Çöller

Çöller çeşitli ülkelerde bulunmaktadır. İşte bazı örnekler: Kuzey Afrika: Büyük Sahra Çölü. Çin ve Moğolistan: Gobi Çölü. Güney Afrika: Kalahari Çölü. Suudi Arabistan: Rubülhali Çölü, Arabistan Çölü. Arjantin: Patagonya Çölü. Avustralya: Büyük Sandy Çölü, Simpson Çölü. Şili: Atacama Çölü. Suriye: Suriye Çölü. ABD: Mojave Çölü, Sonora Çölü.

Çöller sıcak ve kurak olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Yüksek Basınç Alanları: Çöller genellikle yüksek basınç alanlarında bulunur ve bu alanlar düşük nem ve yağışla karakterize edilir. 2. Güneş Işınları: 30 derece enlemlerinde yer alan subtropikal çöllerde, güneş ışınlarının dik gelmesi sıcaklıkların yüksek olmasına neden olur. 3. Rüzgar Akımları: Alçak basınç merkezleri ve pasat rüzgarları, havanın sürekli olarak aşağı doğru inmesine neden olur, bu da bulut oluşumunu engeller. 4. Coğrafi Özellikler: Dağlar gibi yüzey şekilleri, bazı bölgelerin rüzgar gölünde kalmasına ve bu alanların kurumasına yol açar.

Çöller çeşitli kıtalarda bulunur: 1. Afrika Kıtası: Sahra Çölü. 2. Orta Asya Kıtası: Gobi Çölü. 3. Amerika Kıtası: Arizona Çölü. 4. Avustralya: Büyük Avustralya Çölü. 5. Antarktika: Antarktika Çölü. Ayrıca, soğuk çöller Utah ve Nevada'da da bulunur.

En büyük üç çöl şunlardır: 1. Antarktika Çölü: 14.000.000 kilometrekare yüz ölçümüyle Antarktika'da yer alır. 2. Sahara Çölü: 9.100.000 kilometrekare yüz ölçümüyle Kuzey Afrika'da bulunur. 3. Arap Çölü: 2.330.000 kilometrekare yüz ölçümüyle Suudi Arabistan ve çevresindeki ülkelerde uzanır.

Yardanglar çeşitli çöllerde bulunur, bunlar arasında: Türkistan Çölü; Mojave Çölü; İran'daki Lut Çölü.

Dünyadaki en büyük çöller şunlardır: 1. Antarktika Çölü: 14.000.000 km². 2. Sahara Çölü: 9.100.000 km². 3. Arap Çölü: 2.330.000 km². 4. Gobi Çölü: 1.300.000 km². 5. Patagonya Çölü: 670.000 km².

Taklamakan Çölü, çeşitli nedenlerle tehlikelidir: 1. Aşırı İklim Koşulları: Çölü saran kavurucu yazlar ve dondurucu kışlar, sıcaklıkların 50°C'ye kadar çıkması ve -20°C'ye kadar düşmesi gibi aşırı sıcaklık farkları ile karakterizedir. 2. Sık Kum Fırtınaları: Güçlü rüzgarlar ve sık kum fırtınaları, görüş mesafesini sıfıra indirir ve seyahati tehlikeli hale getirir. 3. Su Kaynaklarının Azlığı: Sınırlı su kaynakları, çölün büyük bir kısmının yaşam için elverişsiz olmasına neden olur. 4. Coğrafi Yapı: Çöl, yüksek kum tepeleri ve değişen dune oluşumları ile kaplıdır, bu da navigasyonu zorlaştırır. Bu faktörler, Taklamakan Çölü'nü "ölüm denizi" veya "harabeler yeri" olarak anılmasına yol açmıştır.

Tafonik şekiller, dünyanın her bölgesinde çeşitli ortamlarda görülebilir. Özellikle şu yerlerde yaygındır: Yarı kurak ve kurak çöller. Gelgit alanları. Granitik kayaçlar. Türkiye'de tafonik şekillere Kapadokya bölgesinde rastlanır.

