OrtaAsya

Acarlar, çeşitli nedenlerle göç etmişlerdir: Osmanlı-Rus savaşları: 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) sonrasında, imzalanan Ayastefanos ve Berlin antlaşmalarıyla Acarlar, Rusya'ya terk edilen bölgelerden Anadolu'nun çeşitli kentlerine göç etmişlerdir. Rusya'nın politikaları: 1909'dan itibaren Rusya, Osmanlı'ya geliş-gidişleri sınırlamış, 1926'ya kadar olan süreçte göçler pasaportlu olarak yapılmıştır. Komünist rejim: 1920'lerde Acaralılar, dinsel baskılar ve kolektifleştirme nedeniyle Sovyet yönetimine karşı başkaldırmış, bunun sonucunda Orta Asya'ya sürgün edilmişlerdir. Stalin dönemi: Stalin'in, tarihi Gürcü toprakları olarak, Kars, Ardahan, Artvin, Bayburt, Trabzon ve Giresun üzerinde hak iddia etmesi, Türkiye ile Gürcistan arasındaki ilişkileri germiştir. Acarlar, aynı dönemde İstanbul'a göç eden az sayıdaki Hıristiyan Kartvellerle ilişkiye geçmemişlerdir.

Beyaz Asyalıların kökeni, Altay Dağları ve Sayan dağlarının güneybatı kısımlarına, Taş Devri'nin ilk çağlarından itibaren yerleşen brakisefal beyaz bir ırka dayanmaktadır. Bu ırk, zamanla Orta Asya'ya yayılarak Türklerin ataları haline gelmiştir.

Orta Asya Türklerinin en önemli geçim kaynağı hayvancılıktır.

Timur İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra şu olaylar meydana geldi: 1. Veraset Savaşları: Timur'un ölümü üzerine veraset savaşları başladı ve imparatorluk oğulları arasında bölündü. 2. Küçük Prenslikler: İmparatorluğun toprakları, Semerkant, Buhara, Herat, Kabil gibi çeşitli küçük prensliklere ayrıldı. 3. Özbeklerin Yükselişi: Özbek lideri Şeybani Han, 1507 yılında Herat'ı alarak Timurluları Orta Asya'dan sürdü. 4. Babür İmparatorluğu: Timur hanedanından Babür Şah, Hindistan'da Babür İmparatorluğu'nu kurdu ve Timurlu yönetimini Hindistan'da sürdürdü. 5. Yeni Güçler: İran'da Ak Koyunlu konfederasyonu ve diğer vassal devletler, Timurluların eski topraklarında güç kazandı.

Orta Asya'ya gelen Çinli ve İtalyan seyyahlar şunlardır: Çinli Seyyahlar: 1. Rabban Bar Sauma: Uygur asıllı Nasturi bir Hristiyan keşiş olup, Kudüs'e gidip hacı olmak için Asya'yı boydan boya katetmiştir. 2. Li Da ve Chen Cheng: 1410'larda Orta Asya'da seyahat eden iki Çinli hadım, Chen Cheng ayrıntılı bir günlük tutmuştur. İtalyan Seyyahlar: 1. Marco Polo: Venedikli gezgin, Kubilay Han'ın hükümdarlığı altında Çin'de 17 yıl kalmış ve seyahatlerini anlatan bir kitap yazmıştır. 2. İbn Battuta: 14. yüzyılda İslam dünyasını gezen ve Orta Asya da dahil olmak üzere birçok yeri ziyaret eden Müslüman seyyah.

İsmail Aka'nın "Timur ve Devleti" kitabı, Timur'un siyasi hayatı ve kurduğu devlet hakkında genel bilgiler sunmaktadır. Kitapta ele alınan konular arasında: - Timur'un ve oğullarının tarihi; - Timur'un seferleri ve Orta Asya göçebelerinin İslamlaşmasındaki rolü; - İdari ve askeri yapı. Ayrıca, Timurlular dönemi de detaylı bir şekilde incelenmektedir.

Kıbrıscık halkı, tarihsel verilere göre Orta Asya'nın Kırgızistan ovalarından tarım ve hayvancılıkla uğraşırken Çin ile yaşanan sorunlar nedeniyle Anadolu'ya göç eden kitlelerle birlikte bu topraklara gelmiştir.

Karahanlılar Devleti, Orta Asya ve Maveraünnehir bölgelerinde geniş bir coğrafyaya hükmetmiştir. Fethedilen bazı önemli bölgeler: - Uygur Devleti'nin Batısı: Arslan Kara Han döneminde Uygur Devleti'nin Batısı Karahanlı topraklarına dahil edilmiştir. - Samani Devleti: Samani Devleti'nin yıkılmasıyla Karahanlılar, Maveraünnehir'i kontrol altına almışlardır. - Turfan Bölgesi: Satuk Buğra Han döneminde Karahıtayların kontrolü altındaki Turfan bölgesi fethedilmiştir. - Horasan: İlek Nasr döneminde Horasan bölgesi Karahanlı topraklarına katılmıştır.

