Osmanlı

Osmanlı ekonomik yapısı, çeşitli iç ve dış faktörlerin etkisiyle önemli değişiklikler geçirdi: 1. Dış Ticaretin Etkisi: 15. yüzyıldan itibaren Avrupa'da yeni deniz yollarının keşfi, Osmanlı'nın stratejik konumunu değiştirdi ve ticaret faaliyetlerinde düşüşe yol açtı. 2. Coğrafi Keşifler: Yeni Dünya'dan gelen gümüş ve altın, Osmanlı para sistemine zarar vererek enflasyona neden oldu. 3. İç Reformlar: Osmanlı hükümdarları, vergi toplama, tarımsal üretim ve yeni teknolojilerin benimsenmesi gibi iç reformlar başlattı, ancak bunlar genellikle yolsuzluk ve etkisizlikle sonuçlandı. 4. Kapitülasyonlar ve Yabancı Sermaye: Avrupalı devletlerin kapitülasyonları yaygınlaştırması, ihracat-ithalat dengesini bozdu ve Osmanlı ekonomisinin yabancı sermayeye bağımlı hale gelmesine yol açtı. 5. Sanayi Devrimi: Batı'nın sanayileşme hamleleri, Osmanlı üretimini olumsuz etkiledi ve yerli üreticileri iflasa sürükledi.

Öşürlü toprak, yağmur veya nehir suyu ile sulanan, harac olmayan ve vakıf olmayan bütün toprakları ifade eder. Öşürlü toprağın özellikleri şunlardır: 1. Mahsulün Onda Biri: Bu topraklardan elde edilen mahsulün onda biri (öşür) olarak zekât verilir. 2. Devlet Malı Olma: Osmanlı döneminde, mîrî topraklar ekim yapılmak üzere millete kiralanırdı ve bu topraklar öşürlü kabul edilirdi. 3. Özel Mülk: Günümüzde ise, milletin mülkü olan ve öşürlü kabul edilen topraklar yaygındır.

Osmanlıcada en çok kullanılan metinler arasında şunlar öne çıkmaktadır: 1. Sülüs: Camilerde, kervansaray ve medrese kitabelerinde yaygın olarak kullanılan, kalınca bir yazı türüdür. 2. Nesih: Osmanlı döneminde el yazmalarında ve resmi yazışmalarda kullanılan, yumuşak ve köşeleri yuvarlaklaşmış bir yazı türüdür. 3. Rika: Günlük yazışmalar, mektuplar ve el yazması eserler için kullanılan, hızlı el yazmasıdır. 4. Divani: Osmanlı sarayında kullanılan, süslemeleri ve zor yazımı ile diğer yazı stillerinden ayrılan bir yazı türüdür. 5. Ta’lik (Nestalik): Levha ve kitabelerde kullanılan, yatık çizgileri uzun, dik çizgileri kısa olan bir yazı türüdür. Ayrıca, Osmanlıca şiir ve düzyazı örnekleri de dönemin en önemli metinleri arasında yer almaktadır.

Itrî, Sultan Dördüncü Mehmed döneminde yaşamıştır (1648-1687).

Dimetoka, I. Murat tarafından 1361 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Vefa Sultan, II. Bayezid döneminde yaşamıştır.

Osmanlı döneminde "kaşmer" genellikle komik hikayeler anlatarak insanları güldüren kişilere denirdi.

Osmanlı padişahları, en yüksek rütbe olan "sadrazam" unvanına sahipti.

Şarlken'in Osmanlı'ya düşman olmasının birkaç nedeni vardı: 1. Dini Farklılıklar: Şarlken, Katolik Kilisesi'nin savunucusuydu ve Osmanlı'nın Sünni İslam politikası ve genişlemesi, iki imparatorluk arasında dini çatışmalara yol açtı. 2. Toprak İddiaları: Osmanlı'nın Balkanlar ve Avrupa'daki ilerleyişi, Şarlken'in kontrolündeki topraklara tehdit oluşturuyordu. 3. Siyasi Rakipler: Şarlken, Fransa Kralı I. François ile de siyasi rakipti ve François'in Osmanlı'dan yardım istemesi, Şarlken'in Osmanlı'ya karşı daha da düşman olmasına neden oldu.

Lale Devri'nin en önemli ıslahatı, Avrupa'ya açılan geçici elçilikler ve bu sayede Avrupa'nın siyaset ve kültürünü yakından tanıma imkanı sağlanmasıdır. Diğer önemli ıslahatlar ise şunlardır: - İlk devlet matbaasının kurulması: Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi ve İbrahim Müteferrika tarafından 1727'de kurulan matbaa, Osmanlı Devleti'nde matbaacılığın başlangıcını oluşturmuştur. - İtfaiye Bölüğü'nün kurulması: İstanbul'da çıkan yangınları söndürmek için Tulumbacılar Bölüğü adıyla ilk itfaiye örgütü oluşturulmuştur. - Sanayi ve üretim alanında yenilikler: Yalova'da kağıt fabrikası, İstanbul'da çini ve kumaş imalathaneleri açılmıştır. - Sağlık alanında ilerleme: İlk kez çiçek aşısı uygulanmıştır.

