Özgürlük

Liberty kelimesi, İngilizce'de "özgürlük" anlamına gelir ve çeşitli bağlamlarda kullanılır: Hukuk ve siyaset: Basın özgürlüğü, din özgürlüğü, konuşma özgürlüğü gibi kavramları ifade eder. Denizcilik: Gemi sefer izni anlamına gelir. Ekonomi: Sözleşme serbestisi, ticaret özgürlüğü gibi ticari özgürlükleri tanımlar. Teknoloji: BNB Akıllı Zinciri üzerinde çalışan merkeziyetsiz bir meme token olan LIBERTY, kültürel yankı ve topluluk odaklı girişimler için kullanılır. Ayrıca, "liberty" kelimesi, "Özgürlük Anıtı" anlamında da kullanılabilir.

V for Vendetta, geleceğin İngiltere'sinde (2020) geçen bir hikayeye sahiptir. Filmin ana temaları arasında şunlar yer alır: İktidardakilerle yönetilenler arasındaki çatışma. Özgürlük ve anarşi. Burjuvazi ve proletarya. Ayrıca, filmde totaliterlik, homofobi, din eleştirisi ve terörizm gibi konular da işlenmiştir.

"Özgürlüğün Rengi" (orijinal adı: "Goodbye Bafana"), Nelson Mandela'nın hapishanede gardiyanlık yapan James Gregory ile olan ilişkisini ve bu süreçte yaşanan değişimleri anlatır. Film, ırkçılık, önyargı, barış, eşitlik ve mücadele gibi temaları işler. Ayrıca, insanlığın ön planda tutulduğu ve "ben"den önce "biz" temasının vurgulandığı bir yapım olarak da değerlendirilir.

Özgürlükçü demokrasi, her türlü zorlama ve keyfiliğin kapalı olduğu, halkın çoğunluğun iradesine göre kendi kaderini tayin etmesine ve eşitlik esasına dayanan bir hukuk düzenidir. Özgürlükçü demokrasinin temel ilkeleri: Çoğulculuk: Farklı düşüncelerin, çıkarların ve hayat tarzlarının varlığını kabul eder. Farklılıklara saygı: Farklı olanların haklarını korur. Güçsüze pozitif ayrımcılık: İmtiyazlara ve imtiyaz paylaşımına karşı çıkar. Temel hak ve özgürlükler: Bireylerin her türlü düşüncesine saygı gösterir ve yasak koymaz. Denge ve denetleme mekanizmaları: Güçler ayrılığı, bağımsız yargı ve hukuk devleti gibi ilkelerle denetlenir.

Hollanda'nın neden bu kadar özgür olduğuna dair kesin bir yanıt vermek zordur. Ancak, Hollanda'nın özgürlükler ülkesi olarak anılmasının bazı nedenleri şunlardır: Düşünce özgürlüğü: Hollanda, genellikle düşünce özgürlüğüne önem veren bir ülke olarak bilinir. Ulaşım imkanları: Hollanda, gelişmiş toplu taşıma sistemleri ve alternatifleriyle özgür bir ulaşım ağı sunar. Gece hayatı ve festivaller: Hollanda, gece mekânları ve her yıl düzenlenen renkli festivalleriyle özgür bir yaşam tarzı sunar. Hollanda'nın özgürlük algısı, farklı bağlamlarda değişebilir ve bu yanıt genel bir değerlendirme niteliğindedir.

Felsefede özgürlük anlayışı, bireylerin davranışlarını serbestçe seçebilme, irade sahibi olma ve dışsal kısıtlamalardan bağımsızlık olarak tanımlanabilir. Felsefede özgürlük anlayışının bazı türleri: İstenç özgürlüğü: İnsanın bir şeyi istemiş olması, başka bir durum tarafından engellenmemiş ya da zorlanmamış olması. Doğalcı özgürlük anlayışı: İnsanların doğal olarak özgür olduklarını ve herhangi bir kısıtlama ya da sınırlama olmadan eylemlerini gerçekleştirebileceklerini savunur. Diyalektik özgürlük anlayışı: İnsan özgürlüğünü, toplumsal ve tarihsel koşullarla bağlantılı olarak ele alır. Sosyal sözleşme özgürlük anlayışı: İnsanların doğal olarak özgür oldukları fikrinden hareket eder, ancak toplumda yaşamak için insanların belirli haklarından feragat etmeleri gerektiğini savunur. Determinizm özgürlük anlayışı: Özgürlük kavramını, insanların tamamen belirli faktörler tarafından belirlendiği düşüncesiyle ele alır. Felsefede özgürlük anlayışının bazı önemli noktaları: Sorumluluk: Bireylerin özgür iradeleriyle seçtikleri eylemlerinden sorumlu oldukları savunulur. Toplumsal sözleşme: Bazı filozoflar, bireylerin özgürlüklerini korumak için toplumsal bir sözleşme oluşturduklarını savunur. İnsan hakları: Özgürlük, düşünce özgürlüğü, ifade özgürlüğü, seyahat özgürlüğü gibi hakları içerir.

