Osmanlı

İltizam sistemi, Osmanlı Devleti'nde vergilerin bir bölümünün belirli bir bedel karşılığında devlet tarafından kişilere devredilerek toplanması sistemidir. Temel özellikleri: - Vergi toplama hakkı: Belirli bir bölgedeki toprakların vergi toplama hakkı devlete kiralanırdı. - Mültezim: Vergileri toplama hakkını elde eden kişiye mültezim denirdi. - Sabit gelir: Devletin vergi gelirini belirli bir süre için sabitlemeyi amaçlardı. - Yolsuzluk riski: Mültezimlerin vergi toplama sürecinde haksızlık yapmalarına veya rüşvet almalarına olanak tanırdı. Osmanlı Devleti, 16. yüzyılın sonlarından 19. yüzyılın ortalarına kadar bu sistemi kullanmıştır.

Hayme Ana, Osmanlı Devleti'nin kuruluşunda oynadığı hayati rol ve devlet idaresini eline alması nedeniyle "Devlet Ana" olarak anılmaktadır.

Osmanlı Devleti'nde naipler, kadıların yardımcısı ve vekili olan görevlilerdir. Görevleri arasında: - Kadı adına yargılama yapmak; - Esnafı denetlemek; - Kapan (pazar yeri) ve çardak gibi yerlerde malların dağıtımını ve pazarlanmasını yönetmek; - Vergi anlaşmazlıklarında arabuluculuk etmek. Naiplerin atanması ve görevden alınması, kadı ve Anadolu veya Rumeli kazaskerlerinin yetkisindeydi.

Osmanlı'da Fatih Devri'nin ilk eserleri şunlardır: 1. İskendernâme: Ahmedî tarafından yazılmış, dünya ve hükümdarlar tarihine dair önemli bilgiler içeren manzum bir eserdir. 2. Târih-i Âl-i Selçuk: Yazıcıoğlu Ali'nin, İbn Bîbî'den yaptığı ve Osmanlı tarihine dair ilaveler içeren tercümesidir. 3. Saray Takvimleri: H. Âdem'den başlayarak peygamberlerin ve halifelerin kronolojik listelerini ve Osmanlı tarihine dair önemli olayları içeren kısa metinlerdir. 4. Anonim Tevârîh-i Âl-i Osmanlar: Osmanlı'nın kuruluş döneminden başlayarak II. Bayezid dönemine kadar uzanan olayları anlatan anonim tarih eserleridir. Ayrıca, Fatih Sultan Mehmed döneminde İstanbul'un fethinden sonra yapılan önemli mimari eserler arasında Fatih Külliyesi ve Yeni Bedesten de yer alır.

Osmanlıca yazı yazmak için kamış kalem kullanılmıştır.

Caber Kalesinde, Osman Gazi'nin dedesi Kayı Boyu lideri Süleyman Şah'ın mezarı bulunmaktadır.

Haymana kaplıcaları, tarihi eserler arasında yer almaktadır. Bu kaplıcaların tarihi, Hitit dönemine kadar uzanmaktadır.

Başbuğ kelimesi iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Eski Türkçede: Baş, başkan, komutan anlamına gelir. 2. Osmanlı İmparatorluğu'nda: Savaş zamanı başka birliklerden ayrılıp bir araya getirilerek oluşturulan birliğin veya milis güçlerinin komutanı anlamına gelir.

Lale Devri'nde yaşanan bazı önemli olaylar ve yenilikler şunlardır: 1. Siyasi ve Diplomatik Gelişmeler: Pasarofça Antlaşması ile barış politikası benimsenmiş, Avrupa'ya elçiler gönderilerek Batı medeniyeti tanınmaya başlanmıştır. 2. Askeri ve Teknik Yenilikler: Tulumbacılar (itfaiye) ocağı kurulmuş, ilk Türk matbaası İbrahim Müteferrika tarafından açılmıştır. 3. Sağlık Alanında Gelişmeler: İlk kez çiçek aşısı uygulanmıştır. 4. Kültürel ve Sanatsal Faaliyetler: Yalova'da kağıt atölyesi, İstanbul'da çini ve kumaş atölyeleri açılmış, Barok ve Rokoko tarzı mimari eserler yapılmıştır. 5. Edebiyat ve Bilim: Dönemin ünlü edebiyatçısı Nedim, ünlü minyatürcüsü Levni'dir. Bu dönem, 1730'da Patrona Halil İsyanı ile sona ermiştir.

En büyük tuğra, genellikle Kanuni Sultan Süleyman'a ait olan tuğra olarak kabul edilir.

Osmanlı'nın değişim süreci, 18. yüzyılda Avrupa'ya karşı ilk toprağını kaybetmesiyle başlamıştır.

Raziye Begüm Sultan, 1240 yılında kardeşi Behram Şah'a yenilerek hayatını kaybetti.

