OrtaAsya

Scythian terimi, M.Ö. 800 yılından M.S. 300 yılına kadar Avrasya steplerinde yaşayan kültürel olarak ilişkili bir grup göçebeyi ifade eder. Scythian'ların anlattıkları: - Askeri Yetenekler: At sırtında okçulukta ustaydılar ve hit-and-run taktikleriyle ünlüydüler. - Toplumsal Yapı: Siyasi olarak birleşik değillerdi, ancak ortak bir dil, kültür, giyim tarzı ve sanat anlayışına sahiptiler. - Kadınlar: Scythian toplumunda kadınlar da erkekler gibi savaşçı olarak yer alır ve liderlik rolleri üstlenebilirlerdi. - Din: Çok tanrılı bir dine sahiplerdi ve tanrıları arasında Ares (Yunan savaş tanrısı) özel bir yere sahipti. - Kültürel Etkiler: Yunan, Pers, Roma ve Çin gibi medeniyetler üzerinde etkili oldular ve sanatlarıyla tanındılar.

Kara Ölüm'ün kökeni Orta Asya'ya, günümüzde Kırgızistan olan bölgedeki Issık Kul Gölü'nün yakınlarına kadar uzanmaktadır. Bu sonuca, antik Yersinia pestis genomlarını inceleyen ve disiplinlerarası bir araştırma ekibinin çalışmaları sayesinde varılmıştır.

Ahlat Mezar Taşları'nın 4 metreye kadar ulaşmasının nedeni, bu mezar taşlarının Selçuklu dönemine ait abidevi taşlar olması ve Anadolu'nun en büyük İslam mezarlığını oluşturmasıdır. Ahlat Selçuklu Mezarlığı'nda bulunan mezar taşlarının her biri farklı üsluba sahiptir ve üzerinde ayetler, hadisler, Selçukluların kullandığı semboller, sonsuzluğu temsil eden kabartmalar ve hayvan figürleri gibi çeşitli motifler bulunur. Bu mezar taşları, aynı zamanda Orta Asya Türk mezar tiplerine benzemektedir ve yeraltına kazılmış odacıklar şeklinde yapılmıştır.

Mazaz adı, Orta Asya'da değil, Ermenistan'ın Kotayk ilinde bir zirve olarak geçmektedir.

Firdevsü’l-İkbâl, 19. asır sonu ve 20. asrın başlarında Harezm’de yazılmış, Orta Asya Türk tarihinin son dönemi ile ilgili bir tarihi eserdir. Eserde şunlar anlatılmaktadır: - Coğrafi bilgiler ve hanlık sınırları içindeki askeri seferler. - Hanların ava çıkışları. - İmar politikaları kapsamında inşa edilen medreseler, camiler, kaleler, bağlar ve köprüler. - Hive hanlığı yönetimindeki resmi görevler ve bu görevlere atanan kişiler. Ayrıca, eser siyaset ve ekonomi konularını da ele almaktadır.

Göktürkler, tarih boyunca çeşitli toprakları fethettiler: 1. Orta Asya: Göktürkler, Türk adıyla kurulan ilk Türk devleti olarak, Orta Asya'da geniş bir bölgeyi kontrol altına aldılar. 2. Akhun (Eftalit) Devleti: Mukan Kağan döneminde, Sasanilerle ittifak yapılarak Akhun Devleti yıkıldı ve toprakları Göktürkler ile Sasaniler arasında paylaşıldı. 3. Hazar Denizi: İstemi Yabgu, batıda Hazar Denizi'ne kadar olan toprakları hâkimiyeti altına aldı. 4. İpek Yolu: Göktürkler, İpek Yolu'na hâkim olmak için stratejik hamleler yaptılar ve bu yolu kontrol ettiler.

Türk soyunun kökeni çeşitli görüşlere göre değişmektedir: 1. Tarihî Görüş: Türklerin, M.E. III. asırda yaşayan Hun İmparatorluğu halkı arasında yer alan ve güçlü bir boy olan "Türk" adından geldiği kabul edilir. 2. Genetik Görüş: 2022 yılında yapılan bir genetik çalışmada, Türklerin hem Orta Asya'dan göç eden Türk nüfusunun hem de Anadolu'da yaşamış kadim halkların mirasını taşıdığı belirlenmiştir. 3. Dini ve Mitolojik Görüş: Bazı kaynaklara göre Türkler, Hz. Nuh'un oğullarından Yafes'in soyundan gelmektedir.

Dutor müzik aleti, Orta Asya ve Güney Asya yörelerine aittir. Dolayısıyla, dutor ile çalınan türküler de bu yörelere özgüdür.

Türkiye'deki çekik gözlü insanların göç ettiği bölgeler arasında Orta Asya ve Balkan ülkeleri öne çıkmaktadır. Orta Asya'dan göç eden Türkler, tarih boyunca çeşitli nedenlerle Anadolu'ya gelmişlerdir. Balkan ülkelerinden göç ise, Osmanlı'nın toprak kaybettiği dönemlerde gerçekleşmiştir.

