OrtaAsya

Fergana Vadisi, Orta Asya'da yer almaktadır ve üç farklı ülkenin toprakları içinde uzanır: Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan.

Orta Asya Türk devletlerinin başkentleri şunlardır: 1. Azerbaycan: Bakü. 2. Türkmenistan: Aşkabat. 3. Kazakistan: Nursultan (eski adı: Astana). 4. Özbekistan: Taşkent. 5. Kırgızistan: Bişkek.

Sibirya Türklerinin kültür tarihi, bölgenin tarih öncesi dönemlerinden başlayarak çeşitli aşamalardan geçmiştir. M.Ö. 3000'ler civarında Hakasya merkezli Okunyev, Afanasyevo, Andronovo, Karasuk ve Tagar Taştık kültürleri bölgede hakim olmuştur. Hunlar zamanından beri Sibirya'da yaşadıkları bilinen Türkler, Orta Asya'ya ve diğer bölgelere yayılarak kültürlerini genişletmişlerdir. 18. yüzyıl'dan itibaren Rusların bölgeye gelmesiyle birlikte, Sibirya Türkleri Rus egemenliği altına girmiş ve 19. yüzyıl'da şamanizm dışındaki inanç sistemlerini de benimsemeye başlamışlardır. Günümüzde Sibirya'da yaşayan Türkler, Gorno-Altaysk, Abakan, Kızıl, Ulan Ude gibi şehirlerde yoğunlaşmış olup, kendi dil ve kültürlerini korumaya devam etmektedirler.

Uygurca, Uygurlar tarafından konuşulan bir dildir. Bu dil ayrıca, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde ve Orta Asya'nın diğer bölgelerinde yoğun olarak konuşulmaktadır. Uygurca konuşan topluluklar, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkiye gibi ülkelerde de bulunmaktadır.

Orta Asya'da kurulan ilk Türk devleti Asya Hun Devleti'dir ve başkenti Ötüken'dir.

Osmanlı Devleti, Orta Asya'da Buhara Hanlığı'nı kendine bağlamıştır.

Doğu Avrasya geni, genetik araştırmalarda Doğu Asya kökenli genetik mirası ifade eder. Bu genetik miras, Japonya, Kore, Çin, Çinhindi ve Filipinler gibi bölgelerde yaygın olarak görülür.

Maveraünnehir'in kalbi olarak kabul edilen şehirler Semerkant ve Buhara'dır.

Anav ve Afanesyevo kültürleri, Orta Asya’daki en eski uygarlıklardan ikisidir. Anav Kültürü. Orta Asya’nın ve dünyanın en eski kültürüdür. Orta Asya’da tarıma dayalı yerleşik yaşamın ilk örneklerinden birini temsil eder. Tarım teknikleri, çömlekçilik sanatı ve sosyal yapısı, İran ve Mezopotamya uygarlıklarıyla benzerlikler gösterir. Anav’da gelişen Ön Türk kültürü, Avrupa’nın doğusu ve güneyine de yayılmıştır. Afanesyevo Kültürü. Altay Dağları ve Minusinsk ovası civarında görülen, MÖ 3300 ile MÖ 2500 yılları arasında Kalkolitik Çağ'da var olmuş bir kültürdür. Türklerin en eski kültürüdür. Avcılık, hayvancılık, taştan ve bakırdan eşyalar yaptıkları bilinmektedir. Kurgan mezar geleneği, daha sonra İskitler, Hunlar ve Göktürkler gibi büyük Türk devletleri tarafından da benimsenmiştir. Afanesyevo halkının kökeni ve hangi etnik gruba ait olduğu hâlâ tartışmalı bir konudur.

Asya Hun Devleti, M.Ö. 220 yılında Orta Asya'da Teoman tarafından kurulan ilk Türk devletidir. Özellikleri: Başkent: Ötüken. Yaşam Tarzı: Göçebe ve savaşçıdırlar, ancak tarımla da uğraşmışlardır. Din: Şamanizm. Askeri Sistem: Mete Han döneminde ilk düzenli ordu kurulmuş ve 10’luk askeri sistem oluşturulmuştur. İlişkiler: Çin ile uzun yıllar mücadele etmiş, Çin'i vergiye bağlamıştır. Miras: Göktürk ve Uygur Devletlerinin atası olarak kabul edilir. Yıkılışı: İmparatorların Çin prensesleriyle evlenmesi ve taht kavgaları nedeniyle zayıflamış, MS 216'da yıkılmıştır.