Osmanlıca metinler, 13. ile 20. yüzyıllar arasında Osmanlı İmparatorluğu'nda Arapça ve Farsça etkilerle geliştirilmiş Türkçe ile yazılmış metinleri ifade eder. Başlıca Osmanlıca metin türleri: - Divan edebiyatı metinleri: Arapça ve Farsça kelimelerle zenginleştirilmiş, sanatlı bir dil kullanılır. - Halk edebiyatı metinleri: Sade bir dil ile toplumun duygu ve düşüncelerini yansıtır. - Nesir (düz yazı): Tarih, felsefe, bilim ve dini konuları ele alan, açık ve anlaşılır bir anlatım tarzı olan metinler. - Tarih yazıcılığı: Belge ve kaynaklara dayanarak yazılan, tarihsel olayların kronolojik sıralanmasını içeren metinler. - Felsefi ve siyasi eserler: Felsefi kavramların derinlemesine ele alındığı, toplumsal ve siyasi sorunların tartışıldığı metinler. Osmanlıca metinlerin ücretsiz sanal kopyalarına ulaşmak için Google Kitap Arama ve İnternet Arşivi gibi siteler kullanılabilir.

Vaka-i Vakvakiye, Osmanlı Devleti'nde IV. Mehmed döneminde 4-8 Mart 1656 tarihleri arasında yaşanan bir askerî ayaklanmadır. Bu ayaklanma, isyancıların istediği oldu ve isyancıların asılmasını istediği kişiler At Meydanı'ndaki büyük bir çınar ağacının dallarına asıldığı için Çınar Vakası olarak da adlandırılmıştır. Ayrıca, üzerine cesetler asılmış bu ağacın Hint mitolojisinde adı geçen ve meyveleri insan olan vakvak ağacına benzetilmesi sebebiyle Vaka-i Vakvakiye olarak da adlandırıldığı düşünülmektedir.

Osmanlı askeri sistemi, çeşitli unsurlardan oluşan hiyerarşik bir yapıya sahipti. Bu unsurlar şunlardır: 1. Kapıkulu Askerleri: Padişahın doğrudan kontrolü altındaki profesyonel askerlerdi. 2. Sipahi: Osmanlı topraklarının yerel yöneticileri tarafından beslenen ve savaş zamanında savaşan süvari birlikleriydi. 3. Aşçı ve Tüfekçiler: Ordunun lojistik destek birimleriydi. 4. Topçu: Topların kullanımı ile ilgili uzmanlaşmış birliklerdi. 5. Seyyar: Keşif ve iletişim görevlerini üstlenen birliklerdi. Ayrıca, Osmanlı ordusu deniz kuvvetlerini de içeriyordu ve bu kuvvetler Barbaros Hayreddin Paşa, Turgut Reis ve Piri Reis gibi ünlü denizciler tarafından yönetiliyordu.

Yeniçeri isyanları, Osmanlı Devleti'nde Yeniçeriler tarafından çıkarılan ayaklanmalardır. Başlıca Yeniçeri isyanları şunlardır: 1. Buçuk Tepe İsyanı: II. Murat döneminde çıkan ilk Yeniçeri ayaklanmasıdır. 2. Genç Osman'ın Katli: II. Osman'ın (Genç Osman) yeniçerler tarafından öldürülmesi olayıdır. 3. Vakayı Vakvakiye (Çınar Vakası): IV. Mehmet döneminde, yeniçerilerin devlet yönetiminde haksızlık yaptıkları gerekçesiyle saray ağalarının idam edilmesini istemesi sonucu yaşanan isyandır. 4. Patrona Halil İsyanı: Lale Devri'nde, sarayın şaşaalı hayatı, gereksiz israfları ve ağır vergiler yüzünden çıkan büyük bir ayaklanmadır. 5. Kabakçı Mustafa İsyanı: III. Selim'i tahttan indirmek için çıkan bir isyandır.

Cezayerli Hasan Paşa, III. Mustafa ve I. Abdülhamit dönemlerinde yaşamıştır.

Ayanların gücü, çeşitli kaynaklardan gelmektedir: Servet ve toprak mülkiyeti. Yerel halk üzerindeki nüfuz. Devletin verdiği görevler. Soy ve aile bağları.

Han ve bey unvanları, farklı bağlamlarda kullanılmış olsa da bazı benzerlikler taşır. Han, Türk hükümdarlarının İslamiyet öncesi dönemden beri kullandıkları bir unvandır ve genellikle imparator, şah veya sultan anlamında kullanılır. Bey ise, daha genel bir terim olup, bir ülkeyi, bir topluluğu veya bir boyu yöneten kişi anlamına gelir. Özetle, han daha çok tarihi ve resmi bir unvanken, bey daha çok toplumsal ve günlük kullanımda yer almıştır.

Osmanlı klasik müziği, Osmanlı döneminde üretilen ve toplumun her kesiminde kullanılan bir sanat müziği türüdür. Bu müzik türü, din, aşk, ordu-savaş gibi konularda eserler vermiş ve halk müziği, tasavvuf müziği ve askeri müzik gibi çeşitli kategorilere ayrılmıştır. Başlıca formları arasında şarkı, aranağme, gazel, taksim, peşrev, medhal, saz eseri, semai, beste ve kâr yer alır. Önemli bestecileri arasında Buhurizade Mustafa Itri Efendi ve İsmail Dede Efendi bulunur.