Azatlyk kelimesi, Türkmence'de "hürriyet", "özgürlük", "serbestlik" anlamlarına gelir. Ayrıca, Türkmenistan'da hükûmet karşıtı bir radyo olan Azatlyk Radyosu (Hürriyet Radyo) da bulunmaktadır.

George Orwell'in Bin Dokuz Yüz Seksen Dört (1984) kitabı, totaliter bir devlet yönetiminde halkın manipülasyon ve propaganda yoluyla nasıl kontrol altında tutulduğunu anlatır. Romanda, üç süper gücün (Okyanusya, Avrasya ve Doğuasya) sürekli savaş halinde olduğu distopik bir dünya tasvir edilir. 1984'ün ana karakteri Winston Smith, Parti'nin direktifleri doğrultusunda tarihin yeniden yazıldığı bir devlet kurumunda çalışır. Kitapta, "çiftdüşün" tekniği gibi yöntemlerle bireylerin bariz gerçeğe aykırı olanı kabul etmesi beklenir. 1984, aynı zamanda bireysel özgürlük ve düşünce özgürlüğünün korunması konularında bir uyarı niteliğindedir.

Hürriyet, "hür olma durumu, köle ve esir olmama, yasa ve toplum kuralları dışında, kendinden üstün bir kuvvetin boyunduruğu altında bulunmama hâli" anlamına gelir. Ayrıca, özgürlük, soyluluk, nefsin tutkularından kurtulma; bir kişi, zümre veya kurumun kanunî haklarını koruma ve kullanma serbestliği anlamlarında da kullanılır. Felsefi bağlamda ise hürriyet, teslimiyetin, kulluğun ve belirlenmenin olmadığını gösterir. İslam kültüründe ise hürriyet, insanın kendi cüz-i iradesini dilediği gibi kullanabilmesi, helal ve haram dairelerinden istediğini yapmasıdır.

Hürriyet Kasidesi'ndeki hürriyet kavramı, başta adalet, hak, vatan sevgisi, yiğitlik, cesaret, iyilik ve yardımseverlik gibi sosyal ve aşkın soyut kavramları içerir. Şiirde hürriyet, ölümü göze alacak kadar değerli bir kavram olarak öne çıkar ve bir üst değer olarak anlam kazanır. Ayrıca, hürriyetin gerçekleşebilmesi için halkın uyanması gerektiği vurgulanır. Hürriyet Kasidesi, bu kavramın Türk edebiyatında yaygınlaştıran öncü metinlerden biridir.

Özgürlük Anıtı, Amerika Birleşik Devletleri'nin özgürlük ve demokrasi ideallerini sembolize eder. Heykelin temsil ettiği bazı kavramlar: Bağımsızlık: Sağ elindeki meşale, Bağımsızlık Bildirgesi'nin kabul tarihi olan 4 Temmuz 1776'yı temsil eder. İnsan hakları: Adalet, eşitlik gibi temel insan haklarını simgeler. Uluslararası barış ve dostluk: Anıt, uluslararası barış ve dostluğun bir mesajı olarak Fransa tarafından hediye edilmiştir. Göçmenlik: Heykel, özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısında 9 milyonu aşkın göçmenin Amerika'ya geldiği dönemlerde göçün sembolü haline gelmiştir. Ayrıca, heykelin başındaki tacın 7 sivri ucu, 7 kıtayı veya 7 denizi simgeler.

Romantizme göre insan, genel kalıplarla tanımlanamayacak kadar karmaşık ve benzersiz bir varlıktır. Romantizmin insan anlayışına dair bazı özellikler: Yaşam ve özgürlük: İnsan, yaşamı olan bir varlıktır ve her bireyin yaşamı kişisel ve özgündür. Akıl ve duygu birliği: İnsan, akıl ve duygunun birlikteliğine sahip bir bütünselliktir. Yaratıcılık ve özgürlük: İnsan, isteme ve tercih özgürlüğüne sahip olup, bu özgürlük sayesinde yaratıcı bir yaşam deneyimi kazanır. Soyut olmayan insan tipi: İnsan, çevresiyle ve fiziğiyle belirli bir bireydir, ancak kişiler tek yönlüdür; ya hep iyi ya hep kötüdür. Romantizm, insanı tanımlayan genel özelliklerin tek tek insanlarda göründüğünü savunur; bu nedenle insanın ne olduğu, kişisel farklılıklar göz önünde bulundurulmadan yanıtlanamaz.

Jean-Paul Sartre, varoluşçuluk olarak bilinen felsefi akımın ana figürüdür. Sartre'ın savunduğu bazı görüşler şunlardır: İnsanın önceden tanımlanmamış bir varlık olarak ele alınması. Varoluşun özden önce gelmesi. Özgürlük ve sorumluluk. Hümanizm. Marksizm'in hümanist bir felsefe olarak değerlendirilmesi. Aydın tavrı.