Bir Sahte Dervisin Orta Asya Gezisi adlı eserde, Arminius Vambery'nin derviş kılığına girerek gerçekleştirdiği seyahat sırasında yaşadığı olaylar anlatılmaktadır. Bazı önemli olaylar: - Seyahatin Amacı: Vambery, Orta Asya'yı görmek ve Batı dünyasına bu bölgeyi tanıtmak amacıyla yola çıkar. - Yol Arkadaşları: Hacdan dönen Orta Asya'lı Türkler ile tanışarak onlara katılır ve bu şekilde seyahat eder. - Kimlik Gizleme: Gerçek kimliğini gizleyerek, akıcı bir şekilde birçok dil konuşması ve Müslümanlığın temel ilkelerini bilmesi sayesinde kimsenin şüphe etmeyeceği bir derviş olarak hareket eder. - Zorluklar: Yolculuk boyunca çeşitli zorluklarla karşılaşır, örneğin Türkmenler arasında gelenek ve göreneklere uymak zorunda kalır. - Şüpheler: Seyahati sırasında, özellikle Buhara'da, gerçek kimliğinin ortaya çıkmasından korkar, ancak sonunda Osmanlı padişahının izin kağıdını göstererek bu şüpheleri giderir. - Dönüş: Bir yıl süren seyahatin ardından, Tahran üzerinden İstanbul'a ve ardından Macaristan'a geri döner.

Maveraünnehir bölgesi, Orta Asya'da Ceyhun (Amu Derya) ve Seyhun (Siriderya) nehirleri arasında kalan tarihi bir bölgedir. Bu bölge, günümüzde Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Kırgızistan topraklarının bir kısmını kapsamaktadır.

Evet, Türklerin kökeni Orta Asya'ya dayanmaktadır. Orta Asya, bugünkü Kazakistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Özbekistan ve bazı kısımlarında bulunan bölgeleri kapsar.

Orta Asya'da iklim karasal olarak karakterize edilir. Bu bölgede kışlar oldukça soğuk, yazlar ise sıcak ve kurak geçer. Orta Asya'nın iklim yapısı, etrafının dağlarla çevrili olması ve geniş bozkırlar ve çöllerle kaplı olmasından etkilenmiştir.

Kayı boyu, Orta Asya'dan Anadolu'ya dağları delerek gelen Türk boylarından biridir.

Orta Asya'nın bozkır ve çöllerle kaplı olmasının başlıca nedenleri şunlardır: 1. Coğrafi Yapı: Bölgenin büyük bir kısmı dağlar ve yüksek düzlüklerle çevrilidir. 2. İklim Özellikleri: Orta Asya'da kontinental çöl iklimi hakimdir ve günlük ile mevsimlik sıcaklık farkları çok büyüktür. 3. Tarihsel Süreç: Bölgenin tarih boyunca göçebe topluluklar tarafından yerleşilmesi ve tarım şartlarının sınırlı olması da bozkır ve çöllerin genişlemesine katkıda bulunmuştur.

Orta Asya'daki ilk Türk kültürleri şunlardır: 1. Anav Kültürü: MÖ 4000-1000 yılları arasında, bugünkü Türkmenistan başkenti Aşkabat yakınlarında ortaya çıkmıştır. 2. Afanesyevo Kültürü: MÖ 2500-1700 yılları arasında Altay ve Sayan dağları çevresinde bulunmuştur. 3. Andronova Kültürü: MÖ 1700-1200 yılları arasında, Altay, Tanrı Dağları, Güney Sibirya ve Hazar Denizi'nin doğusunda ortaya çıkmıştır. 4. Karasuk Kültürü: MÖ 1200-700 yılları arasında, ilk kez maden işlemeciliğinin yapıldığı kültürdür. 5. Tagar Kültürü: MÖ 700-300 yılları arasında, Abakan Bölgesi'nde gelişmiş bir kültürdür.

Orta Asya Türk devletlerinin kısa sürede yıkılmalarının temel nedeni "ülkenin hanedan üyelerinin ortak malı sayılması" anlayışıdır.

Orta Asya'da hayvancılık, bölgenin ekonomisi ve toplumu için hayati öneme sahiptir. İşte bazı nedenleri: 1. Gıda Tedariki: Et, süt, yumurta ve bal gibi hayvancılık ürünleri, toplumun temel gıda ihtiyaçlarını karşılar. 2. İstihdam Yaratma: Hayvancılık ve ilgili sektörler, geniş çapta istihdam sağlar ve gençlere iş olanakları sunar. 3. İhracat ve Gelir: Hayvancılık ürünleri, diğer ülkelere ihraç edilerek döviz kazanımı ve gelir elde edilmesini sağlar. 4. Eğitim ve Çevre: Büyükbaş hayvan çiftlikleri ve meralar, tarımda gübre geri dönüşümüne katkıda bulunur ve doğal dengeyi korur. 5. Kültürel ve Tarihî Miras: Orta Asya'nın göçebe yaşam tarzı, hayvancılıkla yakından ilişkilidir ve bu kültür, bölgenin tarihî ve sosyal dokusunun önemli bir parçasıdır.

Oğuzlar ve Uygurlar aynı topluluk değildir. Oğuzlar, Orta Asya'da yaşamış ve daha sonra batıya göç ederek Anadolu'ya yerleşmiş bir Türk boyudur. Uygurlar ise yine Orta Asya'da yaşamış, 8. ve 9. yüzyıllarda Uygur Kağanlığı adı altında önemli bir devlet kurmuş bir Türk boyudur.