Asya Hun Devleti'nin en önemli özelliklerinden bazıları şunlardır: Orta Asya'da kurulan ilk Türk devleti olması. Göçebe ve savaşçı bir toplum olması, ancak tarımla da uğraşması. Başkentinin Ötüken olması. Şamanizm dinine inanması. İpek Yolu için Çin ile uzun yıllar mücadele etmesi. Kurduğu askeri nizamla modern askeri sistemin temellerini atması. Çin'i vergiye bağlaması. Göktürk ve Uygur devletlerinin atası olması. Çin'in saldırılarına karşı Çin Seddi'ni inşa ettirmesi. İlk düzenli orduyu kurması.

Safran pilavı, Osmanlı mutfağına ait bir yemektir. Ancak günümüzde İran, Azerbaycan, Özbekistan gibi Orta Asya ve Safranbolu gibi Türkiye'nin bazı bölgelerinde de yaygın olarak tüketilmektedir.

İlk gergedanlar, Afrika ve Orta Asya'da yaşamışlardır.

Karluklar, 766-1215 yılları arasında Orta Asya'da varlığını sürdüren Türk boylarıdır. Taba kadayır Karluklar ifadesi, belgelerde doğrudan yer almamaktadır. Ancak, Karluklar'ın tarih içindeki bazı önemli dönemleri şunlardır: 766-840: Karluklar, Türgiş Devleti'ni bertaraf ederek Batı Türkistan'da bağımsız bir hakanlık kurdular. 840: Uygur Kağanlığı'nın yıkılmasından sonra, Karluk hükümdarı Bilge Kül Kadır Han "Kara Han" unvanını alarak Karahanlılar'ın temelini attı. Moğol Dönemi: Karluklar, Moğol egemenliği altında beylik düzeyinde yaşamayı sürdürdüler ve Cengiz Han'a itaat eden ilk Müslüman Türk topluluğu oldular.

Orta Asya'da Türkler, atı hem askeri hem de ekonomik nedenlerle yetiştirmişlerdir. Askeri açıdan, at, Türk ordularının temel gücünü oluşturmuş ve savaş aracı olarak kullanılmıştır. Ekonomik açıdan, atlar etinden, sütünden ve derisinden yararlanılan bir ticaret emtiası olarak değerlendirilmiştir.

Türkler, hem Asyalı hem de Avrasyalı olarak kabul edilebilir. Asyalı olarak kabul edilmelerinin nedeni, Türklerin kökenlerinin Orta Asya'ya dayanmasıdır.

Orta Asya Türkçesi ve Orta Türkçe terimleri farklı anlamlara sahiptir: - Orta Asya Türkçesi, Orta Türkçe döneminin bir parçasıdır ve bu dönemde Orta Asya'da konuşulan Türk dillerini ifade eder. - Orta Türkçe ise, Türk dil ailesinin gelişimindeki bir aşamayı kapsar ve 900-1500 yılları arasını kapsar.

Karahanlıların haritası, Orta Asya bölgesinde kurulmuştur. Günümüz sınırları itibarıyla ise Kazakistan, Kırgızistan ve Doğu Türkistan topraklarında yer aldığı söylenebilir.

XI. asırda Orta Asya Türk boylarında sosyal hayat içinde çeşitli meslekler ve sanatlar bulunmaktaydı: Meslekler: 1. Hayvancılık: Türklerin temel geçim kaynağı hayvancılıktı ve at ile koyun yetiştiriciliği önemliydi. 2. Tarım: Uygurlar döneminde yerleşik hayata geçilmesiyle tarım ekonomisi önem kazandı. 3. Ticaret: İpek Yolu'nun kontrolü, ticaretin gelişmesine olanak sağladı ve Türkler, hayvan ve hayvansal ürünler satarak geçim sağladılar. 4. Askerlik: Askerlik, Türk toplumunda bir meslek olarak görülmedi, herkes gerektiğinde asker olarak görev yaptı. Sanatlar: 1. El Sanatları: Maden işlemeciliği, dokumacılık, deri işlemeciliği, halıcılık ve terzilik gibi el sanatları gelişmişti. 2. Müzik ve Çalgılar: Kopuz ve kemençe gibi çalgılar yaygın olarak kullanılıyordu. 3. Mimari: Uygurlar döneminde mimari önemli gelişmeler gösterdi, tapınak ve ev yapımı gibi kalıcı yapılar inşa edildi. 4. Yazılı Edebiyat: Sav, sagu, koşuk ve destan gibi sözlü edebiyat ürünleri gelişmişti.

Çiğil Türklerinin kökeni Orta Asya'ya dayanır. İlk olarak Çin kaynaklarında adı geçen Çiğil Türkleri, Karahanlı Türk Devleti'nin kurucu Türk topluluklarından biridir.

Türklerin Orta Asya'da madencilik ve dokumacılık faaliyetleriyle uğraştıkları söylenebilir. Tarım ise tarihi verilerle desteklenen bir geçim kaynağı olmakla birlikte, arkeolojik kazılarda doğrudan tarım aletlerine rastlanmamıştır.

Türk kızıl saç geni, MC1R genindeki bir mutasyon nedeniyle Orta Asya'ya kadar uzanan bir kökene sahiptir.