Edip Akbayram'ın "Kuşlar" şarkısı, özgürlük arayışı ve aşk özlemi temalarını işler. Şarkının hikayesi, umutsuz bir ruhun daha iyi bir yere gitme isteğini anlatır. Şarkıda geçen bazı önemli anahtar kelimeler ve anlamları: Kuşlar: Özgürlüğü ve kurtuluşu temsil eden metafor. Sonsuzluk: Umutsuzluktan kurtuluşun ve teslimiyetin nihai noktası. Sevda: Ulaşılması güç bir duygu, ruhsal arayışın hedefi. Okyanus: Bilinmezliğin, kaçışın ve özgürlüğün temsilcisi.

V for Vendetta'da V, farklı anlamlar taşıyabilir: Bireysel intikam: V'nin motive edici sebeplerinden biri olarak bireysel intikam hırsı gösterilebilir. Anarşi ve özgürlük: V, anarşiyi ve özgürlükleri eşitliğin üzerinde tutan bir karakteri temsil eder. Fikirler: V, fikirlerin kurşun geçirmez olduğunu ve önemli olanın fiziksel görünüş değil, fikirler olduğunu vurgular. Guy Fawkes: V, yüzüne taktığı Guy Fawkes maskesi ile bu tarihi figüre gönderme yapar. Kurbanları simgeleme: Larkhill toplama kampındaki beş numaralı odada işkence gören ve hayatta kalan tek kişi olması nedeniyle, diğer kurbanları sembolize eder. V'nin gerçek kimliği bilinmemektedir ve tüm hikaye boyunca maskesini sadece bir kez çıkarmıştır.

1984 kitabı, totaliter bir devletin güç kullanımını ve bireyin özgürlüğüne yönelik mücadelesini konu alır. Kitabın anlatmak istedikleri arasında şunlar yer alır: Zihin kontrolü, propaganda ve sansür. Bireyin özgürlüğünü kaybetme korkusu. Gerçeği manipüle etme çabaları. Ayrıca, 1984 kitabı, George Orwell’ın zamanındaki politik ve sosyal gerçeklere de sert bir eleştiri içerir. 1984 kitabının tam metnine aşağıdaki kaynaklardan ulaşılabilir: onedio.com; gurlino.medium.com; listelist.com.

Determinizm, evrendeki olay ve olguların önceden belirlendiğini ve bu belirliliğin bilimsel yasalarla, örneğin fizik yasalarıyla, açıklandığını savunan görüştür. İndeterminizm ise determinizmin tam karşıtıdır. İndeterminizm, özellikle kuantum teorisinin ortaya çıkmasıyla birlikte, determinizmin evrene dair açıklamalarının yetersiz kaldığı düşüncesini gündeme getirmiştir.

Sibel Kekilli'nin oynadığı When We Leave filmi, Umay adlı bir kadının, kendisini fiziksel olarak istismar eden kocasından kaçıp oğluyla birlikte Berlin'e gidişini ve sonrasında yaşananları anlatıyor. Film, modern düşünce tarzının, eski kültürlerin katı ataerkil kurallarıyla çatıştığı bir konuyu işliyor. When We Leave, aynı zamanda namus cinayetleri gibi Orta Doğu toplumlarında önemli bir sorun olan namus kavramını da ele alıyor. Filmin konusu şu şekilde özetlenebilir: Umay, bir Türk ailesinde doğmuş, ancak Almanya'da büyümüş bir genç kadındır. Evlendiği Türk erkeği nedeniyle İstanbul'a taşınır. Kocasının ona uyguladığı kötü muameleden gizli bir kürtaj yaparak kurtulur. 5 yaşındaki oğlu Cem ile birlikte Berlin'e geri döner. Ailesi, Umay'ın kocasına geri dönmesinde ısrar eder. Umay yeni bir hayat kurmaya çalışırken, köklü geleneklere karşı çıkmanın tehlikeleri giderek daha belirgin hale gelir. Film, Avusturya doğumlu yönetmen Feo Aladag'ın ilk çalışmasıdır.

Chicken Run (Tavuklar Firarda) filmi, bir tavuk çiftliğinde bir grup tavuğun kümesten kaçış hikâyesini anlatıyor. Yumurtadan kesilinceye kadar kümeste mutlu yaşayan tavuklar, yeni durumlarının sonucunda çiftlik sahibi tarafından teker teker kesilmeye başlanır. Bir tavuk, kümesten kaçma planı yapmaya başlar ve iki fareden yardım alır.

Jean-Paul Sartre'ın varlık anlayışı şu temel özelliklere dayanır: Varlığın özden önce gelmesi. Kendinde-varlık ve kendi-için-varlık ayrımı. Kendinde-varlık, nesneler dünyasını ve bu nesnelerin bilinçten bağımsız varlığını ifade eder. Kendi-için-varlık ise bilinç sahibi insanı, "ne ise o olmayan" varlığı tanımlar. Özgürlük. Hiçlik. Sartre'ın varlık anlayışı, fenomenolojik ontoloji yöntemi üzerine kuruludur.