Genel Türk Tarihinin çalışma alanları şunlardır: 1. Orta Asya Türk Tarihi: Türklerin Orta Asya'da tarih sahnesine çıktıkları dönemden itibaren yayılma sahaları ve kurdukları siyasi teşekküller. 2. İslam Öncesi Türk Tarihi: Hun, Göktürk, Uygur devletleri ve Orta Asya'da devlet kurmuş diğer Türk boylarının tarihi. 3. Karadeniz'in Kuzeyi: Avrupa Hunları, Bulgarlar, Peçenekler, Oğuzlar, Hazarlar ve Kıpçakların tarihi. 4. XIII-XIX. Yüzyıllar Arası Dönem: Harezmşahlar, Moğol İmparatorluğu, Çağatay Hanlığı, Altın Orda ve ardılı devletler, Timuriler ve Türkistan Hanlıkları. 5. XIX. Yüzyıldan Günümüze Türk Dünyası: Batı ve Doğu Türkistan'da yaşayan Özbek, Kazak, Türkmen, Kırgız, Karakalpak ve Uygur Türklerinin tarihi. 6. Kafkasya Türkleri: İdil-Ural bölgesinde yaşayan Tatar ve Başkurtlar, Kırım Tatarları ve Sibirya'da yaşayan Türk topluluklarının tarihi.

Orta Asya Türk tarihini anlatan bazı filmler şunlardır: 1. "Bozkır Arslanı Celaleddin" (2021) - Celaleddin Harezmşah'ın Moğol İmparatorluğu'na karşı mücadelesini konu alır. 2. "Cengiz Han" (2007) - Cengiz Han'ın çocukluk yıllarından başlayarak imparatorluk kurma sürecini anlatır. 3. "Dede Korkut Hikayeleri" (2021) - Türklerin yaşam tarzını ve kahramanlıklarını anlatan bir uyarlamadır. 4. "Manas: Bir Destan" (2001) - Kırgız halk destanından esinlenerek çekilen, Türk boylarının bağımsızlık mücadelesini konu alan bir filmdir. 5. "Köroğlu" (1968) - Türk halk kahramanı Köroğlu'nun adalet arayışını ve halkın yanında duran bir kahramanın mücadelesini anlatır. 6. "Tomris" (2019) - Saka Türklerinin kadın lideri Tomris Hatun'un hikayesini işler.

Asya müziği, tarih boyunca çeşitli dönemlerde önemli gelişmeler göstermiştir: Antik Dönem: Mezopotamya, Çin, Hindistan ve Güneydoğu Asya gibi medeniyetlerde binlerce yıl öncesine dayanan müzik enstrümanları, notalar ve performans uygulamaları vardı. Sasani Dönemi (MS 226-651): Fars'ta canlı bir müzik yaşamının varlığına işaret eden bol miktarda kanıt bırakılmıştır. Erken Rönesans: Troubadour, trouvères ve minnesänger gibi gezgin müzisyen ve ozanların geleneği gelişmiştir. Barok Dönemi (1600-1750): Tonal müzik dönemi başlamıştır. Modern Dönem: Geleneksel Asya müziği, modern unsurlarla birleşerek K-Pop, J-Pop ve C-Pop gibi yeni türler oluşturmuştur. Asya müziği, komşu bölgelerden, ticaret yollarından ve sömürge karşılaşmalarından gelen etkileri birleştirerek önemli bir evrim geçirmiştir.

Töre ve kurultay, Orta Asya'da Türk devletlerinde önemli kavramlardır. Töre, sözlü hukuk kuralları anlamına gelir ve Türklerin yaşadığı coğrafyada şekillenen gelenek, görenek ve ortaklaşa alışkanlıkların bütünüdür. Kurultay ise, devlet işlerinin görüşülerek karara bağlandığı meclis olarak tanımlanır.

Saz çalgı aleti, Orta Asya kökenli bir çalgıdır.

Pencaplıların kökeni, etnik açıdan genel olarak Türkistan ve Orta Asya ile bağlantılıdır. Arkeolojik bulgular, Pencap bölgesinde yerleşik hayatın milattan önce 9000 yıl öncesine kadar gittiğini göstermektedir.

Gırtlak müziği, Altay, Kırgızistan, Moğolistan, Tacikistan ve Öskemen gibi Orta Asya bölgelerine aittir.

Keçecilik, Orta Asya'dan beri Türkler arasında yaygın bir el sanatıdır. Osmanlı döneminde ise Konya, Diyarbakır, Afyon, Isparta, Uşak, Urfa, Bursa gibi şehirler keçe üretim merkezleri olarak tanınmıştır. Dolayısıyla, keçeciliğin genel olarak tüm Türk boylarında yaygın olduğu söylenebilir.

Şimşirli kılıç, Orta Asya kökenli bir kavisli kılıç türüdür ve savunma silahı olarak kullanılmıştır.

Karahanlılar, 840 yılında Orta Asya'da kurulmuştur.

Moğol İmparatorluğu'nun 4 büyük hanlığı şunlardır: 1. Altın Orda Hanlığı. 2. Çağatay Hanlığı. 3. İlhanlı Hanlığı. 4. Yuan Hanedanı (Kubilay Hanlığı).