Karahanlılar

Ribatlar, İslam devletleri, Selçuklu Devleti ve Osmanlı İmparatorluğu tarafından inşa edilerek kullanılmıştır. İslam devletleri: Ribatlar, özellikle Suriye ve Kuzey Afrika kıyılarında Bizans'a karşı inşa edilmiştir. Selçuklu Devleti: Selçuklular döneminde İran'da çok sayıda kervansaray inşa edilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu: Osmanlı'da ribatlar, askeri üs, gözetleme kulesi, eğitim ve lojistik merkezi olarak kullanılmıştır.

Ribatlar, İslam devletleri tarafından kurulmuştur. Özellikle Müslüman devletler, Osmanlı İmparatorluğu ve Selçuklu Devleti ribatların inşasında ve kullanımında önemli rol oynamıştır. Ribatların ilk inşası ise Hz. Osman döneminde, özellikle Suriye ve Kuzey Afrika kıyılarında Bizans'a karşı savunma amacıyla gerçekleştirilmiştir.

Kaşgarlı Mahmud'un hangi Türk boyundan olduğu tartışmalıdır. Uygur Türkleri: Radloff, Kaşgarlı Mahmud'u Uygur Türklerinden saymıştır. Tohsı (Türgeş) ve Yağma Türkleri: Son araştırmacılardan Musabayev, Kaşgarlı Mahmud'un Barsgan ve Isık Göl civarında yerleşik olan Tohsı (Türgeş) ve Yağma Türklerinden olduğunu belirtmiştir.

İkili devlet teşkilatı, Uygur Devleti başta olmak üzere birçok eski Türk devletinde uygulanmıştır. Bu Türk devletlerinden bazıları şunlardır: Asya Hun Devleti; I. Kök Türk Devleti; II. Kök Türk (Kutluk) Devleti; Avrupa Hun Devleti; Büyük Bulgar Devleti; Macarlar; Oğuzlar; Karluklar. İkili teşkilat sistemini uygulayan son Türk devleti ise Karahanlılar'dır.

Karahanlıların en güçlü hükümdarı, 999-1012 yılları arasında hüküm süren I. Nasr Han olarak kabul edilir.

Efrasiyab (Afrasiyab), Türk kaynaklarında Alp Er Tunga olarak bilinen destan kahramanıyla aynı kişi olduğu düşünülen bir hükümdardır. Kâşgarlı Mahmud'un 1072-1074 yılları arasında yazdığı Divânu Lügati't-Türk adlı eserde Efrasiyab'ın Alp Er Tunga ile aynı kişi olduğu belirtilmiştir. Ancak, Efrasiyab'ın Türk kökenli olup olmadığına dair farklı görüşler de bulunmaktadır. Ayrıca, Moğol tarihçisi Alaaddin Ata Melik Cüveynî, Uygur Devleti'nin hükümdarlarının Efrasyap soyundan olduğunu yazmıştır. Oğuzların Kınık boyundan olan Selçuklu Hanedanı, Karahanlılar ve Harzemşahlar devleti de soylarını Alp Er Tunga'ya bağlamışlardır.

Han Devleti, Liu Bang tarafından kurulmuştur. Liu Bang, Qin Hanedanı'nı devirdikten sonra, MÖ 206 yılında Han Hanedanı'nı (daha sonra Batı Han olarak bilinir) kurmuş ve Gaozu İmparatoru unvanını almıştır.

Karahanlıların tamgası, "Tamgaç (Tabgaç, Tavgaç) Han" unvanıyla kullanılan bir hükümdar unvanıdır. Ayrıca, Karahanlılar'ın bayrağı, sarı zemin üzerine yerleştirilmiş dokuz beyaz ok sembolünden oluşuyordu.

Tamgaç Buğra Han, Doğu Karahanlı Devleti'nin hükümdarıdır. Doğu ve Batı Karahanlı Devletleri, 1042 yılında Karahanlı Devleti'nin ikiye bölünmesiyle kurulmuştur. Tamgaç Buğra Han'ın hüküm sürdüğü 1069-1103 yılları arasında Doğu Karahanlı Devleti'nin sınırları, Yedi-su, Çu, Talas, Seyhun (Sir-Derya), Şaş (Taşkend), Fergane’nin bir kısmı ile Cungarya bozkırlarına, İrtiş nehrine ve güneyde Taklamakan çölüne kadar uzanmaktaydı.

Karahanlılarda ticareti geliştirmek amacıyla yapılan kervansaraylara "ribat" adı verilir. Ribatlar, sınır boylarında ve stratejik yerlerde ordu birlikleriyle binek hayvanlarının konakladığı, aynı zamanda askerî amaçlı yapılardı.

Satuk Buğra Han, Karahanlı Türk boyundandır.

