olarak aşağıdaki isimler sayılabilir: I. Serhas (Xerxes). Büyük Kiros (Kiros). Ayrıca, I. Artaserhas da Pers kralı olarak bilinmektedir.

En güçlü Pers krallarından biri olarak kabul edilenlerden bazıları şunlardır: 1. Kiros (Büyük Kiros): Pers İmparatorluğu'nun kurucusu olup, Med İmparatorluğu'nun sonunu getirerek Pers İmparatorluğu'nu kurmuştur. 2. Darius I: Yönetimi boyunca Pers İmparatorluğu'nun sınırlarını büyük ölçüde genişletmiş ve etkili bir idari sistem kurmuştur. 3. Xerxes I: Yunanistan'a düzenlediği seferle tanınır ve bu sefer Pers İmparatorluğu'nun Yunanistan'daki gücünü kaybetmesine neden olmuştur. 4. Artaxerxes I: Pers İmparatorluğu'nun en uzun süre hüküm süren krallarından biridir ve kültürel ve ekonomik açıdan imparatorluğun gelişmesi için çaba sarf etmiştir.