Sahra Çölü'nün bu kadar sıcak olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Konumu: Sahra, ekvatora yakın bir bölgede yer alır ve güneş ışınlarını dik bir açıyla alır, bu da yüzeyin daha yoğun bir şekilde ısınmasına sebep olur. 2. Yeraltı Sıcaklığı: Çölü çevreleyen yeraltı kayaları güneş ışınlarını emer ve bu ısıyı uzun süre tutar, bu da geceleri bile sıcaklığın düşmemesine neden olur. 3. Az Yağış: Çölde genellikle yıl boyunca çok az yağış düşer, bu da nemin az olmasına ve sıcaklıkların yükselmesine yol açar. 4. Kum ve Kaya Yapısı: Kumluk ve kayalık zemin, ısıyı emmekte ve yaymakta oldukça iyidir.

Çöllerde az yağış olmasının başlıca nedenleri şunlardır: 1. Küresel hava sirkülasyonu: Güneş enerjisi Dünya'ya ekvatordan en doğrudan vurur ve bu bölge ısınarak nemi buharlaştırır. 2. Sıradağlar ve yağmur gölgesi: Dağlar, nemli havanın belirli bölgelere ulaşmasını engelleyerek çöl oluşumuna katkıda bulunur. 3. Rüzgar ve buharlaşma: Rüzgar, yağmur bulutlarını uzaklaştırabilir ve buharlaşan suyun yerini alacak yağış olmaması çölde su havuzlarının oluşmamasını sağlar.

Amerika Birleşik Devletleri'nde aşağıdaki çöller bulunmaktadır: 1. Mojave Çölü: Kaliforniya, Nevada, Utah ve Arizona'nın kesişim noktasında yer alır. 2. Sonoran Çölü: Arizona, Kaliforniya ve Meksika'nın kuzey kısmında bulunur. 3. Chihuahuan Çölü: Texas ve New Mexico eyaletlerini kapsayan güneydoğu Amerika'da yer alır. 4. Great Basin Çölü: Nevada ve çevresindeki eyaletlerde bulunur. 5. Atacama Çölü: Amerika'nın güney sınırına yakın, Şili'nin kuzeyinde yer alır.

Günlük sıcaklık farkı en fazla çöllerde görülür.

Sahra Çölü'nde arka arkaya 10 yıl boyunca yağmur yağmadığı dönemler kaydedilmiştir.

Dünyanın en büyük çöl manzarası, Sahra Çölü ile Suudi Arabistan'daki Rub' al Khali Çölü'nde görülebilir. - Sahra Çölü, Cezayir'in %85'ini kaplar ve Kuzey Afrika'nın geniş bir bölgesine yayılır. - Rub' al Khali Çölü ise Suudi Arabistan'ın %61'ini kaplar ve Arap Yarımadası'nın büyük bir kısmında yer alır.

Sahra Çölü, yüksek basınçlı hava akımları ve düşük yağış miktarı nedeniyle çöl olarak adlandırılır. Bu durumun ana sebebi, astropikal enlemlerde bulunmasıdır; bu, Orta Afrika'dan gelen nemli havanın Kuzey Afrika'ya geçmesini engeller.

Çöl iklimi, dünya üzerindeki tropikal ve subtropikal kuşaklarda görülür. Başlıca çöl ikliminin görüldüğü yerler: - Afrika: Sahra Çölü. - Orta Doğu: Arabistan Çölü. - Asya: Gobi Çölü, Taklamakan Çölü, Karakurum Çölü. - Güney Amerika: Atacama Çölü. - Avustralya: Victoria Çölü, Gibson Çölü. Ayrıca, Kuzey Amerika'da da Nevada Çölü gibi karasal çöller bulunur.

Atacama Çölü, dünyanın en kurak çölü olarak bilinmektedir.

Kalahari Çölü, Botsvana, Namibya ve Güney Afrika Cumhuriyeti topraklarında yer almaktadır.

Sahra Çölü, 11 ülkeyi kapsamaktadır. Bu ülkeler şunlardır: 1. Cezayir; 2. Çad; 3. Mısır; 4. Libya; 5. Fas; 6. Moritanya; 7. Mali; 8. Nijer; 9. Sudan; 10. Tunus; 11. Batı Sahra.

Arid iklim, yani çöl iklimi, aşağıdaki sahalarda görülür: Sahra Çölü ve Arabistan Yarımadası gibi Kuzey Afrika bölgeleri; Gobi Çölü ve Orta Asya; Amerika Birleşik Devletleri'nin Mojave Çölü ve Güney Amerika'nın Atacama Çölü gibi sıcak çöller; Antarika, çok az yağış düşmesi ve tüm nemin kar ve buzda kilitli olması nedeniyle.