Karahanlılar ve Karahıtaylar hakkında bilgi veren eserler şunlardır: "Kutadgu Bilig". "Divan-ı Lügat-it Türk". "Divan-ı Hikmet". Karahıtaylar hakkında ise doğrudan bir eser belirtilmemiştir, ancak genel tarih kaynakları ve dönem kronikleri bu konu hakkında bilgi içermektedir.

Karahanlılar, Kutadgu Bilig'i, dönemin hükümdarı Tabgaç Uluğ Buğra Kara Han'a ithafen, ona devlet yönetimi hakkında bilgiler sunmak ve rehberlik etmek amacıyla yazmışlardır. Eserin yazılış amaçları arasında: İnsanlara hem dünyada hem de ahirette mutlu olmanın yollarını göstermek; Adalet, bilgi ve aklın önemini vurgulamak; Toplumsal düzeni, barışı ve bilginlerin çoğalmasını teşvik etmek yer alır. Kutadgu Bilig, aynı zamanda Türk edebiyatındaki ilk siyasetname örneği olarak kabul edilir.

Evet, Karahanlılar ve Gazneliler aynı dönemde yaşamışlardır. Karahanlılar 840 yılında kurulmuş ve 1212 yılına kadar varlığını sürdürmüştür.

Karahanlılar'ın en büyük sarayı, Tirmiz Sarayı olarak kabul edilir. Bu saray, Özbekistan'ın Tirmiz şehrinde bulunmaktadır ve 11. yüzyıldan kalma kalıntılarıyla dikkat çekmektedir. Özellikler: - Konum: Tirmiz, Özbekistan. - Boyutlar: Yaklaşık 100 x 74 m.. - Avlu: 55 x 66 m.. Bu saray, Karahanlıların yazlık merkezleri arasında yer alır ve geniş avlusu, tuğladan yapılmış havuzu ve masif duvarlı kare yapısıyla öne çıkar.

1019 yılında meydana gelen bazı önemli olaylar şunlardır: Asya: 28 Mart'ta Jurchen (Toi) korsanları, Japonya'nın Kyushu adasının kuzey kıyılarını istila etti. Orta Doğu: 27 Ocak'ta Bağdat'ta Abbasi halifesi Al-Qadir, Hanbalizm'i Sünniliğin resmi doktrini ilan eden bir mektup yayınladı. Avrupa: 24 Temmuz'da Yaroslav, Kiev Büyük Prensi oldu. Ayrıca, 17 Kasım'da yüksek rütbeli bir Song Hanedanı mensubu, bilim insanı ve tarihçi Sima Guang doğdu.

Karahanlılar döneminde gelişen bazı el sanatları şunlardır: Mimari: Karahanlılar, Türk İslam mimarisinin ilk örneklerini vermişlerdir. Hat Sanatı: Güzel yazı yazma sanatı olan hat sanatı bu dönemde yaygınlaşmıştır. Maden Sanatı: Maden işçiliği gelişmiş, özellikle altın, gümüş, bakır madeni paralar basılmıştır. Tezhip Sanatı: Kur'an-ı Kerim ve el yazması kitapları süsleme sanatı olan tezhip de bu dönemde önem kazanmıştır. Dokumacılık: Kök Türkler döneminde olduğu gibi dokumacılık önemli bir yere sahipti. Ayrıca, Türkler İslamiyet'i kabul ettikten sonra resim ve heykel sanatlarına ilgi göstermemişlerdir.

Karahanlılar hakkında bilgi veren bazı kitaplar ve içerikleri şu şekildedir: Ekber N. Necef'in "Karahanlılar" Kitabı. Ömer Soner Hunkan'ın "Türk Hakanlığı (Karahanlılar)" Kitabı. Hüseyin Tekinoğlu'nun "İlk Müslüman Türk Devleti Karahanlılar" Kitabı. Ali b. Salih el-Muheymid'in "Karahanlılar" Kitabı. Ayrıca, "kulturportali.gov.tr" sitesinde Karahanlılar hakkında bir e-kitap bulunmaktadır.

Karahanlılar'ın üç büyük hükümdarı şunlardır: 1. Abdülkerim Satuk Buğra Han (924 - 955). 2. Süleyman Arslan Han (1032 - 1041). 3. Yusuf Harun Kadir Han (1026 - 1032). Bu hükümdarlar, Karahanlı Devleti'nin önemli dönemlerinde liderlik yapmışlardır.

Türklerde çini ilk olarak Uygurlar tarafından kullanılmıştır. Çini sanatının ilk örnekleri, eski Mısır ve Mezopotamya'da tuğla üzerinde renkli sır uygulaması ile ortaya çıkmıştır. Türklerde çini sanatı ise 1071 yılında Selçukluların Anadolu'yu fethinden sonra, İslam kültürünün etkisiyle mimari süslemelerde kullanılmaya başlanmıştır.