Balta Limanı Antlaşması, Osmanlı tarihi açısından önemli birkaç nedenden dolayı öne çıkar: 1. Ekonomik Sömürgeleşme: Antlaşma ile Osmanlı, Avrupa'nın açık pazarı haline gelmiş ve yarı sömürge durumuna düşmüştür. 2. Kapitülasyonların Pekişmesi: Antlaşma, kapitülasyon sistemini sağlamlaştırmış ve yabancı tüccarlara Osmanlı tüccarlarından daha az vergi ödeme ayrıcalığı tanımıştır. 3. Dış Borçlanma: Ekonomik sıkıntılar, Osmanlı'nın dış borç almasına neden olmuş ve bu da mali çöküntüyü hızlandırmıştır. 4. Üretimin Azalması: Yerli üretimin azalması, küçük işletmelerin kapanması ve işsizliğin artması gibi olumsuz sonuçlar doğurmuştur.

Efendi kelimesi farklı bağlamlarda farklı anlamlara gelebilir: 1. Tarih terimi olarak: Eskiden bilim adamlarına ve Osmanlı şehzade ile veliahtlarına verilen bir unvandır. 2. Genel kullanım olarak: Buyruğu yürüyen, sözü geçen kimse, koca anlamında kullanılır. 3. Seslenme sözü olarak: Hizmetlilere veya erkekler için kullanılan bir seslenme ifadesidir. 4. Kibarlık ifadesi olarak: Görgülü, nazik, kibar kimse anlamında kullanılır.

Divân-ı Hümâyun'un Görevleri: 1. Devlet İşlerinin Yürütülmesi: Devletin iç ve dış meselelerinin görüşülmesi ve karar bağlanması. 2. Yargı Yetkisi: Mahkeme işlevi görerek davalara bakma ve karar verme. 3. Mali İşler: Mali konuların görüşülmesi ve bütçe tasarılarının incelenmesi. 4. Askeri Meseleler: Askeri seferler ve ordunun durumu hakkında kararlar alma. 5. Kanun ve Fermanların Hazırlanması: Yeni yasaların ve padişah fermanlarının hazırlanması. 6. Diplomatik İlişkiler: Yabancı devletlerle olan ilişkilerin düzenlenmesi ve anlaşmaların yapılması. Divân-ı Hümâyun Üyelerinin Yetki ve Sorumlulukları: 1. Veziriazam (Sadrazam): Padişahın vekili olarak devletin egemenlik hakkını temsil eder, büyük devlet memurlarını atar ve görevden alır. 2. Defterdar: Mali işlerin yönetiminden sorumludur, hazineden ve devletin mali durumundan sorumludur. 3. Kazasker: Divandaki davalara bakar, kadı ve müderrislerin atamalarından sorumludur. 4. Nişancı: Tapu ve vergileme görevlerini yerine getirir, padişah fermanlarına tuğra çeker. 5. Kaptanıderya: Osmanlı donanmasının komutanıdır, denizcilikle ilgili atamaları yapar. 6. Yeniçeri Ağası: Yeniçerilere emir verir, İstanbul'un güvenliğinden sorumludur. 7. Şeyhülislam: Dini konularda yüksek yetkilere sahiptir, ordunun savaşı için fetva çıkarır.

Şehzade Cihangir, ağabeyi Şehzade Mustafa'nın ölümünden duyduğu üzüntü nedeniyle yatağa düşmüş ve hastalığının ilerlemesi sonucu 1553 yılında Halep'te ölmüştür.

Hezârfen Ahmet Çelebi'nin hayatı kısaca şu şekilde özetlenebilir: - Doğum ve Ölüm Tarihi: XVII. yüzyılda, 1609 yılında İstanbul'da doğmuş ve 1640 yılında Cezayir'de ölmüştür. - Eğitim ve İlmi Çalışmaları: İstanbul'daki medreselerde matematik, astronomi ve felsefe eğitimi almış, geniş bilgi birikimi nedeniyle "Hezârfen" lakabını almıştır. - Havacılık Çalışmaları: Kuşların uçuşundan ilham alarak, bugünkü hava taşıtlarının ilkel bir modelini tasarlamış ve geliştirmiştir. - Tarihi Uçuş: 1632 yılında, Galata Kulesi'nden lodoslu bir havada kartal tüylerinden yaptığı kanatlar yardımıyla atlayarak Üsküdar Doğancılar Meydanı'na kadar olan mesafeyi uçarak katetmiştir. - Sürgün ve Ölüm: Bu başarısı, dönemin padişahı IV. Murat tarafından takdir edilse de, bağnaz düşünceli bazı kişilerin etkisiyle Cezayir'e sürgün edilmiş ve orada hayatını kaybetmiştir.

Osmanlı'da avarız hanesi, avarız ve benzeri vergilerin toplanmasında kullanılan bir ölçü birimidir. Bu haneler, gerçek evlerle ilgisi olmayan, daha çok nüfus ve emlak miktarına göre belirlenen vergi birimleriydi.

"Nuhre" iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Osmanlı terimi olarak: "Nuhre", kemik dokusunun çürümesi anlamına gelir. 2. Yeni Lügat Türkçe Sözlük'te: "Nuhre", burun deliği olarak tanımlanır.

Valide Sultan Dairesi'nde Osmanlı padişahlarının anneleri yani valide sultanlar ve onların maiyetindekiler yaşadı. Dairede ayrıca kadınefendiler, haseki sultanlar, gözdeler, şehzadeler ve cariyeler de ikamet etti.

Tahrir defteri, Osmanlı Devleti'nde fethedilen yerlerin ve bu yerlerde yaşayanların kaydedildiği defterdir. Bu defterlerde ayrıca nüfus sayımı, arazilerin kullanımı, mülk sahiplerinin isimleri, vergi tahsilatı gibi bilgiler de yer alırdı.

Osmanlıca "sehem" kelimesi, "pay, nasib" anlamına gelir.